The Impact of Behavioral Economics on Government Intervention and Public Finance

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 13, 30.04.2025

Ökkeş Kısa

Öz

The mainstream economic theory, explains how the equilibrium will be realized in production and consumption under the assumption of the rationality of individuals. In this context, each individual operating in the market will serve the society while maximizing his own benefit. Therefore, there is no need for government intervention in the market. However, the fact that individuals are rational and therefore the state does not intervene in the economy is criticized in terms of reality. One of the disciplines that reveals these criticisms is behavioral economics. Experiments conducted within the framework of behavioral economics revealed that individuals are limited rational and there is no consistency in their preferences. The aim of this study is to examine the perspective of behavioral economics on state intervention.

Anahtar Kelimeler

Behavioral Economics, Fiscal Thought, Government Intervention, Nudge, Budge

Davranışsal İktisadın Devlet Müdahalesine ve Kamu Maliyesine Etkisi

Öz

Ana akım iktisat teorisi, bireylerin rasyonelliği varsayımı altında üretimde ve tüketimde dengenin nasıl gerçekleşeceğini açıklamaktadır. Bu bağlamda piyasada faaliyette bulunan her bir birey kendi faydasını maksimize ederken, topluma da hizmet etmiş olacaktır. Bu nedenle de piyasada devletin müdahalesi gerekli olmamaktadır. Ancak bireylerin rasyonel olması ve bu nedenle devletin ekonomiye müdahalede bulunmaması, gerçeklik yönünden eleştirilmektedir. Bu eleştirileri ortaya koyan disiplinlerden birisi de, davranışsal iktisattır. Davranışsal iktisat çerçevesinde yapılan deneyler, bireylerin sınırlı rasyonel olduğunu ve bireylerin tercihlerinde tutarlılık olmadığını ortaya koymuştur. Bu çalışmanın amacı, davranışsal iktisadın devletin müdahalesine bakış açısını incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal İktisat, Mali Düşünce, Devlet Müdahalesi, Dürtme, Kımıldatma.

Kaynakça

• Acar, G.T. (2008). İktisadı Değiştirmek Neoklasik İktisada Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: İletişim Yayınları. Aktan, C.C., & Yavuzaslan, K. (2020). “Davranışsal İktisat: Bireylerin İktisadi Karar ve Tercihlerinde”, Zihinsel, Duygusal ve Psikolojik Faktörlerin Analizi”, Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi, 12(2), 100-120.
• Aktan, C.C. (2012). “Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı”, içinde Ç. C. Aktan, A. Kesik & D, Dileyici. (ed.), Yeni Maliye: Değişim Çağında Kamu Maliyesi: Yeni Trendler, Yeni Paradigmalar, Yeni Öğretiler, Yeni Perspektifler, Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No:2012/420,167-182.
• Aldemir, C., & Kaya, M. (2020). “’Dürtme’ Fikrinin Bir Kamu Politikası Aracı Olarak Covid-19 Döneminde Hükümetler Tarafından Uygulanması”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı, 122-142.
• Angner, E., & Loewenstein, G. (2007). “Behavioral Economics”, in P. Humphreys (ed.), Handbook of Philosophy of Science, Amsterdam: Elsevier, 641-690.
• Arad, A., & Rubinstein, A. (2018). “The People’s Perspective on Libertarian-Paternalistic Policies”, The Journal of Law and Economics, 61 (2), 1-45.
• Arslan, M.L. (2011). “Devletin İktisadi Büyümedeki Rolü”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, VI(II), 160-175.
• Baloğlu, B., & Baloğlu, F. (2012). “Keynes’in Genel Teorisi’nin İktisadi Felsefesi Üzerine Bir Deneme”, içinde U.S.
• Akalın, A. İncekara & G. Akalın (ed.), Keynes’in Genel Teorisi, İstanbul: Kalkedon Yayınları, 65-87.
• Barber, W.J. (2021). İktisadi Düşünce Tarihi, İ. Durdu (çev.), İstanbul: Şûle Yayınları.
• Barutçugil, İ. (2014). Liderlik, İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Bianchi, M. (2003). “A Questioning Economist: Tibor Scitovsky’s Attempt to Bring Joy into Economics”, Journal of Economic Psychology, 24, 391-407.
• Biber, A.E. (2008). “Değişen Devlet Anlayışı, Müdahalecilik ve Piyasa Ekonomisi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16),56-69.
• Boulaika, J.D.C. (1971). “Ibn Khaldûn: a FourTeenth- Century Economist”, Journal of Political Economy, 79(5), 1105-1118.
• Camerer, C.F., & Loewenstein, G. (2004). “Behavioral Economics: Past, Present and Future”, in C.F. Camerer, G. Loewenstein & M. Rabin (ed.), Advances in Behavioral Economics, New York: Russell Sage Foundation, 3-52.
• Camerer, C.F. et al. (2006). “Behavioral Economics, Econometric Society Monographs, 42, 1-50. Cartwright, E. (2011), Behavioral Economics, London: Routledge.
• Chetty, R. (2015). “Behavioral Economics and Public Policy: A Pragmatic Perspective”, American Economic Review, 105(5), 1-33.
• Demir, Ö. (2018). Akıl ve Çıkar Davranışsal İktisat Açısından Rasyonel Olmanın Rasyonelliği. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Demirtaş, B.K. (2021). “Vergi Uyumu Davranışı ve Laboratuvar Deneyleri: Bir Yazın Taraması”, Maliye Dergisi, 180, 115-143.
• Demirel, S.K., & Artan, S. (2016). “Nöro İktisat ve İktisat Biliminin Geleceğine İlişkin Tartışmalar”, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(1), 1-28.
• Didinmez, İ. (2018). Davranışsal İktisat Perspektifinden Vergi Uyum Analizi. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Easterlin, R. A. (1974). “Does Economic Growth İmprove the Human Lot? Some Empirical Evidence”, in P.A.
• David & M. W. Reder (ed.), Nations and Households in Economic Growth: Essay in Honor of Moses Abramowitz, London: Academic Press, 89-125.
• Ergör, Z.B. (2017). “Yatırım Davranışları ve Karar Vermede Çerçeveleme Etkisi: Türkiye’de Yaşayan Karar Vericiler Üzerine Bir Çalışma”, Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2(11), 8-20.
• Erdoğan, M., & Karagöl, V. (2019). “Davranışsal İktisat, Dürtme ve Günlük Hayatta Kamusal Müdahaleler: Türkiye Örnekleri ve Tavsiyeler”, X. International Conference on Economics, Budapeşte, Macaristan, 1-15.
• Eser, R., & Toıgenbaeva, (2011). “Psikoloji ve İktisadın Birleşimi Olarak, Davranışsal İktisat”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 287-321.
• Falk, A. & Fehr. E. (2003). “Why Labor Market Experiments”, Labour Economics, 10(2003), 399-406.
• Friedman, M. (1953). “The Methodology of Positive Economics”, in D. M. Hausman (ed.), The Philosophy of Economics, Cambridge: Cambridge University Press, 30-43.
• Gür, B. (2012). “Genel Teori’de ve Psikolojide ‘Sürü Psikolojisi’”. içinde U.S. Akalın, A. İncekara & G. Akalın (ed.), Keynes’in Genel Teorisi, İstanbul: Kalkedon Yayınları, 185-204.
• Gürkan, C. (2013). “Modern Maliye Teorisinin Klasik Kökenleri: İbni Haldun’dan ‘Post Kameralizm’e Mali Düşünce”, Maliye Dergisi, (164), 1-26.
• Kahneman, D., et al. (1991). “The Endowment Effect, Loss Aversion, and Status Quo Bias”, Journal of Economic Perspectives, 5(1),193-206.
• Kahneman, D. (2003). “A Psychological Perspective on Economics”, The American Economic Review, 93 (2), 162-168.
• Kahneman, D. (2003a). “Maps of Bounded Rationality: Psychology For Behavioral Economics”, The American Economic Review, 93 (5),1449-1475.
• Kahneman, D. (2017). Hızlı ve Yavaş Düşünme, O.Ç. Deniztekin & F.N. Deniztekin (çev.), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Karagöl, V. (2020). “Covid-19 Salgını ile Mücadelede Davranışsal İktisadın Rolü”, Düzce İktisat Dergisi, 1(1), 1-10.
• Katona, G. (1951). Psychological Analysis of Economic Behavior, New York: McGraw-Hill.
• Kaya, A. (2021). “Piyasa Başarısızlıkları”. içinde Ö.F. Aslan (ed.), Güncel Mikro İktisat Çalışmaları: Kavram-Teoriler-Piyasalar, İstanbul: Efe Akademi Yayınevi, 93-123.
• Kılıç, E. (2020). “Kamu Politikalarında Davranışsal İktisadın Önemi: Dünya ve Türkiye’den Uygulama Örnekleri”, Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 4(1), 237-262.
• Leibenstein, H. (1966). “Allocative Efficiency vs. ‘X-Efficiency’”. The American Economic Review, 56(3), 392-415.
• Lewin, S.B. (1996). “Economics and Psychology: Lessons for Our Own Day From the Early Twentieth Century”, Journal of Economic Literature, 34(3), 1293-1323.
• Lichtenstein, S. & Slovic, P., (1973). “Response-Induced Reversals of Preference in Gambling - Extended Replication İn Las-Vegas”. Journal of Experimental Psychology, 101(1),16-20.
• Muehlbacher, S. Hartl, B. & Kirchler, E. (2017). “Mental Accounting and Tax Compliance: Experimental Evidence for the Effect of Mental Segregation of Tax Due and Recenue on Compliance”, Public Finance Review, 45(1), 118-139.
• Nagatsu, M. (2015). “Behavioral Economics, History of”, in J. D. Wright (ed.), International Encylopedia of Social & Behavior Sciences, Oxford: Elsevier, 443-449.
• Nobel Prize, 28 Ekim 2024 tarihinde https://www.nobelprize.org/prizes/economic- sciences/1978/press-release/ adresinden alındı.
• Oliver, A. (2013). “From Nudging to Budging: Using Behavioural Economics to Inform Public Sector Policy”, Journal of Social Policy, 42(4), 685-700.
• Oliver, A. (2015). “Nudging, Shoving and Budging: Behavioural Economic-Informed Policy”, Public Administration, 93(3), 1-37.
• Oliver, A. (2019). “Towards a New Political Economy of Behavioral Public Policy”, Public Administration Review, 79(6), 927-924.
• Özdemir, Ş. (2019). “Bir Kamu Politikası Aracı Olarak Davranışsal İçgörü”, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 34, 247-274.
• Özdilek, E. & Akal, M. (2020). “Davranışsal Ekonomi Çerçevesinde Richard Thaler’in Görüşleri”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(13), 240-250.
• Özsoy, S. (2014). “Kütleçekimi ve Görünmeyen El Üzerine Bir Değerlendirme”, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, (22), 75-90.
• Öztürk, N. (2004). “Piyasa Başarısızlıkları”, Öneri Dergisi, 6(21), 173-187.
• Reed, D.R. et al. (2013). “Behavioral Economics: A Tutorial For Behavioral Analysts in Practice”, Behavioral Analysis in Practice, 6(1), 34-54.
• Roth, A. E. (1988). “Laboratory Experimentation in Economics: A Methodolohical Overview”, The Economics Journal, 98(1988), 974-1031.
• Seçilmiş, E., & Didinmez, İ. (2016). “Vergi Reformlarının Davranışsal İktisat Perspektifinden Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği”, Bilig Dergisi, 77, 203-232.
• Sent, E.M. (2004). “Behavioral Economics: How Psyhology Made It’s (Limited) Way Back to Into Economics”, History of Political Economy, 36(4), 735.760.
• Simon, H. (1955). “A Behavioral Model of Rational Choice”, The Quarterly Journal of Economics, 69(1), 239-258.
• Simon, H. A. (1987). “Behavioral Economics”, in J. Eaetwell, M. Milgate & P. Newman (ed.), The New Palgrave: A Dictionary of Economics, New York: Stockton Press, 1-9.
• Sustein, C.R. (2014).” Nudging: a Very Short Guide”, Journal of Comsumer Policy, 37, 583-588.
• Smith, A. (2006). Milletlerin Zenginliği, H. Derin (çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tekin, A., & Gürçam, Ö.S. (2019). “Davranışsal İktisat ve Vergi Uyumu Arasındaki İlişki Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(5), 65-76.
• Thaler, R.H., & Sustein, C.R. (2018). Dürtme, E. Günsel (çev.) İstanbul, Pegasus Yayınları.
• Tokatlıoğlu, M., & Selen, U. (2019). Maliye Politikası. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Tomer, J.F. (2007). “What is Behavioral Economics?”, The Journal of Socio-Economics, 36,463-479.
• Yasa, B.D. (2017). “İktisat Düşüncesinde Devlet Müdahaleciliği Kuramının Evrimi”. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 281-298.
• Yavuzaslan, K. (2018). “Deneysel İktisat ve Kültürel Farklılıkların Deneysel İktisatla İfadesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 217-231.
• Yılmaz,V., & Canbazer, C. (2020). “Kamu Politikalarına Davranışsal Yaklaşım ve Türkiye’ye Yansımaları”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1824-1854.
• Yiğit, A.G. (2018). “Davranışsal İktisadın Anlaşılmasına Yönelik Bir Literatür Taraması”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 161-190.
• Yücedoğru, R., & Diraz, S. (2021), “Davranışsal İktisadın Çerçevesi: Teorik, Epistomolojik ve Metodolojik Bir Bakış”, Sosyoekonomi Dergisi, 29(49), 323-343.