KAMU OKULLARININ İKTİSADİ YAPI VE İŞLEYİŞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 101 - 116, 12.05.2021

Bünyamin Han Zakir Elçiçek

https://doi.org/10.38004/sobad.834084

Öz

Örgüt yönetiminin önemli bir alanını oluşturan ekonomik işleyiş, okul yöneticilerinin sorumluluğunda olan ve yönetilmesi gereken bir olgudur. Etkili okul yönetimi bakımından okulların iktisadi işleyişinin eğitim yönetimi araştırmalarına daha fazla konu olmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2023 Eğitim Vizyonu belgesinde de bu konuya önemli bir yer ayrılarak okulların bütçeleri ile ilgili çalışmalar planlanmıştır. Bu bağlamda bu araştırma ile kamu okullarının iktisadi yapı ve işleyişinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma deseninde olup veriler yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilerek çeşitli tema ve kategorilere ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre kamu okullarının temel gelir kaynakları “kamu ödenekleri, okul aile birliği, veliler, öğretmenler ve kantin” gelirleridir; okulların ihtiyaçları hem ayni hem de nakdi yardımlarla karşılanmaktadır; okulların gider türleri “temizlik, bakım onarım, sarf malzeme giderleri, materyal, araç-gereç, nakliye-ulaşım, jeneratör” gibi giderlerdir; okullarda kaynakların yönetiminde hesap verebilirlik, şeffaflık, faturalandırma ve karara katma gibi durumlara dikkat edilmektedir; okullarının iktisadi yönetiminde “gelir-gider dengesizliği, velilerin gerekli yardımı yapmaması, okulun kamu ödeneğinin olmayışı, beklenmedik giderler, okul aile birliğinin olmayışı” gibi problemlerle karşılaşılmaktadır; 2023 eğitim vizyonunun öngördüğü “okul gelişim bütçesi” hedefi olumlu ancak uygulanabilirliği zor bir hedeftir.

Anahtar Kelimeler

Kamu okulları, para kaynakları, okulların iktisadi yapısı

INVESTIGATING ECONOMIC STRUCTURE AND FUNCTIONING OF PUBLIC SCHOOLS

Öz

Economic functioning, which constitutes an important part of organizational management, is a phenomenon that is under the responsibility of school principals that must be managed. In terms of effective school management, it becomes clear that the economic functioning of schools should be more subject to educational management research. In the 2023 Education Vision document of the Ministry of National Education, an important place was given for this issue and studies on the budgets of schools were planned. In this respect, the aim of this study is to examine the economic functioning of public schools. The research is a qualitative research design and the data were collected through a semi-structured interview form. The data were analyzed with descriptive analysis technique and various themes and categories were reached. According to the results of the research, the main sources of income of public schools are “public budgets, school-parent unity, parents, teachers and canteen”; the needs of schools are met by both in-kind and cash benefits; the costs of schools are “cleaning, maintenance, consumables, materials, tools, transportation, generators; in resource management in schools attention is paid to accountability, transparency, billing and decision-making; problems in the economic management of the schools such as income-expense imbalance, lack of parents' help, lack of public funding, unexpected expenses, lack of family unity; the “school development budget” target envisaged by the 2023 education vision is seen as positive but difficult to implement.

Anahtar Kelimeler

Public schools, money sources, economic structure of schools

Kaynakça

• Altunay, E. (2017). Okul yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda eğitim finansmanı politikaları: sorunlar, nedenler ve çözümler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 689.
• Arslan, M., & Biniş, M. (2014). Amerika Birleşik Devletleri’nde mahalli idarelerin mali yapısı ve merkezi idare ilişkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2014, 9(1), 149- 173
• Bayrakçı, M., & Dizbay, S. (2013). Ortaöğretim kurumlarında okul aile birliklerinin okul yönetimine katılım düzeyleri. Sakarya University Journal of Education, 3(1), 98-112.
• Borazan, G. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin finansal kaynak bulmada karşılaştıkları güçlükler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Projesi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Dağlı, A., & Han, B. (2017). Okul müdürlerinin görüşlerine göre Diyarbakır ili eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, (32).
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elçiçek, Z., & Han, B. (2018). 2023 Eğitim vizyon belgesinin eğitim yönetimine ilişkin değişim alanlarının değerlendirilmesi. In Inesec International Social Sciences and Education Conference (Vol. 1, p. 250).
• ERG, (2018). Eğitim Reformu Girişimi. Vizyon belgesi neler getiriyor ve nasıl güçlendirilebilir?. https://www.egitimreformugirisimi.org
• Güngör, G., & Göksu, A. (2013). Türkiye’de eğitimin finansmanı ve ülkelerarası bir karşılaştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 59-72.
• Hoşgörür, V., & Arslan, İ. (2014). Okul örgütünün finansal kaynaklarının yönetimi sorunu (Yatağan İlçesi Örneği). Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 91-102.
• İnandı, Y. (2005). Avrupa birliği ülkeleri eğitim sistemi ile Türk eğitim sisteminde eğitimin yönetimi ve finansmanı. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karakul, A.K. (2014). İran ve Türkiye’de eğitim finansmanının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 67-87
• Kavak, Y., & Ekinci, C. E. (1994). Eğitimin finansmanı sorunu ve maliyetlerin azaltılmasına ilişkin alternatif stratejiler. Hacettepe Üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 10(10).
• Kayıkçı, G. (2014). İlköğretim kurumlarının mali kaynak sorunları ve okul müdürlerinin çözüm uygulamaları (Bingöl ili örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Keskin, N. E. (2003). Eğitimde reform. Kamu Yönetimi I. Ulusal Kurultayı, 18-19 Aralık 2003.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme Yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1).
• Korkmaz, İ. (2005). İlköğretim okullarının karşılaştıkları finansman sorunları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 429-434.
• MEB, (2014). 19. Milli Eğitim Şurası Kararları.
• MEB, (2018). Milli Eğitim Bakanlığı 2023 Eğitim Vizyon Belgesi.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi. (Çev. Ed: Sadegül Akbaba Altun ve Ali Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, Y. (2018). Okul-aile işbirliğinin geliştirilmesine yönelik yönetici görüşleri (Doctoral dissertation). İstanbul Kültür Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özer, N., Demirtaş, H., Ateş, F. (2015). Okulların mali durumlarına ve bütçe yönetiminde yaşanan sorunlara ilişkin müdür görüşleri. E-International Journal of Educational Research. (6)1, 17-39.
• Öztürk S. (2002). İlköğretim Okullarının Finansman Kaynakları (Ankara İli Polatlı İlçesi Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Taymaz, H. (2003). İlköğretim ve ortaöğretim okulu müdürleri için okul yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Toker Gökçe, A., & Uslu, Ö. F. (2018). İlkokullarda okul müdürlerinin mali kaynak gerektiren ihtiyaçları karşılama yolları. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 19(1).
• Tösten, R., & Elçiçek, Z. (2013). Alternatif okullar kapsamında ev okullarının durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 37-49.
• Tösten, R., Han, B., & Ergül, H. F. (2016). Diyarbakır'daki kamu okullarının yönetim sorunları. EKEV Akademi Dergisi, (65), 433-450.
• Tuzcu, G. (2004). Eğitimin finansman gerekleri ve boyutları. Milli Eğitim Dergisi, 163.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, R. (2020). Okullara yapılan bağışlar. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 942-973.
• Yolcu, H. (2012). Neo-liberal dönüşümün yaşandığı ülkelerde yerelleşme ve okul özerkliği uygulamaları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(12), 253-273.