Sosyal Hizmet ve Sosyal Politikalar Açısından Türkiye’de Yoksulluk

Yıl 2017, Sayı: 71, 287 - 302, 24.08.2017

Seher Cesur Kılıçaslan Toprak Işık

Öz

Çalışmanın amacı, Türkiye’deki yoksulluğu ve yoksulların durumunu incelemektir.
Bu kapsamda yoksullukla mücadele yöntemleri de değerlendirilecektir. Türkiye İstatistik
Kurumu’nun (TÜİK) hesaplamalarına göre, 2007 yılında Türkiye’de fertlerin yaklaşık
% 0,54’ü sadece gıda harcamalarını içeren açlık sınırının, %18.56’sı ise gıda ve gıda
dışı harcamaları içeren yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. 2007 yılında yapılan
nüfus sayımında elde edilen 70 586 000 kişilik Türkiye nüfusu dikkate alındığında,
TÜİK’in bu yoksulluk araştırmasına göre, Türkiye’de 380 000 kişi açlık sınırının altında
yaşamaktadır. Tarihsel perspektiften incelendiğinde ülkemizde yoksullara yardımın, büyük
ölçüde dini kurum ve vakıflarla ve/veya hayırsever bireysel girişimlerle gerçekleştirildiği
anlaşılmaktadır. Türkiye’de hükümetler ise 1980’li yılların ortalarına kadar ve hatta
bugün, sosyal yardım alanını, daha çok geleneksel dayanışma dinamikleri içerisinde ele
almıştır.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Türkiye’de Yoksulluk, Devlet Yardımı, Yoksullukla Mücadele, Türkiye.

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (n.d.). 2015 yılı idare faaliyet raporu. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Retrieved July 13, 2017, from http://www.aile.gov.tr/data/56d469a8369dc56f90d98bbd/ 2015%20Yılı%20Bakanlık%20İdare%20Faaliyet%20Raporu.pdf
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2010). Sosyal yardım algısı ve yoksulluk kültürü. Türkiye’de kamusal sosyal yardım alanlarının yardım algısı ve yoksulluk kültürü araştırması. Ankara: Ermat Matbaacılık.
• Aksan, G. (2015). Yoksulluk ve dayanışma ağları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Buğra,A. and Keyder, Ç. (2003). New poverty and the changing welfare regime of Turkey. Report Prepared for the United Nations Development Programme.
• Cesur-Kılıçaslan, S. and Işık, T. (2016). Poverty and the fight against poverty in Turkey. Conference of the International Journal of Arts & Sciences, 09(02), 65-70.
• Çalışkan, Ş.(2010).Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, 59(2), 89–132.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2017). Asgari ücretin net hesabı ve işverene maliyeti.Retrieved July 13, 2017 from https://www.csgb.gov.tr/home/Contents/ Istatistikler/AsgariUcret
• Çelik, A. (2004). AB ülkeleri ve Türkiye’de gelir eşitsizliği: Piyasa dağılımı–yeniden dağılım. Çalışma ve Toplum, 3, 53–91.
• Demir Şeker, S. and Jenkins, P. S. (2013). Poverty trends in Turkey. E.S.R.C. Economic & Social Research Council.
• Demir Şeker, S. and Jenkins, P. S. (2015). Poverty trends in Turkey. J Econ Inequal, 13:401–424.
• Dodurka, B. Z. (2014). Türkiye’de merkezi devlet eliyle yapılan sosyal yardımlar - Çalışma raporu Aralık 2014 [Elektronik Sürüm].
• Doğan, E. (2014). Türkiye’de yoksulluğun ölçülmesi. Bölgesel gelişme ve yapısal uyum müdürlüğü [Elektronik Sürüm]. T.C. Kalkınma Bakanlığı Yayın No: 2880.
• Ensari, S. (2010). TÜİK’in Yoksulluk analizleri üzerine. Maliye Finans Yazıları, 24(87), 9-15.
• Hürriyet (2015). Türkiye gelir eşitsizliğinde 5. sırada. Retrieved November 28, 2016 from http://www.hurriyet.com.tr/turkiye-gelir-esitsizliginde-5-sirada-30199932
• Ilıman, T. and Tekeli, R. (2016). Political economy of poverty in Turkey. Socioeconomy, 24(29), 205-224.
• İncedal, S. (2013). Türkiye’de yoksulluğun boyutları: Mücadele politikaları ve müdahale araçları. [Elektronik Sürüm]. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü.
• Karluk, S. R. (2005). Cumhuriyetin ilanından günümüze Türkiye ekonomisinde yapısal dönüşüm. (10. Baskı). İstanbul: Beta.
• Koç,İ., Eryurt, M.A.,Adalı,T. and Seçkiner, P.(2010).Türkiye’nin demografik dönüşümü. Doğurganlık, aile planlaması, anne-çocuk sağlığı ve beş yaş altı ölümlerdeki değişimler 1968-2008. Retrieved November 17, 2015 from www.hips.hacettepe. edu.tr/TurkiyeninDemografikDonusumu_220410.pdf
• Kuştepeli, Y. and Halaç, U. (n.d.). Türkiye’de genel gelir dağılımının analizi ve iyileştirilmesi. Retrieved March 19, 2016 from www.deu.edu.tr/userweb/yesim. kustepeli/dosyalar/gelir-sbe.pdf
• Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü (1976). TBMM, 2022 no’lu kanun. 65 yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz, ve kimsesiz Türk vatandaşlarına aylık başlanması hakkında kanun. Kanun Numarası: 2022. Kabul Tarihi: 1/7/1976. Yayımlandığı R. Gazete Tarih: 10/7/1976 Sayı: 15642. Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt:15, Sayfa:3254. Retrieved January 26, 2016 from http://www. mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2022.pdf
• Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü (1986). Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik kanunu. Kanun Numarası: 3294, Kabul Tarihi: 29/5/1986, Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 14/6/1986 Sayı: 19134, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 25 Sayfa: 264. Retrieved January 23, 2016 from http:// www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3294.pdf
• Oktik, N. (2008). Yoksulluk olgusuna kavramsal ve kuramsal bakış. Ed. Nurgün Oktik Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları. İzmir: Yakın Kitabevi.
• Öztürk, M. and Çetin, B. I. (2009). Dünyada ve Türkiye’de yoksulluk ve kadınlar. Journal of Yasar University, 3(11), 2661-2698.
• Sönmez, M. (2001). Gelir uçurumu. İstanbul: Om Yayınevi.
• Şahin, H. (2007). Türkiye ekonomisi. (9. Baskı). Bursa: Ezgi Yayınları.
• Şenses, F. (2006). Küreselleşmenin öteki yüzü: Yoksulluk. (4. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şenses, F. (2008). Önsöz. Ed. Nurgün Oktik. Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları. İzmir: Yakın Kitabevi.
• The Quardian (2015). World Bank: “Extreme poverty” to fall below 10% of world population for first time. Retrieved February 17, 2016 from http://www. theguardian.com/society/2015/oct/05/world-bank-extreme-poverty-to-fall- below-10-of-world-population-for-first-time
• The World Bank (2015). Turkey’s transitions. December 2014. Report No: 90509- TR. Retrieved July 14, 2017 from http://documents.worldbank.org/curated/ en/507871468306558336/pdf/90509-v2-REVISED-P133570-PUBLIC- Box393190B.pdf
• The World Bank (2016). Overview. RetrievedApril 16, 2016 from http://www.worldbank. org/en/topic/poverty/overview
• TÜİK (2008). Tüketim harcamaları, yoksulluk ve gelir dağılımı. Sorularla resmi istatistikler dizisi-6 [Elektronik Sürüm]. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası. Ankara.
• TÜİK (2014). Yoksulluk çalışması, 2013. Retrieved April 8, 2016 from http://www.tuik. gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16204
• TÜİK (2015a). Yoksulluk çalışması, 2014. Retrieved March 12, 2016 from http://www. tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18690
• TÜİK (2015b). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2014. Retrieved January 23, 2016 from http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18633
• TÜİK (2015c). İstatistiklerle aile, 2014. Retrieved March 18, 2016 from http://www.tuik. gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18624
• TÜİK (2016a). Yoksulluk çalışması, 2015. Retrieved July 13, 2017 from http://www.tuik. gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21867
• TÜİK (2016b). Gelir ve yaşam koşulları araştırması 2015. Retrieved March 12, 2017 from http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21584
• TÜİK (2017). İşgücü istatistikleri, Mart 2017. Retrieved July, 13, 2017 from http://www. tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=24628
• TÜİK (n.d.a). Gelir ve yaşam koşulları araştırması 2012. Retrieved January 15, 2016 from http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/GYKA_2012/turkce/index.html
• TÜİK (n.d.b). Gelirle ilgili tanımlar. Retrieved January 14, 2016 from http://www.
• tuik.gov.tr/MicroVeri/GYKA_Panel_2011/turkce/metaveri/tanim/gelirle-ilgili- kavramlar/index.html
• TÜİK (n.d.c). Temel istatistikler. Retrieved April 20, 2016 from http://www.tuik.gov. tr/UstMenu.do?metod=temelist
• TÜRK-İŞ (2017). Mart 2017 açlık ve yoksulluk sınırı. TÜRK-İŞ Haber Bülteni 29 Mart 2017. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu. Retrieved July 13, 2017 from http://www.turkis.org.tr/MART-2017-ACLIK-ve-YOKSULLUK-SINIRI- d1446
• Yılmaz, S. (2006). Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının yoksullukla savaşım politikaları içindeki yeri: Eskişehir örneği, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Yükseler, Z. (2004). 1994, 2002 ve 2003 yılları hanehalkı gelir ve tüketim harcamaları anketleri: Anket sonuçlarına farklı bir bakış.
• Zengin, E., Şahin, A. and Özcan, S. (2012). Türkiye’de sosyal yardım uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi, 19(2), 133-142.