TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARINA AİT DİNLEME TÜRLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 78, 175 - 190, 15.07.2019

Erdost Özkan , Ahmet Başkan

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmenliği lisans programında öğrenim gören öğretmen adaylarının kullandıkları dinleme türlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeline göre yürütülen bu çalışmanın verileri, 2017-2018 eğitim-öğretim yılının bahar döneminde Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği lisans programında öğrenim gören 190 öğretmen adayından elde edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Bodie,
Worthington ve Gearhart (2013) tarafından geliştirilen ve Kaya (2014) tarafından Türkçeye uyarlanan Dinleme Türleri Ölçeği kullanılmış, elde edilen veriler SPSS 21.0 paket programı ile çözümlenmiştir.
Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda cinsiyet ve televizyon izleme süresi değişkenleri ile öğretmen adaylarının kullandıkları dinleme türleri arasında istatistiksel
açıdan anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının kendilerine ait oda ve kitaplık bulunması ile öğrenim gördükleri sınıf değişkenlerinin kullandıkları dinleme türlerini anlamlı düzeyde etkilemediği belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlardan hareketle bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinleme Türleri, İlişkisel Dinleme, Çözümleyici Dinleme, Etkileşimsel Dinleme, Eleştirel Dinleme, Türkçe Öğretmeni Adayı.

Kaynakça

• Akkaya, N. ve Ünal, E. (2016). Sözlü iletişim ve türleri. F. Susar Kırmızı (Ed.) İlk ve or- taokullarda Türkçe öğretimi içinde (ss. 61-106). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Akyol, H. (2011). Türkçe öğretim yöntemleri. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Altunkaya, H. (2018a). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dinleme eğitimi. Internati- onal Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(3), 198-207.
• Altunkaya, H. (2018b). Dinleme türleri. A. Akçay (Ed.), Dinleme izleme eğitimi içinde (s. 77-115). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arı, G. (2013). Dinleme/izleme öğretimi. C. Yıldız (Ed.) Türkçe Öğretimi içinde (ss. 189- 216). Ankara: Pegem Akademi.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. (2. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri, Yayın- lanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bodie, G. D., Worthington, D. L. and Gearhart, C. C. (2013). The listening styles profi- le-revised (LSP-R): A scale revision and evidence for validity. Communication Quarterly, 61(1), 72-90.
• Buzan, T. (2001). Hızlı okuma, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB Basımevi.
• Doğan, B. ve Erdem, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dinleme/izleme stratejileri kulla- nım sıklığı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması, E-Uluslararası Eğitim Araş- tırmaları Dergisi, 2(1), 64-81.
• Doğan, B. ve Erdem, İ. (2018). Strateji temelli dinleme etkinliklerinin yedinci sınıf öğ- rencilerinin dinleme becerisiyle strateji kullanma düzeyine etkisi. International Journal of Language Academy, 6(1), 289-315.
• Doğan, Y. (2010). Dinleme becerisini geliştirmede etkinliklerden yararlanma. TÜBAR, 27, 263-274.
• Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Gücüyeter, B. (2009). Türk dili ve edebiyatı derslerinde dinleme eğitimi. Atatürk Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 161-170.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kaya, M. F. (2014). Dinleme türleri ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması, dil geçerliği ve faktör yapısının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 321-340.
• Kurudayıoğlu, M. ve Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergi- si, 9(2), 245-258.
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 101-112.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Melanlıoğlu, D. (2011). İlköğretim Türkçe öğretim programının “dinleme türleri” bakı- mından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 65-78.
• Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe öğretiminde ayrıştırıcı dinlemeyi geliştirmeye yönelik bir etkinlik önerisi. Milli Eğitim, 41(196), 56-68.
• Onan, B. (2017). Dil eğitiminin temel kavramları, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sarikaya, B. (2018). Dinlemeyle ilgili temel kavramlar. A. Akçay (Ed.) Dinleme/izleme eğitimi içinde (ss. 55-75). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tabak, G. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin bazı değişkenler açı- sından değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(22), 171-181.
• Ürün Karahan, B. (2013). Türkçe öğretmen adaylarının dinleme stillerinin çeşitli de- ğişkenler açısından incelenmesi (Kafkas Üniversitesi örneği). e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 9-25.