FESTİVAL TURİZMİ ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME: RİO KARNAVALI

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1-2, 1 - 20, 29.12.2022

Oğuz Çam Cengiz Çelik

Öz

Rio Karnavalı, Brezilya ülkesinin Rio de Janeiro şehrinde düzenlenen ve dünya çapında üne sahip olan bir karnavaldır. Rio Karnavalı’na yerli ve yabancı turistler tarafından yoğun bir katılım gösterilmektedir. Bu karnavalın, gerçekleştiği şehre ve ülkeye ekonomik, sosyal, turistik ve benzeri anlamda önemli katkıları dokunmaktadır. Rio de Janeiro şehri, Rio Karnavalı sayesinde popülerliğini, markasını ve imajını daha fazla geliştirmektedir. Bu çalışmayla beraber, Rio Karnavalı’nın, festival turizmi çerçevesinde genel bir şekilde değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Çalışma, Rio Karnavalı’nın yerel, ulusal ve uluslararası çapta büyük bir etkiye sahip olduğunun belirtilmesi bakımından önem taşımaktadır. Çalışma, geleneksel derleme tipinde olup, turizm literatürüne kayda değer bir katkı sağlayacaktır. Rio Karnavalı, genellikle müzik ve dans eşliğinde gerçekleştirilmektedir. Hareketli geçen ve çok renkli anlara sahne olan Rio Karnavalı’nın, bulunduğu kent ve ülkenin ekonomisine katkısı büyüktür. Rio de Janeiro destinasyonunun turizm konusunda kayda değer bir ivme kazanmasını sağlayan en önemli unsurlardan birinin Rio Karnavalı olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Brezilya, Rio Karnavalı, Rio de Janeiro, Festival, Festival Turizmi

AN EVALUATION WITHIN THE FRAMEWORK OF FESTIVAL TOURISM: THE RIO CARNIVAL

Öz

The Rio Carnival is a world-renowned carnival held in Rio de Janeiro, Brazil. The Rio Carnival is heavily attended by local and foreign tourists. This carnival has important economic, social, touristic and similar contributions to the city and country where it takes place. The city of Rio de Janeiro is further developing its popularity, brand and image due to the Rio Carnival. With this study, it is aimed to evaluate the Rio Carnival in a general way within the framework of festival tourism. The study is important in terms of stating that the Rio Carnival has a great impact on a local, national and international scale. The study is of the traditional compilation type and will make a significant contribution to the tourism literature. Rio Carnival is usually held with music and dance. Rio Carnival, which is the scene of lively and colorful moments, has a great contribution to the economy of the city and country where it is located. It is thought that Rio Carnival is one of the most important factors that enable the Rio de Janeiro destination to gain a significant momentum in tourism.

Anahtar Kelimeler

Brazil, Rio Carnival, Rio de Janeiro, Festival, Festival Tourism

Kaynakça

• AKOĞLAN KOZAK, M. & BAHÇE, O. (2012), Özel İlgi Turizmi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• ALLEN, J., O’TOOLE, W., HARRIS, R. & MCDONNEL, I. (2002), Festival and Special Event Management. (Third Edition). Sydney: Australia.
• ALTINAY TEKNOLOJİ GRUBU. (t.y.), Rio De Janeiro. Erişim Adresi: http://www.altinay.com/rio-de-janeiro/, Erişim Tarihi: 03.09.2021.
• ARARGÜÇ, M. F. (2009), Festival, Cevizci, A. (Ed.), Felsefe Ansiklopedisi Cilt 6 (s. 464 – 468). Ankara: Ebabil.
• ARDAHAN, F. & ÇALIŞKAN, A. (2017), Bireyleri Spor Festivallerine Katılmaya Motive Eden Faktörler Ölçeği Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması: RUNATOLIA’ya Örneği. Journal of Human Sciences, 14(2), 1405-1419.
• ATAK, O. (2009), Türk Turizminin Tanıtımında Festivallerin Yeri Ve Önemi: Antalya Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• AVCI, E. (2011), İzmir’in İnanç Turizmi Potansiyelinin Seyahat Acentaları Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• AVCI, E., ÖZOĞUL, G. & YILDIZ, İ. (2016), Selçuk Efes Deve Güreşlerinin Festival Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi, I. Uluslararası Devecilik Kültürü ve Deve Güreşleri Sempozyumu, İzmir/Türkiye, 220-243.
• AXELSEN, M. & SWAN, T. (2010), Designing Festival Experiences to İnfluence Visitor Perceptions: The Case of A Wine and Food Festival, Journal of Travel Research, 49(4), 436–450.
• BABACAN, E. & GÖZTAŞ, A. (2011), Etkinlik Yönetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• BARAN, N. & SAT, N. A. (2019), Sürdürülebilir Turizm Planlaması ve Yönetimi: GAP Turizm Master Planı’na Eleştirel Bir Bakış, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 22 (1), 18-49.
• BEKAR, A., KOCATÜRK, E. & SÜRÜCÜ, Ç. (2017), Gastronomi Festivallerinin Algılanan Destinasyon İmajına ve Tekrar Ziyaret Etme Niyetine Etkisi: Fethiye Yeşilüzümlü ve Yöresi Kuzugöbeği Mantar Festivali Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 28-36.
• BİLGİLİ, B., YAĞMUR, Ö. & YAZARKAN, H. (2012), Turistik Ürün Olarak Festivallerin Etkinlik ve Verimliliği Üzerine Bir Araştırma (Erzurum - Oltu Kırdağ Festivali Örneği), Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(2), 117-124.
• BLAIR, S. N., LAMONTE, M. J. & NICHMAN, M. Z. (2004), The Evolution of Physical Activity Recommendations: How Much is Enough?, Am J Clin Nutr, 79, 913-933.
• BOO, S. & BUSSER, J. (2006), Impact Analysis of A Tourism Festival on Tourist’s Destination Images. Event Management, 9(4), 223-237.
• BRASILIAN TOUR. (t.y.), Rio Karnavalı – Tarihçe. Erişim Adresi: https://www.brasiliantour.com/tr/turlar-oteller/rio-de-janeiro/rio-karnavali-tarihce, Erişim Tarihi: 03.09.2021.
• CHACKO, H. E. & SCHAFFER, J. D. (1993), The Evolution of A Festival: Creole Christmas in New Orleans, Tourism Management, 14(6), 475 - 482.
• CHALİP, L. & GREEN, C. B. (2001), Event Marketing and Destination Image, American Marketing Association Conference Proceedings, ABI/INFORM Global, 12.
• COLOMB, C. & NOVY, J. (Eds.). (2016), Protest and Resistance in the Tourist City, London, UK: Routledge.
• CONGCONG, T. (2014), The Study of Festival Tourism Development of Shanghai, International Journal of Business and Social Science, 5(4), 52-58.
• ÇAKIR, M. (2009), Festival Turizmi, TÜROFED Dergisi, (29), 80-81.
• ÇOBAN, M. & SÜER, S. (2018), Destinasyon Markalaşmasında Festival Turizminin Rolü: Alaçatı Ot Festivali Üzerine Bir Araştırma, International Journal of Contemporary Tourism Research, 2(1), 58-67.
• DERRETT, R. (2004), Festivals, Events and The Destination, Festival and Events Management: An International Arts and Culture Perspective.: Ian Yeoman, Martin Robertson ve Jane Ali Knight (Amsterdam: Elsevier Butterworth Heinemanx), pp. 32-50.
• DOWNS, A. & ASHTON, J. (2011), Vigorous Physical Activity, Sports Participation, and Athletic Identity: Implications for Mental and Physical Health in College Students, J Sport Behav, 34, 228-249.
• DURMUŞ, E. (2020), Efsane Rio Karnavalı Hakkında Her Şey. Yol Günlükleri. Erişim Adresi: https://yolgunlukleri.net/rio-karnavali-hakkinda-her-sey/, Erişim Tarihi: 03.09.2021.
• ERCİYAS, N. & YILMAZ, İ. (2021), Gastronomi Turizminin Gelişiminde Gastronomi Festivalleri ve Türkiye’deki Mevcut Durum, ART/icle: Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(1), 91-108.
• fellik.net. (t.y.), Brezilya Rio Karnavalı, Dünyanın En Büyük Şovu! Erişim Adresi: https://www.fellik.net/brezilya-rio-karnavali-dunyanin-en-buyuk-sovu/, Erişim Tarihi: 03.09.2021.
• GETZ, D. & FRİSBY, W. (1988), Evaluating Management Effectiveness in Community - Run Festivals, Journal of Travel Research, 27(1), 22-27. doi:10.1177/004728758802700105.
• GETZ, D. (2007), Event Studies: Theory, Research and Policy for Planned Events, Oxford, UK: Elsevier.
• GIBSON, J., CONELL, J., WAITT, G. & WALMSLEY, J. (2011), Gibson, C. ve Connell, J. (Eds.), Festival Places: Revitalising Rural Australia (Vol. 27), Channel View Publications.
• GOODWİN, H. (2017), The Challenge of Overtourism, Responsible Tourism Partnership Working Paper 4.
• GÖKSU, N. F. (2015), Etkinlik Yönetimi (Ders Notu). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Lisans Tamamlama Programı.
• GRANT, D. & PALİWODA, S. (1998), Segmenting Alberta Arts and Festival Consumers, Festival Management and Event Tourism, 5(4), 207 - 220.
• GÜL, K., ERDEM, B. & GÜL, M. (2013), Yerel Festivallerin Etkinliğine Bağlı Ziyaretçi Kazanımları: Sındırgı Yağcıbedir Festivali Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 213-239.
• HUANG, J. Z., Lİ, M. & CAİ, L.A. (2010), A Model of Community-Based Festival Image, International Journal of Hospitality Management, 29(2), 254–260.
• HUGHES, G. (1995), Authenticity in Tourism, Annals of Tourism Research, 22, 781 - 803.
• KARACA, O. B., YILDIRIM, O. & ÇAKICI, A. C. (2017), Adana Uluslararası Portakal Çiçeği Karnavalına Katılan Ziyaretçilerin Algı ve Memnuniyetleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 222-239.
• KARAGÖZ, D. (2006), Etkinlik Turizmi ve Etkinlik Turizmi Bağlamında Yabancı Ziyaretçi Harcamalarının Ekonomiye Etkisi: Formula 1 2005 Türkiye Grand Prix Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• KENDİR, H., ARSLAN, E. & TÜRKMEN, F. (2019), Türk Dünyası’nda Nevruz (Yengi-Kün) Kutlamalarının Festival Turizmi Açısından Değerlendirilmesi: Çimkent-Van Karşılaştırması, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 2668-2684. DOI: 10.21325/jotags.2019.493.
• KİM, S. S., PRIDEAUX, B. & CHON, K. (2010), A Comparison of Results of Three Statistical Methods to Understand the Determinants of Festival Participants’ Expenditures. International Journal of Hospitality Management, 29(2), 297-307.
• KİM, S., CHOİ, S., AGRUSA, J., WANG, K. C. & KİM, Y. (2010), The Role of Family Decision Makers in Festival Tourism, International Journal of Hospitality Management, 29(2), 308-318.
• KOTLER, P. & GERTNER, D. (2002), County as Brand, Product, and Beyond: A Place Marketing and Brand Management Perspective, Journal of Brand Management, 9(4-5), 249-261.
• KOTLER, P., HAIDER, D. H. & REIN, I. (1993), Marketing Places: Attracting Investment, Industry, and Tourism to Cities, States, and Nations. New York, USA: The Free Press.
• KÖMÜRCÜ, G. B. (2013), Etkinlik Turizmi Çeşidi Olarak Festivaller: Bozcaada Yerel Tatlar Festivali Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• KÖSE, M. (2018), Rio Karnavalı'nın Tarihçesi. Erişim Adresi: https://www.makaleler.com/rio-karnavalinin-tarihcesi, Erişim Tarihi: 04.05.2022.
• KURNAZ, A. & İŞLEK, E. (2018), Aşçılık Kültürünün Festival Turizmi Kapsamında Kullanılması: Mengen Uluslararası Aşçılık ve Turizm Festivali, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(Special Issue 3), 3-13.
• LEE, C. K., LEE, Y. K. & WICKS, B. E. (2004), Segmentation of Festival Motivation By Nationality and Satisfaction, Tourism Management, 25, 61–70.
• LOJİSTİK KULÜBÜ. (2003), Rio Karnavalı. Erişim Adresi: https://www.lojistikkulubu.ist/rio-karnavali/, Erişim Tarihi: 04.05.2022.
• LONG, P. T. & PERDUE, R. R. (1990), The Economic Impact of Rural Festivals and Special Events: Assessing The Special Distribution of Expenditures, Journal of Travel Research, 28(4), 10–14.
• MCDONNEL, I., ALLEN, J. & O’TOOLE, W. (1998), Festival and Special Event Management, Brisbane, Australia: John Wiley & Sons Australia Ltd.
• ONEDİO. (2019), Dünyanın En Büyük ve Renkli Festivali Rio Karnavalı Hakkında Daha Önce Duymadığınız İlginç Bilgiler. Erişim Adresi: https://onedio.com/haber/dunyanin-en-buyuk-ve-renkli-festivali-rio-karnavali-hakkinda-daha-once-duymadiginiz-ilginc-bilgiler-863919, Erişim Tarihi: 03.09.2021.
• ÖREN, V. E. & ŞAHİN, T. (2014), Alternatif Turizm Kapsamında Uşak - Ulubey Kanyonu’nun SWOT Analizi, Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 3(7), 1-14.
• ÖZGÜREL, G., ALKAN, Ö. & OK, S. (2018), Datça Badem Çiçeği Festivali’nin Yöre Turizmine Olası Etkileri: Yerel Esnaf Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 8(2), 10-19.
• ÖZGÜREL, G., RUHAN, A. & BİNGÖL, Z. (2015), Yerel Kalkınmada Bir Araç Olarak Festivaller: Munzur Kültür ve Doğa Festivali. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2, 113-121.
• ÖZKAYNAK, M., ULUSOY, M. & DÖNEK, E. (2018), Şehir Markalaşmasında Tarihi Yapıların Rolü: Konya - Selçuklu Yapıları, The Journal of International Scientific Researches, 3(4), 14-30.
• PASLI, M. M. & TURPCU, E. (2019), Festivallerin Ziyaretçi Memnuniyeti Üzerindeki Etkisi: Giresun İli Aksu Festivali Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (4), 2739-2757. DOI: 10.21325/jotags.2019.497
• PENPECE, D. (2014), Festivallerin Pazarlanması: Türkiye’deki Uluslararası Festivaller Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 193-210.
• PİRNAR, I., KURTURAL, S. & TUTUNCUOĞLU, M. (2019), Festivals and Destination Marketing: An Application from İzmir City, Journal of Tourism, Heritage & Services Marketing, 5(1), 9-14.
• PRENTICE, R. (2003), Festival as Creative Destination. Annals of Tourism Research, 30(1), 7-30. RIO CARNIVAL. (2019), Rio De Janeiro Carnival Guide. https://www.rio-carnival.net/EN/EN., Erişim Tarihi: 25.03.2019.
• RIO SERVİCES. (2012), Rio Carnival, http://www.rio-carnival.net/, Erişim Tarihi: 05.12.2012.
• RIOCARNAVAL (2014), Rio Karnavalı Nedir?, http://www.riocarnaval.org/tr/rio-karnavali/nedir.html, Erişim Tarihi: 24.03.2013.
• RIVERA, M. A., HARA, T. & KOCK, G. (2008), Economic Impact of Cultural Events: The Case of the Zora Festival, Journal of Heritage Tourism, 3(2), 121-137.
• SABAH. (2020), Rio Karnavalı Böyle Başladı! Erişim Adresi: https://www.sabah.com.tr/galeri/dunya/rio-karnavali-boyle-basladi-1582610674/4. Erişim Tarihi: 03.09.2021.
• SAÇLI, Ç., ERSÖZ, B. & KAHRAMAN, C. Ö. (2019), Etkinlik Katılımcılarının Destinasyon İmajı Algılarının Tekrar Ziyaret Etme Eğilimleri Üzerine Etkisi: Portakal Çiçeği Karnavalı Örneği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(1), 178-190.
• SAĞLAMTAŞ, E. (2019), Kırsal Alanlarda Düzenlenen Yemek Festivallerinin Sosyal Boyutunun Algılanan Toplumsal Katkıya Etkisi: Yeşilüzümlü Kuzugöbeği Mantar Festivali Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
• SAHİLLİ BİRDİR, S. & BİRDİR, K. (2021), Karnavala Katılım Öncesi ve Sonrası Destinasyon İmajı Algılarının Karşılaştırması, International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(3), 274-284.
• SAHİLLİ BİRDİR, S., TOKSÖZ, D. & BAK, E. (2016), Karnavala katılım güdüleri: IV. Adana Uluslararası Portakal Çiçeği Karnavalı örneği, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 21-39.
• SERT, A. N. (2017), Yerel Halkın Festivallerin Başarı Faktörlerini Algılamalarına Yönelik Bir Çalışma: Beypazarı Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 29-44.
• STANKOVA, M. & VASSENSKA, I. (2015), Raising Cultural Awareness of Local Traditions Through Festival Tourism, Tourism & Management Studies, 11(1), 120-127.
• STATISTA. (2019), Number of Tourist Arrivals During Carnival Season in Rio De Janeiro, Brazil from 2017 to 2019 (in Millions). https://www.statista.com/statistics/977203/number-tourists-carnival-brazil-rio-de-janeiro/, Erişim Tarihi: 25.03.2019.
• SÜPER GEZİ. (t.y.), Brezilya'da Samba Zamanı: Rio Karnavalı. Erişim Adresi: https://www.supergezi.com/festivaller/brezilya-da-samba-zamani-rio-karnavali-h61.html, Erişim Tarihi: 04.05.2022.
• SÜSLÜ, C., ERYILMAZ, G. & DEMİR, E. (2019), Festival Turizminin Ekonomik Kalkınmaya Etkisi: Silifke Uluslararası Müzik ve Folklor Festivali, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1074-1090.
• ŞENGÜL, S. & GENÇ, K. (2016), Festival Turizmi Kapsamında Yöresel Mutfak Kültürünün Destekleyici Ürün Olarak Kullanılması: Mudurnu İpekyolu Kültür Sanat ve Turizm Festivali Örneği, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 79- 89.
• TAYFUN, A. & ARSLAN, E. (2013), Festival Turizmi Kapsamında Yerli Turistlerin Ankara Alışveriş Festivali’nden Memnuniyetleri Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 191-206.
• TERCAN, C. (2016), Topluma Katılım Aracı Olarak Dans, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• THE RIO TİMES. (2017), Brazil Reports Surge in 2017 Carnival Tourism Attendance, https://riotimesonline.com/brazilnews/rio-business/brazil-registers-surge-in-2017-carnival-attendance/, Erişim Tarihi: 25.03.2019.
• THRANE, C. (2002), Jazz Festival Visitors and Their Expenditures: Linking Spending Patterns to Musical Interest. Journal of Travel Research, 40(3), 281–286.
• TOKSÖZ, D., BAK, E. & BENLİ, S. (2014), Mega ve Özellikli Spor Etkinliklerinin Dünyadan ve Türkiye’den Örneklerle Benzerlik ve Farklılıkları, 4. Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, Hatay.
• TOLAN, S. (2014), Spor Endüstrisinde Etkinlik Pazarlaması: Galatasaray Spor Kulübü Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi.
• TURAN, S. (2019), Kutsal Aptallık ve Aptallar Festivali - Orta Çağ’da Bir Dini Festivalin Betimsel Analizi, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(36), 557-582.
• TURİZM TATİL SEYAHAT. (t.y.), Brezilya’nın Dünyaca Ünlü Rio Karnavalı Yaklaşıyor. Erişim Adresi: https://www.turizmtatilseyahat.com/brezilyanin-dunyaca-unlu-rio-karnavali-yaklasiyor/, Erişim Tarihi: 04.05.2022.
• TÜMBEK TEKEOĞLU, A. N. & GÖKSEVEN, K. (2019), Bir Şehrin Festivaller İle Markalaşması ve Pazarlanması Olarak Adana'nın İncelenmesi, Turan: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 11(42), 345-357.
• UM, S. & CROMPTON, J. L. (1990), Attitude Determinants Intourism Destination Choice. Annals of Tourism Research, 17, 432-448.
• UYSAL, M. & GİTELSON, R. (1994), Assessment of Economic Impacts: Festivals and Special Events. Festival Management & Event Tourism, 2(1), 3-9.
• VAN DE WAGEN, L. (2005), Event Management: For Tourism, Cultural, Business and Sporting Events (2nd Ed.), Frenchs Forest, Australia: Pearson Education Australia.
• WALO, M., BULL, A. & GREEN, H. (1996), Achieving Economic Benefits at Local Events: A Case Study of A Local Sport Event, Festival Management & Event Tourism, 4(3/4), 95-106.
• YETGİNER, S. (2019), Alternatif Turizm Kapsamında Festival Turizminin Yerel Halk Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Edremit Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.