ÖMER b. EBİ REBİA’DAN NEDİM’E UZANAN GELENEK VEYA NEDİM’İN AŞK ANLAYIŞININ KAYNAĞI

Yıl 2018, Sayı: 73, 111 - 132, 29.04.2018

Sadık Armutlu

Öz

Klasik şiirimizde, aşk ve sevgili konu olunca ilk akla gelen isim Nedim olur. Nedim

bu duyguları rahat ve çekinmeden ifade etmiş, şuh bir şekilde dile getirilmiştir. O güzel-
lere ilgi duymuş, çok sevgili edinmiş, aşk ve sevgi hislerini terennüm etmiş, maddi aşkı

dillendirmiştir. Bu ve buna benzer duygular Nedim’den asırlar önce söylenmiştir. Yani
Nedim’in şiirlerinde görülen aşk ve sevgiliye ait duygularının temelinde Hadari şiirinin
felsefesi vardır. Bu felsefenin temelini de Ömer b. Ebi Rebia atmıştır. Emeviler döneminde
ortaya konulan bu duygular, I. ve II. Abbasi döneminde doruk noktaya ulaşmış, klasik şiir
türlerinden biri olmuştur. Bu şiir türü, zaman tünelinden geçerek Nedim’e kadar uzanır.
Bu ekole mensup şairlerin şiirleriyle Nedim’in şiirleri karşılaştırıldığı zaman, büyük bir
benzerliğin olduğu görülecektir. Burada bu durum ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ömer b. Ebi Rebia, Nedim, Hadari Şiir, Zevk, Eğlence, Aşk, Ömer b. Ebi Rebia, Nedim, Hadari Şiir, Zevk, Eğlence, Aşk,, Sevgili

Kaynakça

• Abdullah, Muhammed Hasan, Sûretu’l-Mer’e Fî’ş-Şi’ri’l-Emevî (Neş: Zâtu’s-Selâsil), Kuveyt 1987.
• Ali b. Cehm, Dîvânu Alî b. el-Cehm (neş: Halîl Merdum Bek), Beyrut 1974.
• ------Altınay, Ramazan, Emevîlerde Günlük Hayat.
• Aycan, İrfan, “Emevîler Döneminde Sanat/Musiki” Emevîler Dönemi Bilim, Kültür ve Sanat Hayatı, Ankara 2003.
• Brockelmann, Carl, Târîhu’l Edebi’l-Arabî (Ter. Abdulhalim el-Neccâr) C.I, Kahire 1983.
• el-Câhız, Ebû Osmân Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, (Neş. El-Mehâmî Fevzî Atevî), C.I, Beyrut 1968.
• Çetin, Nihad M., “Arap/Edebiyat” mad., DİA, cIII, İstanbul 1991.
• ed-Dahhân, Muhammed Sâmî, el-Gazel, C.I, Kahire trz.
• -----------Dayf, Şevkî, el-Asru’l-Abbasî-el-Evvel, Kahire 1973.
• Dayf, Şevkî, el-Fen ve Mezâhibuh Fî’ş-Şi’ri’l-Arabî, Kahire 1960.
• Dayf, Şevkî, eş-Şi’r ve’l-Gınâ Fî-Medîne ve’l-Mekke Lî-Asri’l-Benî Umeyye, Kahire 1979.
• Dayf, Şevki, Târîhu’l-Edebi’l- Arabî-Asru’l-İslâm, Kahire trz.
• Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatı Tarihi I Cahilîye Dönemi, Erzurum 2009.
• Dîvân-ı Hakîm Ferruhî-yi Sistânî (Neş: Muhammed Debîr Siyâkî), Tahran 1336, h.ş.
• Dîvân-ı Rûdekî-yi Semerkandî (Neş: Saîd-i Nefîsî), Tahran 1373, hş.
• ------------Dîvânu Ebî Nuvâs, Beyrut trz.
• Dîvânu İbnu’l-Mutez (Neş. Mecî Tırâd), C.I, Beyrut 1995.
• -------------Dîvânu İmri’i’l-Kays, Beyrut 1972.
• Dîvânu Ömer b. Ebî Rebî’a, (Neş. Fâiz Muhammed), Beyrut 1992.
• Dîvânu Ustâd Unsurî-yi Belhî (Neş: Muhammed Debîr Siyâkî), Tahran trz.
• Dîvânu’ş-Şerîf er-Radî, C.II, Tahran 1988.
• ----------Emîn, Ahmet, Duhâ’l-İslâm, C.I. Beyrut trz.
• Er, Rahmi, “Ömer b. Ebî Rebî’a” DİA, C.34, İst. 2007.
• Faysal, Şükrî, Tatavvuru’l-Gazel Beyne’l-Câhiliye ve’l-İslâm, Beyrut 1986.
• Fehmî, Azîz, el-Mukârene Beyne’ş-Şi’ri’l-Emevî ve’l-Abbasî fî’l-Asri’l-Evvel, Kahire 1979.
• Ferruh, Ömer, Târîhu’l-Edebî’l-Arabî, C.I. Beyrut 1968.
• Filshtinsky, M., History of Arabic Literature, Moskova 1985.
• Furat, Ahmet Suphi, Arap Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1996.
• Gazvan, Inat, İsmail, el-Edebu’l Arabî, Bağdad 1974.
• Gibb, H.A.R., Arabic Literature, London 1963.
• Gündüz, Metin, Emevîler Döneminde Gazel Şiiri, Atatürk Üniversitesi SBE Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 1998.
• el-Hafâci, Muhammed Abdulmun’im,, el-Edebu’l Arabiyye Fî’l-Asri’l-Abbâsî-el-Evvel, Kahire trz.
• el-Hafâci, Muhammed Abdulmun’im, el-Edebu’l-Arabî ve Târîhuh Fî’l-Asreyn el-Emevî ve’l-Abbasî, C.II, Beyrut 1990.
• Hourani, Albert, Arap Hakları Tarihi (Ter. Yavuz Alagan), İst. 2000.
• Huleyf, Yûsuf, Hayâtu’ş-Şi’r Fî’l-Kûfe Nihâyi’l-Karni’s-Sânî Li’l-Hicrî, Kahire 1968.
• Hüseyin Bekkâr, Yusuf, İtticâhatu’ş-Gazel Fî’l-Karni’s-Sânî el-Hicri, y.y., 1981.
• Hüseyin, Taha, Hadîsu’l-Erbi’â, Kahire 1957.
• el-Isfahânî, Ebû’l Ferec, Kitâbu’l-Ağânî (Neş. Sümeyr Câbir), C.III, VIII, Beyrut trz.
• İbn Abdirabbih, Ahmed b. Muhammed, Ikdu’l-Ferîd (Neş. Ahmed Emîn), C.V, Kahire 1948.
• İbnu’l-Mutez, Tabakâtu’ş-Şu’arâ (Neş. Abdussettâr Ahmed Ferec), Kahire 1985.
• Mahcûb, Muhammed, Sebk-i Horasanî, Tahran trz.
• Mu’temen, Zeynel Abîdin, Tahavvul-i Şi’r-i Farsî, Tahran 1371 h.ş.
• Müdebbirî, Muhammed, Şerh-i Ahvâl ve Eş’âr-ı Şâ’irân Bîdîvân, Tahran 1370 h.ş.
• Nedim Divanı (Neş. Muhsin Macit), Ank. 1997.
• Osman Alî, Muhammed, Fî Edebî’l-İslâm, Beyrut 1986.
• Pala, İskender, “Âh Mine’l-Aşk”, Cogito, sy.4, Bahar 1995, İst. 1997.
• er-Râfi’î, Mustafâ Sâdık, Târîhu Edebi’l-Arab, C.III, Beyrut 1973.
• Safâ, Zebihullah, Târîh-i Edebiyat Der İran, C.I, Tahran 1371 h.ş.
• es-Se’âlibî, Ebû Mansûr, Yetîmetu’d-Dehr fî Mehâsîni Ehli’l-Asr (neş: Muhammed
• -----------Muhyiddîn Abdulhamid), C.III, Kahire 1956.
• es-Suyûtî, Celaleddin, Târîhu’l-Hulefâ, Katar 1974.
• eş-Şabeştî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, ed-Diyârât (Neş: Karkîs Avvâd), Bağdad 1951.
• Şakayr, Wilyem Nikola, el-Arcî ve Şi’ru’l-Gazel Fî’l-Asri’l-Emevî, Beyrut 1979.
• Şemîsâ, Sirûs, Seyr-i Gazel der Şi’r-Fârsî, Tahran 1370 h.ş.
• Şemisa, Sirûs, Şebkşinâsî-yi Şi’r, Tahran 1374 h.ş.
• et-Taberî, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Umem ve’l-Mulûk, C.IV, Beyrut 1984.
• Ulvân, Muhammed el-Hâlid, Uyûnu’l-Mer’e Fî’ş-Şi’ri’l-Arabî, Riyad 1984.
• Uylaş, Sait, II. Abbasî Asrında Edebi Çevre, Atatürk Üniv. SBE, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum 2001.
• Yanık, Nevzat, Kenan Demirayak, Nurettin Ceviz, Yedi Askı, Ankara 2004.
• Yılmaz, Nurullah, III. Abbasî Asrında Edebi Çevre, Atatürk Üniv. SBE, Basılmamış Dok- tora Tezi, Erzurum 1995.
• ez-Zevzenî, Hüseyin b. Ahmed, Şerhu’l-Mu’allakâti’s-Seb’a, Beyrut 1972.