ÇOCUK KÜTÜPHANELERİNİN OKUMA ALIŞKANLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 77, 363 - 388, 28.02.2019

Tuncay Türkben

Öz

Günümüzde bireylerden; eleştirel ve yaratıcı düşünmeleri, ana dilini doğru ve etkili kullanmaları, araştıran, sorgulayan, öğrenen ve teknolojiyi yakından takip eden bireyler
olarak yetişmeleri beklenmektedir. Bu temel becerilerin kazanılması ise temel okuma yazma becerisinin geliştirilerek okuma alışkanlığına dönüştürülmesine bağlıdır. Çocukların
okuma alışkanlığı edinmelerinde aile, okul, öğretmen ve kütüphane gibi birçok faktör rol oynamaktadır. Bu çalışma da, çocuk kütüphanelerinin çocuğun okuma alışkanlığı üzerin-
deki etkilerini, öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma deseni olarak da durum çalışması seçilmiştir. Araştırmanın verileri, nitel
araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verileri çözümlemede, nitel veri analizi yöntemlerinden betimsel ve içerik analizi kullanılmıştır.
Öğretmen adaylarına göre çocuğun okuma alışkanlığını kazanmasında çocuk kütüphanelerinin rolü büyüktür. Öğretmen adaylarına göre kütüphane görevlilerinin bilgisi, tecrübesi ve çocuğa yaklaşımı; kütüphanede bulunan kitapların çocuğun ilgisini çekebilecek, çocukta dil bilinci ve duyarlılığı oluşturacak nitelikte olması; kütüphanenin fiziki şartlarının çocuğa göre tasarlanması çocuğun okuma alışkanlığı üzerinde etkili olacaktır. Ebeveynler ve öğretmenler de rol model olarak çocuğa örnek olmalı, kütüphaneyi etkin
olarak kullanmaları için onları teşvik etmeliler.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Kütüphaneleri, Okuma Alışkanlığı, Etki, Öğretmen Adayı Görüşleri, İnceleme.

Kaynakça

• Adalı, O. (2010). Etkileşimli ve eleştirel okuma teknikleri. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
• Alpay, M. (1991). Kütüphane: dünü yarına bağlayan köprü. İstanbul: Türk Kütüphane- ciler Derneği.
• Altay, A., Todorava, T. ve Dursun, B. (2013). Halk kütüphanelerinde çocuklara ve genç- lere yönelik yenilikçi bilgi hizmetleri: Türkiye’de durum. Gençlik Araştırmaları Dergisi, C 1, S 2, 186- 201.
• Arıcı, A.F. (2012). Okuma eğitimi. Ankara: PegemAkademi.
• Baker, L. (2003). The role of parents in motivating struggling raders. Reading & Writing Quarterly, 19, 87- 106.
• Bambarger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme (Çev. B. Çapar). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Balcı, A. (2013). Okuma ve anlama eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Calp, M. ve Calp, Ş. (2016). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi I- II. Ankara: No- bel Akademik Yayıncılık.
• Cevher, N. (2015). Ankara’daki halk kütüphanesi çocuk bölümlerinin okuma alışkanlı- ğındaki rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sos- yal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çer, E. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap.
• Göçer, A. (2017). Türkçe özel öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Göktürk, A. (2012). Sözün ötesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gökşen, E.N. (1985). Örnekleriyle çocuk edebiyatımız (5. Basım). İstanbul: Remzi Ki- tabevi.
• Güleryüz, H. (2013). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Edge Akademi.
• Günay, V. D. (2013). Metin bilgisi. İstanbul: Papatya Yayıncılık. Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Güneş, A.ve Güneş, F. (2017). Bilişsel gelişim dönemleri ve çocuk kütüphaneleri. Eğitim Bilim Toplum Dergisi/ Education Science Society Journal, 15(60), 25-49.
• Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2011). Uygulamalı okuma eğitimi. Ankara: Grafiker Yayınla- rı.
• IFLA ve UNESCO. (1994).Public library manifesto. International Federation of Library Associations and Institutions.
• IFLA (2003). Çocuk kütüphanesi hizmetleri için ilkeler (Çev. Bülent Yılmaz, Selda Eki- ci).
• IFLA (t.y.). Bebekler ve küçük çocuklar için kütüphane hizmetleri rehberi (Çev. Muhittin Gürbüz, Selda Ekici).
• Karatay, H. (2014). Okuma Eğitimi Kuram ve Uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
• Maraşlı, A. (2006). Okumayı sevdirme yolları. İstanbul: Bilge Yayıncılık, Eğitim, Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş.
• Nas, R. (2014). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Özçelebi, O.S. ve Cebecioğlu, N. S. (1989). Okuma alışkanlığı ve Türkiye. İstanbul: Mil- liyet Yayınları.
• Özdemir, E. (2013). Eleştirel okuma. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Sever, S. (2000). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Tudem Yayıncılık.
• Şahbaz, N.K (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin kütüphane kullanma düzey- leri üzerine bir araştırma. TÜBAR-XXXI-/2012-Bahar, 259-274.
• Temizkan, M. (2009). Metin türlerine göre okuma eğitimi (1. Baskı). Ankara: Nobel Ya- yınları.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N.K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Aka- demi.
• Tezcan, M. (1985). Çocuklara okuma alışkanlıkları kazandırmak. Türk Dili, 400, 322- 325.
• Tür, G. ve Turla, A. (1999). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. İstanbul: YA- PA Yayınları.
• Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayınla- rı.
• Yalvaç, M. (2004). 21. Yüzyılda halk kütüphaneleri: yaratıcı kütüphane hizmetleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü'nün kuruluşunun 50. Yılına armağan. (s. 43-50) İçinde (haz. Doğan Atılgan) Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
• Yılmaz, B. (1993). Okuma alışkanlığında halk kütüphanelerinin rolü. Ankara: Kültür Ba- kanlığı Yayınları.
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebe- veynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
• Yılmaz, B. (2010). Çocuk kütüphaneleri ve kütüphaneciliği. Erişim tarihi: 25 Haziran 2017 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/e-bulten/dosyalar/file/ bulten_aralik2010/yilmaz_ canakkalebolgesemineri2010.pdf adresinden erişilmiştir.