Hareket-İmge’den Nöro-İmge’ye: Two Distant Strangers Örneği

Yıl 2025, Sayı: 2025 10. Yıl Özel Sayısı, 108 - 124, 30.10.2025

Abdullah Mert

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1753229

Öz

Sinema ve felsefe kavramları üzerine kısa bir araştırma yapıldığında sonuçlar bizi Gilles Deleuze’e götürür. Çünkü Deleuze, sinema üzerine düşünen, onun hakkında kitaplar yazan birkaç filozoftan biridir. Onun felsefesi kapalıdır. Kolay kolay anlaşılmaz. Ona göre sinema düşünceyi ileten ve insanları hatta kitleleri harekete geçiren bir faaliyettir. Hayatı boyunca bilgi, anlam, düşünce, kavram, imge, zaman ve mekân üzerine çalışmalar yapan Deleuze’ün çalışmalarının çoğunu felsefecilerin eserlerini inceleyen kitaplar oluşturur. Ancak sinema üzerine sistematik bir şekilde çalışan ilk filozof olan Deleuze, sinemanın bir yaratma eylemi olduğunu söyler. Ona göre sinema düşünceyi yaratırken hareket-imge (The Movement Image) ve zaman-imge (The Time-Image) kavramlarından yararlanır. Bu düşünce başka bilim insanlarına ilham olur ve Patricia Pisters nöro-imge (The Neuro-Image) kavramını ortaya atar. Araştırma, Deleuze’ün hareket-imge ve zaman-imgesini merkeze alan sinema anlayışını hareket noktası olarak belirleyerek Pisters’ın ortaya attığı nöro-imge kavramının filmlere nasıl yansıdığını göstermeyi amaçlamaktadır. İlk bölümde Gilles Deleuze’ün kim olduğu ve felsefesi hakkında genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde sinema anlayışı ortaya konmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde nöro-imge örneği olarak Oscar (Akademi Ödülleri) ödüllü kısa bir film olan Two Distant Strangers (Travon Free & Martin Desmond Roe, 2020) filmi incelenmiştir. İnceleme için göstergebilim disiplini içerisinde yer alan ve dilbilimin eşzamanlılık prensibinden faydalanan Algirdas Julien Greimas'ın dörtgen modeli kullanılmıştır. Sonuç olarak Gilles Deleuze’den beslenen bir hareket olarak nöro-imgeyi merkeze alan sinema anlayışı filmlerde sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Bu filmler hem gişe hem de festivallerde başarılar elde etmişlerdir. Dolayısıyla nöro-imge, cyberpunk, steampunk, dünyanın sonu, zamanda yolculuk gibi bilim kurgu sinemasının alt türlerinden biri olarak kabul edilebilir.

Anahtar Kelimeler

sinema , gilles deleuze , hareket-imge , zaman-imge , nöro-imge

From Movement-Image To Neuro-Image: The Case Of Two Distant Strangers

Öz

When a short research is done on the concepts of cinema and philosophy, the results lead us to Gilles Deleuze. Because Deleuze is one of the few philosophers who thought about cinema and wrote books about it. His philosophy is closed. It's not easily understood. According to him, cinema is an activity that conveys thought and mobilizes people and even the masses. Throughout his life, Deleuze has studied knowledge, meaning, thought, concept, image, time, and space. Much of his work consists of books examining the works of philosophers. However, Deleuze, the first philosopher to study cinema in a systematic way, says that cinema is an act of creation. According to him, cinema makes use of the concepts of The Movement Image and The Time-Image while creating thought. This idea inspired other scientists, and Patricia Pisters came up with the concept of the neuro-image. The research aims to demonstrate how Deleuze's understanding of cinema, centered on the movement-image and time-image, is reflected in films by taking Deleuze's concept of the neuro-image as its starting point. The first part provides general information about Gilles Deleuze's identity and philosophy. The second part attempts to reveal his understanding of cinema. In the third part, the Oscar-winning short film Two Distant Strangers (Travon Free & Martin Desmond Roe, 2020) was examined as an example of neuro-image. For the study, the semiotic square model of Algirdas Julien Greimas, which is in the discipline of semiotics and benefits from the simultaneity principle of linguistics, was used. As a result, the understanding of cinema centered on the neuro-image as a movement fed by Gilles Deleuze has started to be used frequently in films. As a result, a cinematic approach centered on the neuro-image, a movement inspired by Gilles Deleuze, has begun to be frequently used in films. These films have achieved success both at the box office and at festivals. Therefore, the neuro-image can be considered a subgenre of science fiction cinema, similar to cyberpunk, steampunk, the end of the world, and time travel.

Anahtar Kelimeler

cinema , gilles deleuze , the movement-image , the time-image , neuro-image

Kaynakça

• Akdamar, D. (2022). Hareket-İmge ve Zaman-İmge Çerçevesinde Deleuze’ün Sinemaya Yaklaşımı. Mediarts, 4, 7-19. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.22527.48808
• Biro, Y. (2011). Sinemada Zaman: Ritmik Tasarım Türbülans ve Akış, (A. C. Altunkanat, Çev.). Doruk Yayınları.
• Bogue, R. (2002). Deleuze ve Guattari: Deleuze ve Guattari Üzerine Bir İnceleme (İ. Öğretir, A. Utku, Çev.). Birey Yayıncılık.
• Bölükbaşı, Z. B. (2013). Une analyse structurale du fılm Angel-A de Luc Besson. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Universite Galatasaray Institut Des Sciences Sociales Linguistique Comparee Et Langues Etrangeres Appliquees, İstanbul.
• Cahiers Du Cinema (1986), G. Deleuze ile Söyleşi. (A. Turalı, Çev.). Nisan Dergisi Sinema Özel Sayısı.
• Cantaş, A (2022). Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin Şizoanaliz Kavramının Sinemaya Yansıması: İyi İş Filminin Şizoanalitik Bir İncelemesi, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 37, 34-59. https://doi.org/10.16878/gsuilet.1083805
• Çomak, M., İşeri, K., A. & Karakul, S. (2020). Benlem Öyküsünün Göstergebilimsel Çözümlemesi. DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7 (1), 1-24.
• Deleuze, G. (1997a). Cinema 1: The Movement-Image. (H. Tomlinson & B. Habberjam, Çev.). University of Minnesota Press.
• Deleuze, G. (1997b). Cinema 2: The Time-Image. (H. Tomlinson & R. Galeta, Çev.). University of Minnesota Press.
• Deleuze, G. (2021). Sinema 2: Zaman-İmge (B. Yalım & E. Koyuncu, Çev.). Norgunk Yayınları.
• Deleuze, G. (2022). Sinema 1: Hareket-İmge (S. Özdemir, Çev.). Norgunk Yayınları.
• Deleuze G. & Guattari F. (1993). Felsefe Nedir (T. Ilgaz, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Doğru, M. S. (2019). Yapısalcılık Kavramına Kısa Bir Bakış; Temel Yapı (Mantıksal-Anlamsal Yapı) Çözümlemesi: Leon The Professional Örneği, Editörler: A. Can & E. Yıldırım, Sinema ve Televizyonda Yeni Yaklaşımlar İçinde, pp. 87-111. Atlas Akademi.
• Everaert-Desmedt, N. (2000). Sémiotique du récit. Bruxelles: Editions De Boeck Université, Bruxelles.
• Goodchild, P. (2005). Deleuze Guattari-Arzu Politikasına Giriş (R. G. Öğdül, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Hardt, M. (2002). Gilles Deleuze: Felsefede Bir Çıraklık. (İ. Öğretir & A. Utku, Çev.). Birey Yayıncılık.
• İpek, Ö. (2017). Gilles Deleuze Felsefesinde Düşüncenin İmge Hali, Erciyes İletişim Dergisi “akademia”, 5 (1), 282-294. https://doi.org/10.17680/erciyesakademia.291899
• Kunt, E. (2025, Temmuz 28). Gilles Deleuze’de Yeni Bir Düşünme Biçimi Olarak Sinema, https://www.academia.edu/1839052/Gilles_Deleuzede_Yeni_Bir_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCnme_Bi%C3%A7imi_Olarak_Sinema.
• Küçükalp, K. (2009). Deleuze’ün Felsefe Kavrayışı. Uludağ Üniversitesi Kaygı Felsefe Dergisi, 12, 131-145.
• Pisters, P. (2011). Synaptic Signals: Time Travelling Through the Brain in the Neuro-Image. Deleuze Studies, Special Issue on Schizoanalysis and Visual Culture, Edinburgh University Press, 5 (2), 261-274. https://doi.org/10. 3366/dls.201 1.0020
• Pisters, P. (2012). Nörosinema (Söyleşi: Aslı Özgen Tuncer). Altyazı Dergisi Kasım Sayısı, pp. 54-58.
• Pisters, P. (2015). Temporal Explorations in Cosmic Consciousness Intra-Agential Entanglements and the Neuro-Image, Cultural Studies Review, 21 (2), 120–44. https://doi.org/10.5130/csr.v21i2.4323
• Pisters, P. (2018). Sonuç: Nöro-İmge Gelecekten Beyin Ekranlar. (Ö. Ş. Soykan, Çev.), SineFilozofi Dergisi, 3 (6), 2018. 135-141.
• Rifat, M. (1990). Dilbilim ve Göstergebilimin Çağdaş Kuramları. Düzlem Yayınları.
• Rifat, M. (2001). Homo Semioticus. Om Yayınevi.
• Rodowick, D. N. (2001). Reading The Figural, or, Philosophy After New Media. Duke University Press.
• Rowan-Legg & Shelagh, M. (2012). Deleuze and the Time-Image: A Cinema of the Virtual Mind, The University of Sydney, Sydney: Philament Time.
• Sauvagnargues, A. (2010). Deleuze ve Sanat. (N. Sarıca, Çev.). De ki Yayınları.
• Serttek G. E. (2013). Deleuze’ün Sinema Felsefesindeki Zaman İmgesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Felsefe Anabilim Dalı Enstitüsü, Ankara.
• Soykan, Ö. Ş. (2020). Black Mirror Dizisinde Nöro-İmge ve Beyin Ekranlar, SineFilozofi Dergisi, Özel Sayı 2020. 494-508. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.660791
• Sutton, D. & Martin-Jones, D. (2014). Yeni Bir Bakışla Deleuze, (M. Özbank, Y. Başkavak, Çev.). Kolektif Yayınları.
• Sütcü, Ö. Y. (2005). Gilles Deleuze’de İmge Hareketi Olarak Sinemanın Felsefesi (Editörler: Şenol Erdoğan, Rene Corbin), gençlikcephesi.blogspot.com.
• Sütcü, Ö. Y. (2015). Gilles Deleuze’de İmge Hareketi Olarak Sinemanın Felsefesi. Sentez Yayıncılık.
• Yetişkin E. B. (2011). Sinematografik Düşünebilmek: Deleuze’ün Sinema Yaklaşımına Giriş, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 40, 123-141.