TEFSİR İLMİNİN KAYNAKLARI AÇISINDAN İBN NEDİM’İN el-FİHRİST ADLI ESERİ

Yıl 2016, Sayı: 67, 137 - 162, 12.09.2016

İskender Şahin

Öz

İslam’ın ilk üç asırlık ilmî birikiminin sonraki kuşaklara kaynak teşkil ettiği muhak-
kaktır. Söz konusu birikimi düzenli olarak kayda geçiren ve tasnif eden ilk Müslüman
müellif İbn Nedim’dir. O, İslam ilim tarihinde mümtaz bir yere sahip olan el-Fihrist adlı
kitabında kendi yaşadığı zamana kadar kaleme alınan hemen tüm çalışmaları bizlere
sunmaktadır. Bu eserin, tefsir ilminin kaynakları açısından da önemi tartışılmazdır. Zira
tefsir ilmiyle alakalı Fihrist’te yaklaşık üç yüz elli eser ismi müellifleriyle birlikte zikre-
dilmektedir. Söz konusu eserlerin pek çoğunun bugün ilim çevrelerinde sadece isimleri
bilinmektedir. Onların yazma kütüphanelerindeki mevcudiyetinin tespiti ve tahkiki, tefsir
sahasına önemli katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

İbn Nedim, Fihrist, Tefsir, Kaynak, Kur’an.

Kaynakça

• Abdurrahman Çetin, Kur'ân İlimleri ve Kur'ân-ı Kerim Tarihi, Dergah yay., İstanbul, 1982.
• Katip Çelebi, Keşfü'z-Zünun an Esami'l-Kutubi ve'l-Fünun, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2014.
• İbn Nedim, el-Fihrist, thk. Yusuf Ali Tavîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut, 2010.
• İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usûlü, TDV. Yay., Ankara, 1997.
• İsmail bin Amr el-Mukrî, Kitabu’l-Lugâti’l-Kur’an, thk.: Salahaddin Müncid, Kahire, 1365.
• Mehmet Paçacı ve Diğerleri, Kur’an ve Hadis İlimleri, Ankuzem Yay., Ankara, 2009.
• Muhammed Fuad Sezgin, Tarihu't-Turasi'l-Arabi, Riyad, Vizaretü't-Talimi'l-Ali, 1991.
• Mustafa Özel, Tefsir Terimleri Sözlüğü, Kayıhan Yay., İstanbul, 2006.
• Mehmet Soysaldı, Kur'ân'ı Anlama Metodolijisi, Fecr Yay., Ankara, 2001. Subhi Salih, Mebâhis fi Ulûmi’l-Kur’an, Dersiâdet, İstanbul, trs.
• Tefsir Tarihi Yazımı Sempozyumu, Araştırma Yayınları, Ankara, 2015.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1997.