İZZÜDDÎN B. ABDÜSSELÂM’IN MASLAHAT ANLAYIŞI

Yıl 2017, Sayı: 69, 1 - 30, 23.12.2017

Adnan Algül

Öz

İzzüddîn b. Abdüsselâm Şâfiî mezhebinde kendi döneminin önde gelen simalarından
biridir. Ününü özellikle ilmi birikimi ve üstlendiği görevler esnasında göstermiş olduğu tavizsiz
tavrıyla kazanmıştır. İzzüddîn b. Abdüsselâm, döneminde hâkim olan şerh ve haşiye
geleneğine rağmen orijinal eserler vermiş, kendisinden önce temeli atılmış bazı konuları
da sistematize ederek geliştirmiştir. Bu konuların başında da “maslahat” gelmektedir.
İşte biz bu çalışmamızda onun maslahat anlayışını ele aldık. Bu kapsamda maslahatın
tanımına, hücciyetine, kısımlarına, maslahatı bilme yollarına, maslahatların tearuzuna,
maslahata binaen genel kaidelere aykırı olarak sabit olan hükümler ve maslahatla ilgili
bazı külli kaidelere yer verdik.

Anahtar Kelimeler

İzzüddîn b. Abdüsselâm, Şâfiî, Fıkıh, Maslahat, Teori.

Kaynakça

• Amidî, Seyfuddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, el-İhkâm Fî Usûli'l-Ahkâm, (thk. Ab- durrezzak Afifi), I-IV el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut, t.y.
• Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail (194-256 h.), el-Câmiu's-Sahîh, Beytü’l-Ef- kâr ed-Devliyye, Riyad, 1419/1998.
• Cüveynî, Abdülmelik b. Abdullah b. Yusuf b. Muhammed, el-Burhân Fî Usûli'l-Fıkh, I- II, (thk. Salah b. Muhammed), Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
• Dönmez, İbrahim Kâfi, “Maslahat”, DİA, TDV Yayınları, Ankara 2003, XXVIII, ss. 79- 94.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed (ö. 505/1111), el-Müstasfa Min İlmi’l- Usûl, I-II, (thk. Muhammed Süleyman el-Eşkar), Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 2012.
• Haçkalı, Abdurrahman, İzzuddin b. Abdisselâm’da Maslahat Nazariyesi, Samsun, 1999.
• İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid (209-273), Sünenü İbni Mâce, Beytü'l-Ef- kâr ed-Devliyye, Amman, t.y.
• İbn Manzûr, Ebûl-Fazl Cemâlüddîn (ö. 711/1311), Lisânü’l-Arab, Beyrut, 1968.
• İzzüddîn B. Abdüsselâm, Abdülazîz b. Abdüsselâm b. Ebu’l Kasım b. Hasan b. Muham- med b. Mühezzeb (ö. 577-660/1181-1262), Kavâidü’l-Ahkâm Fî Mesâlihi’l- Enâm, (el-Kavâidü’l-Kübrâ),(thk. Nezir Kemal Hammad-Osman Cuma), I-II, Daru’l-Kalem, Beyrut, 1421/2000.
• _______, el-Kavâidü’s-Suğrâ (el-Fevâid fî İhtisâri’l-Kavâid), (thk., İyâd Halid et-Tab- bâ‘), Daru’l-Fikr, Dımaşk, 1430/2009.
• _______, Makasıdü’s-Salât, (thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ‘), Darü’l-Fikr, Dımaşk, 2008.
• _______, Şeceretü’l-Ma’ârifi ve’l-Ahvâl ve Sâlihu’l-Akvâli ve’l-A’mâl, (thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ‘), Darü’l-Fikr, Dımaşk, 1998.
• Muhammed Tahir b. Aşur, Makâsidü’ş-Şeriati’l-İslamiyye, Dar Lübnan li’t-Tıbaa ve’n- Neşr, Beyrut, 2011.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali (ö. 303/915), Sünenü’n-Nesâî, Beytü’l- Efkâr ed-Devliyye, Riyad, 1420/1999.
• Ömer b. Salih b. Ömer, “Mekâsıdu’ş-Şeri‘a İnde’l İmam el-İzz b. Abdisselâm” Daru’n- Nefâis, Ürdün, 2003.
• Pekcan, Ali, İslâm Hukukunda Gaye Problemi, Ek Kitap, Konya, 2011.
• Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Muhammed b. Osman, el-Eşbâh ve’n-Nezâ’ir, I-II, Mektebetu Mustafa el-Bâz, Rıyad, 1997.
• Şatıbî, Ebu İshak İbrahim b. Musa, el-Muvâfakât Fî Usûli’ş-Şeri‘a, I-IV, Daru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 2005.
• Zühayli, Vehbe (1932-2015 m.), el-Vecîz Fî Usûli’l-Fıkıh, Daru’l-Fikr, Beyrut, 2015.