Selçuklularda Kullanılan Batılı Bir Unvan: Kondistabl

Yıl 2021, Sayı: 6, 126 - 132, 31.12.2021

Mustafa Daş

https://doi.org/10.47702/sema.2021.19

Öz

Batılı Hıristiyanların, XI. Yüzyılın sonlarında Haçlı Seferleriyle başlayan, Selçuklularla doğrudan temasları, Türkiye Selçuklu Devletinin yıkılışına kadar kesintisiz temas devam etmiştir. Genelde Hıristiyan Latinler veya Haçlılar olarak literatürde anılan Batılı Hıristiyanların, Selçuklu Türkleriyle ilişkileri sadece askerî nitelikte olmayıp, diplomatik, ekonomik, sosyal, dinî, kültürel yönlerinin olduğu da göz ardı edilmemelidir. Diplomatik, ticarî, siyasi temasların bu kültürel etkileşime uygun zemin oluşturduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, Haçlı Seferleriyle birlikte Çukurova, Antakya, Maraş ve Urfa gibi yörelerde uzun süre Hıristiyan Batılılar varlık göstermiş olsalar da bıraktıkları izler, savunma amaçlı kaleler başta olmak üzere daha ziyade mimari alandadır. Türk-İslam kaynaklarında genellikle Frenk olarak adlandırılan Batılılarla Selçuklu Türklerinin yoğun temasları sonucunda, belirleyici olmasa da bazı kültürel etkileşimlerin yaşandığı görülmektedir. XIII. Yüzyıl boyunca, karşılıklı temas ve etkileşimin bir sonucu olarak, Selçuklu devlet teşkilatında, Batı kökenli bir unvan olan Kondistabl adlandırmasına rastlıyoruz. Selçuklu ordusunda hizmet eden Frank ücretli askerî birliklerin bu unvanın Selçuklular tarafından benimsenmesinde etkili olduğu düşünülebilir. Bu araştırmamızda, Batılıların “Connetable” unvanının Selçuklu Türklerince hangi şartlar altında benimsendiği, kimler için ve ne maksatla kullanıldığını tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Connetable, Kondistabl, Emîr-i Ahur, Türkiye Selçukluları, Selçuklu-Frank İlişkileri

A Western Title Used In The Seljuks: Kondistabl

Öz

Western Christians, the direct relations of whom with the Seljuks, started with the Crusades at the end of the XI. century, continued uninterrupted until the collapse of the Turkish Seljuk State. It should not be overlooked that Western Christians, who are generally referred to in the literature as Christian Latins or Crusaders, have not only military relations with the Seljuk Turks, but also diplomatic, economic, social, religious and cultural aspects. It is understood that diplomatic, commercial, political relations have laid the foundations of this cultural interaction. Furthermore, although the Western Crusaders have remained in the regions such as Cukurova, Antakya, Maras and Urfa along with the Crusades, the traces they left, especially the defensive castles, were rather in the architectural realm. As a result of these intense contacts between the Westerners, who are usually called Franks in Turkish-Islamic sources, and the Seljuk Turks, it is seen that some cultural interactions, although not decisive, took place. Throughout the XIIIth century, due to the mutual contact and interaction, we come across the name Kondistabl, a title of Western origin, in the Seljuk State organization. In this research, we will try to determine under what conditions the title of "Connetable" of the Westerners was adopted by the Seljuk Turks, for whom and for what purpose it was used.

Anahtar Kelimeler

Connetable, Kondistabl, Emîr-i Ahur Turkish, Seljuks, Seljuk-Frank Relations

Kaynakça

• Akropolites, Georgios. Vekayiname. çev. B. Umar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2008.
• Aksarayî, Kerîmüddin Mahmud. Müsâmeretü’l-Ahbar. çev. M. Öztürk. Ankara: TTK, 2000.
• Altunsoy, Nazlı. Türkiye Selçukluları Döneminde Gayrimüslimler. Ankara: TTK, 2021.
• Balivet, M. Romanie Byzantine et Pays de Rûm Turc. Histoire d’un Espace d’Imbrication Greco-Turque. İstanbul: 1994.
• Cahen, Claude. Osmanlılardan Önce Anadolu. çev. E. Üyepazarcı. İstanbul: TVYY, 2000.
• Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 2004.
• Demirkent, Işın. Urfa Haçlı Kontluğu (1098-1118). I. Cilt. Ankara: TTK, 1990.
• Ersan, M. Selçuklular Zamanında Anadolu’da Ermeniler. Ankara: TTK, 2007.
• Favier, J. “Connetable”. Encylopedia Universalis. Erişim 10 Ekim 2021.
• Geanakoplos, D. J. “Emperor Michael Paleologus and the West 1258-1282”. A Study in Byzantine-Latin Relations, Cambridge: 1959.
• Göksu, E. Türkiye Selçuklularında Ordu. Ankara: TTK, 2010.
• Hacıgökmen, Mehmet Ali. “Türkiye Selçuklu Devlet Adamlarından Eseddedin Ayaz”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 25(2010).
• İbn Bibi. El-Evâmirü’l-Alâ’iyye fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye Selçukname II. çev. M. Öztürk. Ankara: TTK, 2014.
• Kazhdan, A. “Komes tou staulo” ve “Konostaulos”. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford: Oxford University Press, 2007. 1140, 1147.
• Köymen, Mehmet Altay. Büyük Alâeddin Keykubad ve Zamanı. yay.haz. Salim Koca-Sinan Tarifci. İstanbul: Kronik, 2020.
• Lamb, H. Haçlı Seferleri. çev. F. Dikmen. Ankara 2012.
• Lewis, B. “Ifranj”, Encyclopédie de l’Islam. 4/16, 189-204. Leiden: BRILL, 2003.
• Maalouf, A. Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri. çev. M. Ali Kılıçbay. İstanbul: Telos Yayıncılık, 1997.
• Rodolphe, G. “Le Grand Connétable”, Recherches sur les institutions byzantines. 469-477. Berlin-Amsterdam, 1967.
• Runciman, S. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. F. Işıltan. 3. Cilt. Ankara: TTK, 1986.
• Sabbâğ, Abbas. “Mîrâhur”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 10 Ekim 2021.
• de Saint Quentin, Simon. Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu 1245-1248. çev. E. Özbayoğlu. Antalya: DAKTAV, 2006.
• Şaman Doğan, Nermin. “Selçuklu Döneminde Siyasi ve Bani Kimliği İle Zeyneddîn Beşâre”. Turkish Studies. 9/10 (2014), 957-976.
• Turan, Osman. Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi. İstanbul: Nakışlar Yayınevi, 1984.