ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SİBER ZORBALIK, SİBER MAĞDURİYET VE İNSANİ DEĞERLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 77, 179 - 200, 28.02.2019

Gülay Metli Turgay Şirin

Öz

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve insani değerler arasındaki ilişkinin kendi aralarında ve demografik özellikler açısından
incelenmesidir. Araştırma, İstanbul ilinin Bağcılar ilçesindeki 5 resmi ortaokulun 6.,7.,8. sınıflarında eğitim gören 191’i kız (%61,8) ve 118’i erkek (%38,2) olmak üzere toplam
309 öğrenci ile yürütülmüştür. Öğrencilerin yaşları 12 ile 15 arasında değişmektedir. Araştırmamızda ilişkileri ve bağlantıları inceleyen ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma ile ilgili veriler ‘’Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet Ölçeği’’, ‘’İnsani Değerler Ölçeği’’ ve ‘’Demografik Bilgi Formu” ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin
istatistiksel analizleri SPSS 15 paket programı ile yapılmıştır. Araştırma neticesinde öğrencilerin siber zorbalık durumları ile siber mağduriyet durumları arasında istatistiksel
olarak anlamlı, pozitif yönde ve orta düzeyde korelatif bir ilişki bulunmuştur. Öğrencilerin siber zorbalık durumları ile sorumluluk, barışçı olma, saygı ve dürüstlük şeklindeki
insani değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı, negatif yönde ve orta düzeyde ilişkiler görülmüşken; siber zorbalık durumu ile dostluk/arkadaşlık ve hoşgörü şeklindeki
insani değerler arasında istatistiksel olarak anlamlı, negatif yönde ve zayıf ilişkiler olduğu görülmüştür. Ayrıca araştırma bulguları siber zorbalık, siber mağduriyet ve insani
değerlere ait puanların demografik değişkenler açısından anlamlı şekilde farklılaştığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Siber Zorbalık, Siber Mağduriyet, İnsani Değerler, Ortaokul, Din Psikolojisi.

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2011). Güvenli internet kullanımı. Bilgisayar Dergisi, II, 189-214.
• Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among unıversity students. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Arıcak, O. T., Kınay, H., & Tanrıkulu, T. (2011). Siber zorbalık ölçeğinin ilk psikometrik bulguları. XI. Ulusal Psikoljik Danışma ve Rehberlik Kongresi, (s. 340-341). İzmir.
• Arıcak, O., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N.,
• & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among turkish adolescents. Cyberpsychol Behav. 11(3):253-61. doi: 10.1089/cpb.2007.0016.
• Avcı, E. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Ayas, T. (2011, 10 3-5). Lise öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma yaygınlığı . XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, İzmir.
• Aydın, M., ve Gürler, Ş. (2012). Okullarda değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağı- tım.
• Aydoğan, D., Dilmaç, B., ve Deniz, M. (2009). İlköğretim öğrencilerinde sosyal destek ve siberzorbalığın incelenmesi. 18.Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İzmir.
• Belsey, B. (2006). Bullying. org: A learning journey. Bulletin–Newfoundland and Labrador Teachers Association, 49(4), 20.
• Blair, J. (2003). New breed of bullies torment their peers on the Internet. Education Week, 22(21), 6.
• Campbell, M. (2005). Cyber bullying:An old problem in a new guise? Australian Journal of Guidance and Counselling, 15, 68-76.
• Çiftçi, N. (2003). Kohlberg'in bilişsel ahlak gelişimi teorisi: ahlak ve demokrasi eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi 1(1), 43-77.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitiminin verilmesi ve eği- timin ahlaki olgunluk ölçeği ile sınanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstan- bul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilmaç, B. (2007). Fen lisesi öğrencilerine insani değerler eğitimin verilmesi ve insani değerler ölçeği ile sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversi- tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Dilmaç, B. (2009). Sanal zorbalığı yordayan psikolojik ihtiyaçlar: lisans öğrencileri bir ön çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9, 1291-1325.
• Ekşi, H., ve Katılmış, A. (2011). Karakter Eğitimi El Kitabı. Ankara: Nobel Yayınları. Erdur Baker , Ö. ve Kavşut, F. (2007). A new face of peer bullying : cyber bullying. Journal of Euroasion Educational Research, 27, 31-42.
• Gönül, A. (2002). Patolojik internet kullanımı (internet bağımlılığı/kötüye kullanımı). Yeni Symposium.40, 105-110.
• Hazler, R. J. (1996). Breaking the cycle of violence: Interventions for bullying and victimization. Taylor & Francis.
• Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2009). Bullying beyond the schoolyard preventing and responding to cyberbullying . California: Carwin Pres.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kiesler, S., & Sproull, L. (1992). Group decision making and communication technology. Organizational behavior and human decision processes, 52(1), 96-123.
• Kowalski, M., Robin ve Susan, P., & Limber ve Patrica, W. (2007). Electronic bullying among middle school students. Journal of Adolescent Health 41(6), 22-30.
• Li, Q.(2006).Cyberbullying in school:a research of gender differences. School Psychology International, 27, 157-170.
• Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: research into cyberbullying and cyber victimisation. Australian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
• Özdemir, M. ve Akar, Ö. (2011). Lise öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605-626.
• Patchin , J., & Hinduja, S. ((2006). Bullies move beyond the school yard: a preliminary look at cyber bullying. Youth Violence And Juvenile Justice 4(2), 148-169.
• Peker, Eroğlu, & Çitemel. (2012). Boyun eğici davranışlar ile siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkide cinsiyetin aracılığının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9, 205-221.
• Sarı, E. (2005). Öğretmen adaylarının değer tercihleri: Giresun Eğitim Fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 75-90.
• Schwartz, S., & Boehnke, K. (2004). Evaluating the structure of human values with confirmatory factor analysis. Journal of Research in Personality (38), 230-255.
• Slonje,R., & Smith, P.(2009).Cyberbullying:another man type of bullying? Scandinavian journal of psychology, 49, 147-154.
• Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S., & Tippett, N. (2008). Cyberbullying, ıts forms and ımpact ın secondary school pupils. The Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49, 376-385.
• Şahin, M., Aydin, B., & Sari, S. V. (2012). Cyber bullying, cyber victimization and psychological symptoms: A study in adolescents. Cukurova University Faculty of Education Journal, 41(1), 53-59.
• Tepe, H. (2002). Değerler ve değer bilgisi. Ş. Yalçın (Ed.) . Bilgi ve Değer-Muğla Üniver- sitesi Felsefe Bölümü Sempozyum Bildirileri. Ankara: Vadi Yay.
• Topçu, Ç., & Erdur-Baker, Ö. (2007). Geleneksel akran zorbalığının, siber zorbalığının ve bu iki tip zorbalık türü arasındaki ilişkinin cinsiyet açısından incelenmesi. 16.Ulu- sal Eğitim Bilimleri Kongre Kitabı içinde. Tokat.
• Ybarra , M., Mitchell, K., Wolak, J., & Finkelhor, D. (2006). Examining characteristics and associated distress related to ınternet harassment: findings from the second youth ınternet safety survey. Pediatrics, 118, 1169-1177.