Türk ve İngiliz Hukukunda Sigorta Kooperatifleri

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 486 - 503, 23.07.2024

Hayri Bozgeyik Yusuf Üstün Beyza Nur Ağca

https://doi.org/10.56701/shd.1465824

Öz

Sigorta, muhtemel risklere karşı insanların menfaatlerini koruma ihtiyacından doğan bir güvence sistemidir. Sigortacılık faaliyetleri, çeşitli risklerden kaynaklanabilecek zararlara karşı iş birliği ve dayanışma ilkesine dayanmaktadır. Kooperatifler aynı zamanda bir sosyal ve ekonomik dayanışma modelidir. Bu nedenle sigortacılık ve kooperatifçiliğin kolay bir şekilde bir araya gelmesi mümkün olmuştur. Sigorta ve kooperatiflerde “karşılıklılık” temel bir unsurdur. Karşılıklı sigorta, prim ödeyenlerin birbirlerinin sigortacısı olduğu ve hasarların, ödenen primlerin oluşturduğu fondan karşılandığı bir sistemdir. Türk hukukuna göre sigortacılık faaliyetlerini kooperatif yapısında yürütmek üzere "sigorta kooperatifleri" kurulabilmektedir. İngilitere’de gerek kooperatifçilik gerekse sigorta kooperatifçiliği bakımından önemli uygulamalara sahiptir. Bu çalışmada Türk hukuku ile buna benzer ve farklı yönleri olan İngiliz hukukunda karşılıklı sigorta ve sigorta kooperatifleri incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sigorta, Kooperatif, Sigorta Kooperatifi, Mütüel, Karşılıklı Sigorta

Insurance Cooperatives in Turkish and UK Law

Öz

Insurance is a system that provides assurance against possible risks to protect people's interests. Insurance activities are based on the principles of cooperation and solidarity to cover losses from various risks. Cooperatives also serve as a model of social and economic solidarity, making it easy for insurance and cooperatives to come together. Reciprocity is a fundamental aspect of insurance and cooperatives. Mutual insurance is a system where premium payers act as each other's insurers, and damages are covered from the fund created by the premiums paid. In Turkey, 'insurance cooperatives' can be established to carry out insurance activities in a cooperative structure. This system has significant applications in England, both in terms of cooperatives and insurance cooperatives. This study examines mutual insurance and insurance cooperatives in Turkish and English law, highlighting their similarities and differences.

Anahtar Kelimeler

Insurance, Cooperative, Insurance Cooperative, Mutual, Mutual Insurance

Kaynakça

• Albayram Doğan, Zübeyde – Yercan, Murat. “Türkiye ve AB Ülkelerindeki Kooperatifçilik Mevzuatının Karşılaştırmalı Analizi”. Tarım Ekonomisi Dergisi 22/2 (2016), 49-58.
• Altınbaş, Merve. “19. Yüzyıl Osmanlı Hukukunda Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Yapılan Düzenlemeler” Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (2019) 27-43.
• Arseven, Haydar. “Sigortanın Tarihçesi ve Geri Kalmışlığımızın Sebepleri” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 43/1-4 (1987), 415-431.
• Avcı, Mustafa. “Sigortanın Osmanlı Hukukuna Girişi” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8/1-2 (2000), 267-290.
• Battilani, Patrizia - G. Schröter, Harm. “Demutualization and its Problems”. Quaderni DSE Working Paper No. 762 (2011) https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1866263.
• Bilgin, Necdet - Tanıyıcı, Şaban. ‘Türkiye’de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10/15 (2008), 136-159.
• Broek, Simon vd. Study on the current situation and prospects of mutuals in Europe Final report. (Zoetermeer: European Commission, 2012).
• Co-operatives UK, Annual Report 2022 (Manchester: Co-operatives UK Limited, 2023) https://www.uk.coop/sites/default/files/2023-06/Annual%20Report%202022_0.pdf
• Coşkun, Mahmut. Kooperatifler Hukuku (Ankara: Seçkin, 3. Baskı, 2023).
• Çardak, Müveddet. Sigorta Kooperatifçiliği, Tekafül ve Türkiye İçin Bir Model Önerisi (Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi, 2015).
• Çatak, Ayşen. İşçi Kooperatifleri Önemli Dünya Örnekleri ve Türkiye’deki Görünümü (Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi, 2016).
• Demirci, Serdar. “Sigorta Kooperatifçiliği: Türkiye Uygulaması”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9/1 (2018), 387-418.
• Erçin, Ferhat. Türk Hukuku’nda Kooperatif Tüzel Kişiliğinin Ayırıcı Özellikleri (İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2022) tez.yok.gov.tr
• Gottlieb, Daniel. “Asymmetric information in late 19th century cooperative insurance societies” Explorations in Economic History 44 (2007), 270–292.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Dünyada Başarılı Kooperatifçilik Uygulamaları (Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2012).
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Kooperatifler Açısından 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Getirdiği Yenilikler (Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2014).
• Güneyli, Yamaç. “İngiliz Hukukunda Tekne Sigortasının Gelişimi ve Türk Hukukunda Tekne Sigortasına Bir Bakış”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/1 (2021), 137-164.
• His Majesty's Revenue and Customs (HMRC). HMRC General Insurance Manual GIM9000 Mutual insurance (2023) www.gov.uk/hmrc-internal-manuals/general-insurance-manual/gim9000
• International Cooperative and Mutual Insurance Federation (ICMIF). Facts and figures: Mutual and cooperative insurance in Europe Vol 2 (Brussels: ICMIF, 2018) https://amice-eu.org/app/uploads/2021/04/AMICE-ICMIF-2018-Facts-figures-vol-2-UK.pdf
• International Cooperative and Mutual Insurance Federation (ICMIF). United in Diversity The European Mutual Insurance Manifesto (Brussels: ICMIF, 2014) https://amice-eu.org/app/uploads/2021/04/AMICE-2015-European-Mutual-Insurance-Manifesto-Summary_en.pdf
• Maghaminia, Mohammed. “İran Hukukunda Sigorta Müesseselerinin Kuruluşu ve Faaliyet Koşulları” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2/2 (2011), 401-421.
• Meriç, Özge. Sigorta Şirketlerinin Kuruluşu ve Faaliyete Geçmesine İlişkin Esaslar (İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2013).
• Merkin, Rob - Gürses, Özlem. “The Insurance Act 2015: Rebalancing the Interests of Insurer and Assured”, Modern Law Review 78/6 (2015/11), 1004-1027.
• The National Farmers Union (NFU). Report and Accounts 2022 (Warwickshire: 2023) www.nfumutual.co.uk/globalassets/about-us/agm/agm-2023/reports-and-accounts-2022.pdf.
• Öner Kaya, Emine vd. “Türk Sigorta Sektöründe Yeni Bir Aktör: Sigorta Kooperatifleri”, 21. Milletlerarası Türk Kooperatifçilik Kongresi (Karabük: Karabük Üniversitesi, 2015), 691-714.
• Özdilek, Murat. Ticari Hayatın Değişen Koşulları Çerçevesinde Kooperatif Ana Sözleşmelerinin Çalışma Konularına Göre Yeniden Düzenlenmesi (Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi, 2018).
• Özmen, Kemal. Kooperatifler (Ankara: Seçkin, 5. Baskı, 2018).
• Poroy, Reha vd. Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku (İstanbul: Vedat, 10. Bası, 2005).
• Talonen, Antti. “Systematic literature review of research on mutual insurance companies”, Journal of Co-operative Organization and Management 4/2 (2016), 53-65.
• Taşdelen, Elif - Özüdoğru, Haşim. “Kooperatif Sigortacılığının Sigorta Sektöründeki Yeri” Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 52/1 (2017), 102-112.
• Üstün, Yusuf - Aydın, Muhittin. Kooperatifler Hukuku (Ankara: Seçkin, 3. Baskı, 2021).
• Üstün, Yusuf. “Sigorta, Tekâfül ve Kooperatif Sigortacılığı” Karınca Dergisi 80/927 (2014) 1-12.