ÖĞRETMENLERİN OKUL GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN ALGILARININ ÖRGÜTSEL GÜVEN VE MESLEKİ BAĞLILIKLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2019, Sayı: 77, 279 - 296, 28.02.2019

Mustafa Kemal Erçek Fırat Kıyas Birel

Öz

Bu araştırmada ortaöğretim okullarında görevli öğretmenlerin okul güvenliğine ilişkin algılarının örgütsel güven ve mesleki bağlılıkları üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2016-2017 eğitim–öğretim yılında Diyarbakır ili merkez ilçelerinde bulunan 64 ortaöğretim
kurumunda görev yapan 3143 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise basit tesadüfi örnekleme metoduyla seçilmiş olan 1068 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın verileri “Okul Güvenliği Algı Ölçeği”, “Örgütsel Güven Ölçeği” ve “Mesleki Bağlılık Ölçeği” ile toplanmıştır. Okul güvenliği algısının artması, örgütsel güvenin artmasını beraberinde getirmekte, azalması da örgütsel güvenin azalmasına neden olmaktadır. Okul güvenliği ve mesleki bağlılık arasındaki ilişkide öğretmenlerin okul güvenliği düzeylerinin mesleki bağlılık algılarını pozitif yönde ve anlamlı olarak etkilemektedir. Öğretmenlerin mesleki bağlılık algılarının örgütsel güven algıları üzerinde pozitif yönde ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul güvenliği algısının hem mesleki bağlılığı hem de örgütsel güveni etkilediği, bununla birlikte mesleki bağlılığın
örgütsel güven üzerinde etkili olduğu, ayrıca okul güvenliği algısının hem doğrudan hem de dolaylı olarak örgütsel güven düzeyini değiştirdiği görülmektedir. Sonuç olarak, öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri okul güvenliği ile mesleki bağlılık algılarından pozitif yönde etkilenmektedir. Diğer bir ifade ile öğretmenlerin okul güvenliğine ilişkin algılarının olumlu olması hem mesleki bağlılıklarına hem de örgütsel güvene ilişkin algılarına olumlu etki edebileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul Güvenliği, Mesleki Bağlılık, Örgütsel Güven, Ortaöğretim, Öğretmenler.

Kaynakça

• Astor, R. A. & Benbenisbty, R & Marachi, R. &Rosemond, M. (2005).School safety interventions: Best practices and programs. Children & Schools 27(1).
• Aydın, A. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin mesleki bağlılıklarına etki eden faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baron, R.M & Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6): 1173-1182.
• Bayram, N. (2010). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Bursa: Ekin Kitabevi. Baysal, A. C & Paksoy, M. (1999). Mesleğe ve örgüte bağlılığın çok yönlü incelemesinde Meyer-Allen modeli. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 28 (1) 7- 15.
• Byrne, B.M. (2001). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications and programming. From <http://books.google.co m.tr/ books?id=c2HsLlDZonkC> (Retrieved September 28, 2013).
• Büyüköztürk, Ş. & Şekercioğlu, G. & Çokluk, Ö. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. (3. Baskı), Ankara: Pegem A Yayınları.
• Cranny, J.C. & Smith, P.C. & Stone, F.E. (1992). Job satisfaction: How people feel about their joband how it affects their performance. New York: Lexington Books.
• Çankaya, İ. (2010). Okul güvenliğinin ilköğretim okulu öğretmenlerinin kaygı, motivasyon ve iş doyumu düzeyleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, K. (2005). Eğitimde acil durum yönetimi modeli önerisi. Eurasian Journal of Educational Research, 20, 87-98.
• Çelik, K. (2007). Okullarda acil durum yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık, ISBN:978- 9944-474-11-5
• Çetinel, E. (2008).Örgütsel güven ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki üzerine bir örnek olay. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirtaş, İ. Y. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin okul güvenliğine ilişkin rol ve beklentileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dönmez, B ve Özer, N. (2009). Okul güvenliği ve güvenli okul. Ankara: Nobel Yayınevi
• Gilbert,J.A&Tang,T. Li-Ping,(1998). An examination of organizational trust antecedent. Public Personnel Management, 27(3).
• Hernandez, T. J. & Seem, S.R. (2004). A safe school climate: A systemic approach and the school counselor. Professional School Counseling,7(4).ErişimTarihi:22.07.2018 tarihinde http://www.schoolcounselor.org/files/7-4-256%20Hernandez.pdf
• Hoy, W. K &Tarter, C. J. (1997). The road to open and healthy schools: A hand book for change-middle and secondary school edition. CA. Thousand Oaks: Corwin Press,.
• Joreskog, K.G. & Sorbom, D. (1993). LISREL 8: structural equation modeling with the SIMPLIS command language. From <http://books.google.com.tr/ books?id=f61i3quHcv4C> (Retrieved November 12, 2013).
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara.
• Kermit, B. & Flanary, R. A; (2005). Protecting your school and students: The safe schools handbook, USA, ErişimTarihi: 04.11.2017.http://bul.sagepub.com/ content/80/579/44
• Kramer, R.M., Tyler T.R. (1996).Trust in Organizations: Frontiers of the oryand research, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Kratzer, C. C. (1997). A community of respect, caring, andtrust: One school’s story. Paper presented at the annual meeting of the American educational research association. Chicago. (ERIC Document Reproduction Service Number: ED 409 654)
• Kaynak, Z. N. (2012). Yapısal eşitlik modelleri Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik Anabilim Dalı. İstanbul.
• Loukas, A., Suzuki, R., & Horton, K. D. (2006). Examining school connectedness as a mediator of school climate effects. Journal of Research on Adolesence, 16(3), 491-502
• Louis, K.S. (2007). Trust and improvement in schools. J Educ Change, 8, 1-24.
• Meyer, J.P &Allen, N.J. & Smith, C.A. (1993). Commitment to Organizationsand Occupations: Extension and Test of a Three-Component Conceptualization. Journal of AppliedPsychology, 78, 538-551.
• Morrow, P.C. (1993). The Theory and Measurement of Work Commitment. Greenwich: JAI Press.
• Öğel, K., Tarı, I. ve Eke, C. Y. (2005). Okullarda suç ve şiddeti önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları no:17.
• Peper, E. (2012). The relation ship between school violence, childhoo danger, and theuse of prevention sind interventions in schools, Master Thesis, USA.
• Short, P. M &Greer, J. T. (1997). Leadership in empowered schools: Themes from innovative efforts. Columbus: Merrill.
• Tak, B. ve Çiftçioğlu, B. A. (2009). Üç boyutlu mesleki bağlılık ölçeğinin Türkçede güvenilirlik ve geçerliliğinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. İşletme Fakültesi Dergisi, 10(1), 35-54.
• Tamer, İ. (2012). Kurumlarda bireylerarası güven: Eğitim kurumlarında bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 337-352.
• Tan, H. & Tan, C.S.(2000).Towards the differentiation of trust ın supervisor and trust ın organization. Genetic, Social And General Psychology Monographs, 126, 2, 241-260.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tomul, E. (2018). Öğrenci refahı: Uluslararası sınav (PISA) verilerine göre bir değerlendirme. II. Uluslararası Eğitim Araştırmaları ve Öğretmen Eğitimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı, S:906-914. ISBN: 978-605-67840-2-6
• Tschannen-Moran, M. (1998). Trust and collaboration in urban elementary schools (Unpublished Doctoral Dissertation). Ohio: The Ohio State University.
• Turhan, M. ve Turan, M. (2012). Ortaöğretim kurumlarında güvenlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(1),121-142.
• Whitener, E. M & Brodt S. & Korsgaard, M. A. (1998). Managers as ınitiator of trust: An exchange relationship framework for understanding managerial behavior. Academy of Management Journal, 23(3), 513-530.
• Yılmaz, K. (2004). Okul yöneticilerinin destekleyici liderlik davranışları ile okullardaki güven arasındaki ilişki konusunda ilköğretim okulu öğretmenlerinin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(8), 117–131.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişken açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Sosyal Bilimler Enstitüsü Selçuk Üniversitesi.