GELENEKSEL MÜZİK VEYA DİNÎ RİTÜEL? BEDEVİ GELENEĞİN AYDINLATTIĞI TARİHÎ TAŞ SANATI

Yıl 2020, Sayı: 7, 181 - 191, 01.04.2020

Ali Al-manaser Çevirmen: Hakan Temir

Öz

Çevirinin Önemi: Yaklaşım 3.2. milyon kilometre kare alana sahip Arap Yarımadası’nın büyük bir bölümü ve hemen bitişiğindeki Suriye ve Ürdün Toprakları çöllerle kaplıdır. Günlük sıcaklık farkının fazla, nem oranının düşük ve hararetin bir hayli yüksek olduğu bu alanlarda yaşanması zor gibi görünse de buralar son zamanlarda artan arkeolojik çalışmalara inanılması güç derecede materyal sunmaktadır. Bu sebeple çevirisini yapmış olduğumuz araştırma Ürdün’deki bazalt kayalarla kaplı kurak bir çölde bulunan kayalar üzerine kazınmış müzik enstrümanları ve müzik ritüelini incelemek üzere hazırlanmıştır. Kayaların üzerindeki yazıların Eski Kuzey Arapçasının bir lehçesi olan Safaitik tarzda olması tarihi açıdan önemlidir. Zira bu yazıların yer alması işlenen figürlerin İslâm öncesi döneme ait olduğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler

müzik, dini ritüel, taş sanatı

Kaynakça

• Ababneh, M.I. 2005. Neue safaitische Inschriften und deren bildliche Darstellung. (Semitica et Semitohamitica Berolinensia 6). Aachen: Shaker.
• Braun, J. 1999. Die Musikkultur Altisraels/Palästinas. Studien zu archäologischen, schriftlichen und vergleichenden Quellen. (Orbis Biblicus et Orientalis 164). Göttingen: Vandenhoeck and Ruprecht.
• Braun, J. 2002. Music in Ancient Israel/Palestine. Archaeological, Written, and Comparative sources. Grand Rapids, mi: Eerdmans.
• Harding, G.L. 1953. “The Cairn of Haniʾ.” Annual of the Department of Antiquities of Jordan 2: 8–56, pl. 1–7.
• Harding, G.L. 1969. “A Safaitic Drawing and Text.” Levant 1: 68–72, pl. 19.
• Ibn Manẓūr, Muḥammad b. al-Mukarram. 1955–1956. Lisān al-ʿArab, edited by A.F. al- Wānib. 15 vol. Bayrūt: Dār Ṣāder / Dār Bayrūt.
• al-Khraysheh, F.H. 2002. al-nuqūš al-ṣafawiyyah min biyār al-ġuṣayn. (Mudawwanat alnuqūš al-ʾurduniyyah, 1). Irbid: Jāmiʿat al-yarmūk. Landels, J. 1999. Music in Ancient Greece and Rome. London: Routledge.
• Lane, E.W. 1863–1893. An Arabic-English Lexicon. 8 vol. London: Willams and Norgate.
• al-Maʿānī, S.ʿA. 1999. “Nuqūš ṣafawiyyah jadīdah min wādī salmā / al-ʾurdun.” Majallat al-ʿulūm al-ʾijtimāʿiyyah wa-l-ʾinsāniyyah 4 (2): 29–48.
• Macdonald, M.C.A. 2012. “Goddesses, Dancing Girls or Cheerleaders? Perceptions of the Divine and the Female Form in the Rock Art of Pre-Islamic North Arabia.” In Dieux et déesses d’Arabie. Images et représentations. Actes de la table ronde tenue au Collège de France (Paris) les 1er et 2 octobre 2007, edited by I. Sachet and C.J. Robin, 261–297. (Orient & Méditerranée 7). Paris: De Boccard.
• al-Manaser, A. 2008. Ein Korpus neuer safaitischer Inschriften aus Jordanien. (Semitica et Semitohamitica Berolinensia 10). Aachen: Shaker Verlag.
• al-Muʾaḏḏin, M. 1995. “Al-naqāʾiš wa-ʾl-rusūm al-ṣaẖriyyah fī ʾl-ʾāṯār al-ʿarabiyyah.” In Al-naqāʾiš wa-ʾl-rusūm al-ṣaẖriyyah fī ʾl-waṭan al-ʿarabī. Al-muʾtamar al-ṯāliṯ ʿašar lil- āṯār, al-jamāhiriyyah al-ʿuẓmā. Trāblus, 1–7 October 1995, 7–31. Al-munaẓẓamah al-ʿarabiyyah li-l-tarbiyah wa-ʾl-ṯaqāfah wa-ʾl-ʿulūm.
• Ryckmans, G. 1950–1951. Corpus Inscriptionum Semiticarum. Pars v. Inscriptiones Saracenicas Continens, Tomus 1. Inscriptiones Safaiticae. Paris: Imprimerie nationale.
• Winnett, F.V., and Harding, G.L. 1978. Inscriptions from Fifty Safaitic Cairns. (Near and Middle East Series 9). Toronto: University of Toronto Press.