Gender Analysis of Fatherhood Experiences in Historical Process

Yıl 2022, Sayı: 43, 155 - 191, 25.05.2022

Neriman Tin Duygu Alptekin

Öz

As a result of reflections of the modernization process on the family institution in Turkey, there have been changes in the structure and functions of the family. The extended family structure has turned into a nuclear family structure where marriages are made according to individual preferences and the newly married couple lives in a separate house. As a result of industrialization, urbanization and the increasing participation of women in the workforce, domestic roles have also begun to change. The roles of motherhood, fatherhood and childhood have been redefined while transitioning from tradition to modernity. It has started to be emphasized that the father is not only the person who provides the livelihood of the house, but also the person who has an important place in the development of the child. This study aims to examine the change in the family institution in the modernization process in Turkey with the focus of gender and fatherhood by using the literature review method. In this study, first of all, the concept of gender and the formation of masculinity identity in the socialization process are mentioned. Fatherhood as a masculinity experience, the historical change of fatherhood, the role of childhood and the effect of the father’s place and importance in the family, the change in the choice of marriage and spouse on paternity, how fatherhood is interpreted by mothers and fathers, traditional fatherhood and new fatherhood, the differences and similarities between genders, the connections between different masculinities and different fatherhoods, the paternity roles that fathers have acquired from their own fathers, and the factors affecting father involvement are emphasized. The article was concluded by giving place to the findings of studies on fatherhood in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Family, Fatherhood, Childhood, Masculinity, Gender

Tarihsel Süreçte Babalık Deneyimlerinin Toplumsal Cinsiyet Analizi

Öz

Türkiye’de modernleşme sürecinin aile kurumuna yansımaları sonucunda, ailenin yapısında ve işlevlerinde değişimler söz konusu olmuştur. Geniş aile yapısı, evliliklerin bireysel tercihlere göre yapıldığı ve yeni evli çiftin ayrı bir evde yaşam sürdüğü çekirdek aile yapısına dönüşmüştür. Sanayileşme, kentleşme ve kadınların işgücüne artan katılımları sonucunda aile içi roller de değişmeye başlamıştır. Geleneksellikten modernliğe geçerken annelik, babalık, çocukluk rolleri yeniden tanımlanmıştır. Babanın artık yalnızca evin geçimini sağlayan kişi değil çocuğun gelişiminde önemli yer tutan kişi olduğu vurgulanmaya başlanmıştır. Bu çalışma literatür tarama yöntemiyle Türkiye’de modernleşme sürecinde aile kurumunun değişimini toplumsal cinsiyet ve babalık odağında incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada öncelikle toplumsal cinsiyet kavramına ve toplumsallaşma sürecinde erkeklik kimliğinin oluşumuna değinilmiştir. Bir erkeklik deneyimi olarak babalık, babalığın tarihsel süreçte değişimi, çocukluk rolü ve değişiminin babanın ailedeki yeri ve önemine etkisi, evlilik ve eş seçiminde meydana gelen değişim ve eşle olan ilişkinin babalığa olan etkisi, babalığın anneler ve babalar tarafından nasıl anlamlandırıldığı, geleneksel babalık ve yeni babalık arasındaki farklılıklar ve benzerlikler, farklı erkeklikler ve farklı babalıklar arasındaki bağlantılar, babaların kendi babalarından edindikleri babalık rolleri ve baba katılımını etkileyen faktörler üzerinde durulmuştur. Türkiye’de babalıkla ilgili gerçekleştirilen çalışmaların bulgularına yer verilerek makale sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Babalık, Çocukluk, Erkeklik, Toplumsal Cinsiyet

Kaynakça

• AÇEV (2017). Türkiye’de Babalığı Anlamak Serisi I: Türkiye’de İlgili Babalık ve Belirleyicileri Ana Raporu. İstanbul.
• Akkoç, H. B. (2020). Boşanma, Erkeklik Krizi ve Babalık. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel Çalışmalar ve Medya Bilim Dalı.
• Aksoy, A. B. ve Tatlı, S. (2019). Okul Öncesi Dönem Çocuğu Olan Babaların Çocuklarıyla Olan İlişkileri İle Babalık Rolü Algıları Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi/ Journal of Institute of Social Sciences 10(1): 1-22.
• Altaş, B. (2019). Annelikle Birlikte Aşkın Değişen Yönü: "İyi Babaysan Seni Daha Çok Severim Kocacım!". Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi. 2(2): 174-210.
• Atay, T. (2004). Erkeklik En Çok Erkeği Ezer. Toplum ve Bilim. S.101, s. 11-30.
• Atmaca Koçak, A. (2004). Baba Destek Programı Değerlendirme Raporu. İstanbul: AÇEV.
• Bakar, Ü. (2019). Aile, Evlilik ve Gelenek: Kuşaklararası Farklılığın Analizi (İnegöl’de Yaşayan Erzurumlular Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Barutçu, A. (2015). Bir Erkeklik Stratejisi: Özel Alanda Eril Suskunluk. Fe Dergi. 7(1): 131-145.
• Barutçu, A. ve Hıdır, N. (2016). Türkiye’de Babalığın Değişen Rolleri: (Pro)feminist Babalar. Fe Dergi. 8(2): 27-45.
• Beauvoir, de S. (2010). İkinci Cins ‘Evlilik Çağı’. (Çev. Bertan Onaran). (8. Basım). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Boratav, H. B., Fişek, G. O. ve Ziya, H. E. (2018). Erkekliğin Türkiye Halleri. (2. Basım). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bozok, M. (2009). Feminizmin Erkekler Cephesindeki Yankısı: Erkekler ve Erkeklik Üzerine Eleştirel İncelemeler. Cogito. (58): 269-284.
• Bozok, M. (2018a). “Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddetler, Erkekler ve Erkeklikler Üzerine”. K24, Dosya: Satır Arasındaki Erkeklik. http://t24.com.tr/k24/yazi/ siddet-erkekler-ve-erkeklikler-uzerine, 1626 (1.3.2018).
• Bozok, M. (2018b). Türkiye’de Ataerkillik, Kapitalizm ve Erkeklik İlişkilerinde Biçimlenen Babalık. Fe Dergi. 10(2): 31-42.
• Bozok, M. (2018c). Türkiye’de Babalığı Anlamak Serisi II. Ebeveynlik, Erkeklik ve Çalışma Hayatı Arasında Türkiye’de Babalık. İstanbul: AÇEV Yayınları.
• Connell, R. W. (2019a). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. (Çev. Cem Soydemir). (4. Basım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Connell, R. W. (2019b). Erkeklikler. (Çev. NagihanKonukcu). Ankara: Phoenix.
• Çabuklu, Y. (2007). Toplumsal Kurgular ve Cinsiyetçilik. İstanbul: Everest Yayınları.
• Çağdaş, A. (2015). Anne-Baba-Çocuk İletişimi. (3. Basım). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çağırkan, B. (2018). Kimlik Öğesi Olarak Erkeklik Kavramı ve Postmodern Toplumlarda Farklı Erkeklik Algıları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi, Araştırmaları Dergisi. 5(5): 93-105.
• Demiriz, G. ve Baran, B. H. (2018). Babalık Deneyimleri’nde Erkeklerin Değiş(mey)en Yüzü: Blogger Babaların Anlatıları Üzerinden Bir Analiz. Gaziantep University Journal of Social Sciences. 17(3): 1074-1089.
• Demren, Ç. (2008a). Kadınlık Dolayımıyla Erkeklik Öznelliği. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. 32(1): 73-92.
• Demren, Ç. (2008b). Ortadoğu’da Ataerkillik ve Erkeklik İlişkileri. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. 32(2): 321-329.
• Delaney, C. (2018). Tohum ve Toprak. (Çev. Selda Somuncuoğlu ve Aksu Bora). (7. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Donovan, J. (2016). Feminist Teori. (Çev. A. Bora, M. Ağduk Gevrek, F. Sayılan). (11. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dökmen, Z. Y. (2018). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar. (9. Basım). İstanbul: Remzi Kitaabevi.
• Gön, A. (2014). Tepenin Ardı: Homososyallik, Aile ve Erkeklik. Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi. 5(1): 53-74.
• Güneş, H. N. (2016). Erkeğin Ataerkil Rejime Entegrasyonu: Yabancılaşma ve Uyum. Akademik Bakış Dergisi. S.58, s.266-284.
• Güngörmüş Özkardeş, O. ve Arkonaç, S. (1998). İki Farklı Eğitim Düzeyinde Baba Olma Algısı. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 10(10): 253-263.
• Güngörmüş Özkardeş, O. (2010). Baba Olmak. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1981). Çocuğun Değeri-Türkiye’de Değerler ve Doğurganlık. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi.
• Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. (Çev. A. Bora, F. Sayılan, Ş. Tekeli, H. Tapınç ve F. Özbay). (5. Basım). İstanbul: Metis Yayınları.
• Karadayı, F. (2001). Gençlerin Babalık Rolüne İlişkin Tutumları, Kendi Babalarının Davranışı ve Sosyo Demografik Faktörlerle İlişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(8): 165-188. Kocatepe, B. ve Bilgi, S. (2018). Toplumsal Bir İnşa Olarak Babalık: Annelerin Yaşam Öykülerinde Baba İmgesi. Fe Dergi. 10(2): 43-59.
• Kuzucu, Y. (2011). Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Değişimine Etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35): 79-91.
• Maral, E. (2004). İktidar, Erkeklik ve Teknoloji. Toplum ve Bilim. S. 101, s. 127-143.
• Mercan, Z. ve Tezel Şahin, F. (2017). Babalık Rolü ve Farklı Kültürlerde Babalık Rolü Algısı. Uluslarası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi. 2(2): 1-10.
• Onur, B. (2020). Çocukluğun ve Çocuk Yetiştirmenin Tarihi. (drl. M. Sayıl, B. Selçuk) Ana Babalık Kuram ve Araştırma içerisinde. (ss:19-59). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Özbay, C. (2015). Türkiye’de Erkeklik ve İktidar. Evrensel Kültür. S.279, s. 76-78.
• Özyeşer Cinel, N. ve Tezel Şahin, F. (2021). Babaların Kendilerinin Ve Babalarının Babalık Rollerine Bakış Açılarının İncelenmesi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi. 7(15): 107-129.
• Özyürek, A., Teke, Y. T., Özgan, N.N. ve Kışlı, Z. (2020). Çocuklarının Gereksinimlerini Karşılamada Babaların Rolleri, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Alışmaları Dergisi. 5(2): 21-30.
• Sabancı, T. (2018). Fenomenolojik Bir Çalışma: Erkeklik ve Kimlik Çatışması, Türkiye’de Müslüman Erkeğin Değişimi Üzerine Bir Değerlendirme. International Journal Of SocialSciences. 2(2): 50-63.
• Sancar, S. (2016). Erkeklik İmkansız İktidar – Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler. (4. Basım). İstanbul: Metis Yayınları.
• Sancar, S. (2017). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. (4. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Saygılı, S. ve Çankırılı, A. (2017). Baba Olma Sanatı Çocuk Eğitiminde Babanın Rolü. (7. Basım). Zafer Yayınları: İstanbul.
• Seçer, Z., Çeliköz, N. ve Yaşa, S. (2007). Bazı Kişisel Özelliklerine Göre Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden Çocukların Babalarının Babalığa Yönelik Tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (18): 425-438.
• Sığın, A. ve Canatan, A. (2018). Connell’ın “Erkeklikler” Teorisinde İşbirlikçi Erkek, Madun Erkek ve Marjinal Erkek: Hegomanik Erkekliğin Kavramsal Hegemonyası. Sosyal Bilimler Dergisi. (32): 163-175.
• Şahin, M. (2018). Türkiye’de Erkekliğin Dönüşümü. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Tezel Şahin, F. Ve Özbey, S. (2009). Okul Öncesi Eğitim Programlarında Uygulanan Aile Katılım Çalışmalarında Baba Katılımının Yeri ve Önemi. Aile ve Toplum. 5(17): 30-39.
• Tol, U. U. ve Taşkan, D. (2018). Türkiye’de Babalığı Anlamak Serisi III. Erkeklik ve Babalık Halleri. İstanbul: AÇEV Yayınları.
• Topal, M. (2019). Günümüzde Babalık algısının Dönüşümü: Kentli, Orta Sınıf, Dindar Baba Örneği. (Yayımlanmamaış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Din Sosyolojisi Bilim Dalı.
• Türkoğlu, D. ve Gültekin Akduman, G. (2015). Okul Öncesi Dönem Çocuğu Olan Babaların Babalık Rolü Algısı İle Çocuklarının Sosyal Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 7(3): 224-241.
• Uçan, G. (2012). Post-Modern Erkek(lik). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10(2): 262-271.
• Ünal, F. ve Kök, E. E. (2015). 0-6 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Babalık Rolüne İlişkin Görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research. Online, http://dergipark.gov.tr/ijsser 1(4): 1142-1153.
• Yavuzer, H. (2007). Doğum Öncesinden Ergenlik Sonuna Çocuk Psikolojisi. (30. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Zeybekoğlu, Ö. (2010). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Türk Toplumunun Erkeklik Algısı. Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar. 3(1): 1-14.
• Zeybekoğlu, Ö. (2013a). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Erkeklik Olgusu. Ankara: Eğiten Kitap.
• Zeybekoğlu, Ö. (2013b). Günümüzde Erkeklerin Gözünden Babalık ve Aile. Mediterranean Journal of Humanities. 3(2): 297-328.
• Zeybekoğlu Dündar, Ö. (2018) . Değişen ve Değiş(e)meyen Yönleriyle Aile: Yapısı Türleri, İşlevleri. N. Adak (Ed.). Değişen Toplumda Değişen Aile Sosyolojik Tartışmalar içerisinde.(ss. 39-64). Ankara: Siyasal Kitabevi.