OKUL YÖNETİCİLERİNİN VE ÖĞRETMENLERİN EĞİTİM YÖNETİMİ PROGRAMI BAĞLAMINDA LİSANSÜSTÜ EĞİTİME BAKIŞ AÇILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2016, Sayı: 67, 85 - 108, 12.09.2016

Cemal Aküzüm

Öz

Bu araştırmanın amacı, eğitim yönetimi lisansüstü eğitim programlarına başvuran okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin lisansüstü eğitime bakış açılarını incelemektir. Nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu, 2016-2017 akademik yılı güz yarıyılı Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Teftişi
Planlaması ve Ekonomisi yüksek lisans programlarına başvuran 36 okul yöneticisi ve öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen “yarı
yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmıştır. Görüşme formları ile elde edilen veriler NVivo nitel veri analizi programına aktarılarak içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırmada, lisansüstü eğitim almayı isteme nedenlerine ilişkin en fazla yüklemenin “alana ilişkin gelişmeleri takip etmek” alt temasına yapıldığı; lisansüstü eğitimden beklentilere ilişkin en
fazla yüklemenin “akademik kariyer yapabilme” alt temasına yapıldığı ve lisansüstü eğitim ile kazanılmak istenen davranışlara ilişkin en fazla yüklemenin ise “öğrencilerin başarılarını artırabilen” ve “alanına katkı sağlayabilen” alt temalarına yapıldığı bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lisansüstü Eğitim, Eğitim Yönetimi, Okul Yöneticisi, Öğretmen, Bakış Açıları.

Kaynakça

• Aksoy, H.H. (2007). Yeni ekonomi düzeninde kariyer ve eğitim: Ankara OSTİM organize sanayi işyerlerinde gerçekleştirilen bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(3), 1047-1084.
• Alabaş, R., Kamer, S.T. ve Polat, Ü. (2012). Öğretmenlerin kariyer gelişimlerinde lisan- süstü eğitim: Tercih sebepleri ve süreçte karşılaştıkları sorunlar. E-International Journal of Educational Research, 3(4), 89-107.
• Alhas, A. (2006). Lisansüstü eğitim yapmakta olan Milli Eğitim Bakanlığı öğretmenleri- nin lisansüstü eğitime bakış açıları (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Arabacı, İ.B. ve Akıllı, C. (2013, Mayıs). Lisansüstü öğretimde öğrenci sorunları. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Balcı, A. (2008). Türkiye’de eğitim yönetiminin bilimleşme düzeyi. Kuram ve Uygula- mada Eğitim Yönetimi, (54), 181-209.
• Baran, H. (2015). Eğitim yönetimi, teftişi, planlaması ve ekonomisi lisansüstü programı- nın okul yöneticisi yeterlikleri bağlamında incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti- tüsü. 104 / Yrd. Doç. Dr. Cemal AKÜZÜM EKEV AKADEMİ DERGİSİ
• Baskan, G.A. (1999). YÖK/Dünya Bankası endüstriyel eğitim projesi uygulamalarının değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 65- 110. Baskan, G.A. (2001). Türkiye’de yükseköğretimin gelişimi. G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 21-32. Baskan, G.A. ve Sincer, S. (2014). Yeni YÖK yasa tasarısı çalışmaları bağlamında
• Türkiye’deki yükseköğretim sisteminin değerlendirilmesi. Yükseköğretim ve Bi- lim Dergisi, 4(2), 67-72.
• Başaran, İ.E. (1983). Eğitim yönetimi. (1. Baskı). Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Başer, N., Narlı, S. ve Günhan, B. (2005). Öğretmenlerin lisansüstü eğitim alanlarında yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 129- 135.
• Beycioğlu, K. ve Dönmez, B. (2006). Eğitim yönetiminde kuramsal bilginin üretimine ve uygulanmasına ilişkin bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöne- timi, (47), 317-342.
• Bozan, M. (2012). Lisansüstü eğitimde nitelik arayışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Der- gisi, 4(2), 177-187.
• Bülbül, T. (2003). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde görev yapan öğ- retim üyelerinin lisansüstü öğretime öğrenci seçme sürecine ilişkin görüşleri.
• Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 167-174. Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (17.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cassell, C., Buehring, A., Symon, G., Johnson, P. ve Bishop, V. (2005). Qualitative management research: A thematic analysis of interviews with stakeholders in the field, Report to ESRC. Web: http://www.restore.ac.uk/Benchmarking/pdf/ final_research_report.pdf adresinden 24 Mayıs 2016’da alınmıştır.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Ki- tapevi.
• Çakar, Ö. (1997). Fen Bilimleri alanında bilim adamı yetiştirme: Lisansüstü eğitim. TÜBA Bilimsel Toplantı Serileri:7, 65–75.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Ö.Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Demirtaşlı, N. Ç. (2002). Lisansüstü eğitim programlarına girişte lisansüstü eğitimi giriş sınavı (LES) sonucunun ve diğer ölçütlerin kullanımına ilişkin bir tarama. Anka- ra Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 61-70. 105 OKUL YÖNETİCİLERİNİN VE ÖĞRETMENLERİN EĞİTİM YÖNETİMİ PROGRAMI BAĞLAMINDA LİSANSÜSTÜ EĞİTİME BAKIŞ AÇILARININ İNCELENMESİ
• Denzin, N. ve Lincoln, Y. (2000). Handbook of qualitative research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Dilci, T. (2009). Eğitim bilimleri alanında yürütülen lisansüstü eğitiminin öğrenci ve öğ- retim elemanları görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekinci, C.E. (2011). Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretimde katı- lım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 281-297.
• Erdem, A.R. (2007). Öğretim üyesinin bilim insanı yetiştirme sorumluluğu ve bu sorum- luluğun gerektirdiği mesleki etik. Akademik Dizayn Dergisi, 1(2), 77–81.
• Erdem, A.R. (2012). Bilim insanı yetiştirmede araştırma eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(3), 166-175.
• Erdem, A.R. (2013). Bilgi toplumunda üniversitenin değişen rolleri ve görevleri. Yükse- köğretim Dergisi, 3(2), 109-120.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Yayınları. Gömleksiz, M.N. ve Et, S.Z. (2013, Mayıs). Öğretmen adaylarının lisansüstü eğitime ilişkin metaforik algıları. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Gömleksiz, M.N. ve Yıldırım, F. (2013, Mayıs). Lisansüstü eğitim alan öğrencilerin li- sansüstü eğitime ilişkin görüşleri. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu,
• Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. İçli, G. (2001). Eğitim, istihdam ve teknoloji. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 65-71.
• İnce, M.L. ve Korkusuz, F. (2006). Lisansüstü eğitim hedeflerini geliştirmede öğrenci öğretim üyesi etkileşimi: bir disiplinin farklı üniversitelerde ve farklı disiplinle- rin bir üniversitedeki durumu. TÜBGTAK Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma
• Grubu, Proje No:104K093, 2006. Kahraman, Ü. ve Tok, T.N. (2016). Eğitim Yönetimi Denetimi Planlaması ve Ekonomisi
• lisansüstü öğrencilerinin aldıkları eğitim hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversite- si Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 147-164.
• Kara, F. (2008). Matematik öğretmenlerinin lisansüstü eğitim deneyimleri ve okul ya- şantılarına yansımaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karakuş, M. (2004, Temmuz). Lisansüstü eğitim için başvuran öğrencilerin üniversite- deki akademik başarıları ile LES puanları arasındaki ilişki. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Karakütük, K. (1989). Türkiye’de lisansüstü öğretim, sorunları ve çözüm önerileri. Anka- ra Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 505-528. 106 / Yrd. Doç. Dr. Cemal AKÜZÜM EKEV AKADEMİ DERGİSİ
• Karakütük, K. (1999, Mart). Öğretmenlerin lisansüstü öğretimi konusunda yönetici ve
• öğretmenlerin görüşleri. Öğretmen Eğitiminde Çağdaş Yaklaşımlar Sempozyu- mu, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
• Karaman, S. ve Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm öne- rileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, II, 94-114.
• Kaya, S., Sezgin, G. ve Kavcar, N. (2005). Eğitim bilimleri enstitüsünde lisansüstü eğiti- min öğrenci ve öğretim üyesi açısından değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakülte- si Dergisi, (17), 321-326.
• Kaya, Y.K. (2009). İnsan yetiştirme düzenimiz “politika-eğitim-kalkınma”. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Kilmen, S. (2007). Lisansüstü eğitimi giriş sınavının ve lisans diploma notunun yüksek lisans başarısını yordama gücü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 177-189.
• Kula, Ö. (2012). Lisansüstü öğrencilerinin kariyer planlamalarına etki eden faktörler: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurnaz, M.A. veAlev, N. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim lisansüstü öğrencilerinin ders seçimi yaklaşımları ve ilgili sorunları. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(3), 38-52.
• Kutluca-Canbulat, A. ve Çakmak, E. (2007, Ekim). Eğitim fakültesi lisans son sınıf öğ- rencilerinin lisansüstü eğitime ilişkin görüşleri. III. Lisansüstü Eğitim Sempoz- yumu, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• MEB. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, 24 Haziran 1973 Tarih ve 14574 Sayılı Resmi Gazete.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel. [Orijinal baskı 2009].
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source- book. Beverly Hills: Sage Publications.
• Özdem G., Bülbül, T. ve Güngör, S. (2002, Mayıs). Eğitim Yönetimi Planlaması Teftişi ve Ekonomisi Anabilim Dalı Tezsiz Yüksek Lisans Programına devam eden öğret- men ve okul yöneticilerinin programa ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Özmenteş, G. ve Özmenteş, S. (2005). Buca Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim
• Dalı yüksek lisans öğrencilerinin lisansüstü eğitimden beklentileri ve yüksek li- sans programı ile ilgili görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 247-255.
• Özoğlu, S.Ç. (2002). Öğretim üyesi ve bilim insanı yetiştirme, lisansüstü öğretimin plan- lanması. Ankara: Anı Yayıncılık. 107 OKUL YÖNETİCİLERİNİN VE ÖĞRETMENLERİN EĞİTİM YÖNETİMİ PROGRAMI BAĞLAMINDA LİSANSÜSTÜ EĞİTİME BAKIŞ AÇILARININ İNCELENMESİ
• Patton, M.Q. (2001). Qualitative evaluation and research methods. Newsbury: Sage.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed. ). Ankara: Pegem Akademi.
• Saracaloğlu, A.S., Varol, R., ve Ercan İ.E. (2005). Lisansüstü Eğitim Öğrencilerinin Araş- tırma Kaygıları, Araştırma ve İstatistiğe Yönelik Tutumları ile Araştırma Yeter- likleri Arasındaki İlişki. DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 187-199.
• Sevinç, B. (2001). Türkiye’de lisansüstü eğitim uygulamaları, sorunlar ve uygulamalar. DEÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 25-40.
• Sözer. E. (1991). Türk üniversitelerinde öğretmen yetiştirme Sistemlerinin Öğretmenlik Davranışlarını kazandırma Yönünden Etkinliği. Eskişehir: Eskişehir Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Şimşek, H. (2004). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Karşılaştırmalı örnekler ve Tür- kiye için öneriler. Çağdaş Eğitim Dergisi, (307), 13-21.
• Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tu- tumları üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 461-486.
• Tok, M. (2015). Lisansüstü programlarda program tercih nedenlerinin grup uyumuna etkisinde algılanan hizmet kalitesi açıklayıcılığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tokat, E. ve Çıkrıkçı-Demirtaşlı, N. (2004). Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (LES) ve di- ğer kabul ölçülerinin yordama geçerliliğine ilişkin bir çalışma. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 3(5), 35-55.
• Tosun, İ. (2001). Konuşma metni. TÜBA Bilimsel Toplantı Serileri (7): Bilim Adamı Yetiştirme- Lisansüstü Eğitim. Ankara: TÜBİTAK Matbaası.
• Turhan, M. ve Yaraş, Z. (2013). Lisansüstü programların öğretmen, yönetici ve denet- menlerin mesleki gelişimine katkısı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 200-218.
• Umur, Z. (2015). Eğitim yönetimi ve denetimi tezsiz yüksek lisans öğrencileri ile öğretim üyelerinin eğitim yönetimi ve denetimi tezsiz yüksek lisans Programına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü.
• Ünal, Ç. ve İlter, İ. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının lisansüstü eğitime olan tutumları (Fırat, Erzincan ve İnönü Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği ABD örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 1-18.
• Varış, F. (1972). Türkiye’de lisansüstü eğitim “pozitif bilimlerde”. Ankara: Ankara Üni- versitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Versan, V. (1988). Tarihsel gelişimi içinde üniversite ve yükseköğretim kavramı. (Yayına Hazırlayanlar: Özcan Demirel, Nizamettin Koç), Yükseköğretimde değişmeler. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• 108 / Yrd. Doç. Dr. Cemal AKÜZÜM EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yalçınkaya, M., Koşar, D. ve Altunay, E. (2014). Araştırma görevlilerinin bilim insanı yetiştirme sürecine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1009- 1034.
• Yeşilyurt, E. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğinin genel yeterliklerine yönelik yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 71-100.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmenlerin öğretim yöntemlerini kullanma amaçları ve karşılaş- tıkları sorunlar. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 163-188.
• Yeşilyurt, E. (2016). Toplumsal sorunların çözümüne katkısı ve karşılaşılan engeller açı- sından duyuşsal alanın değerlendirilmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Der- gisi, 6(1), 237-308.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Geniş- letilmiş 9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. ve Aslan, B. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin yeterlikleri ile öğrenme stillerine ilişkin bir araştırma (Tokat ili örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Der- gisi, 7(24), 238-255.
• YÖK. (1973). 1750 Sayılı Üniversiteler Kanunu. 7 Temmuz 1973 Tarih ve 14587 Sayılı Resmi Gazete.
• YÖK. (1981). 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu. 6 Kasım 1981 Tarih ve 17506 Sayılı Resmi Gazete.
• YÖK. (2010). Türkiye yükseköğretim yeterlilikler çerçevesi. Web: http://www.tyyc.yok. gov.tr adresinden 8 Nisan 2016’da alınmıştır.
• YÖK. (2016). Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği. 20 Nisan 2016 Tarih ve 29690 Sayılı Resmi Gazete.