TARİH İÇERİKLİ DİZİ VE FİLMLERİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNE OLAN ETKİSİ: NİTEL BİR ANALİZ

Yıl 2021, Sayı: 87, 321 - 340, 21.09.2021

Kenan Baş Ahmet Edi

Öz

Bu çalışmanın amacı tarih içerikli dizi ve filmlerin Sosyal Bilgiler dersine olan etkisine ilişkin öğretmen
görüşlerini belirlemektir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden
durum çalışmasına uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Ağrı il
sınırları içerisinde görev yapan 20 Sosyal Bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri
toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde
edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular
incelendiğinde, çalışmaya katılan öğretmenlerin büyük çoğunluğunun tarih içerikli
dizi ve filmlerin derslerde kullanılması ile ilgili olumlu bir bakış açısına sahip oldukları
görülürken, az sayıda bazı öğretmenler ise tarihi dizi ve filmlerin, öğrencilerin bazı tarihi
bilgileri yanlış öğrenmesine neden olacak, öğrencilerde şiddet ve nefreti teşvik edecek,
öğrencilere kötü örnek (müstehcen sahneler) teşkil edecek içeriklere sahip olmalarından
dolayı sakıncalı gördüklerini ifade etmişlerdir. Öğretmenler öğrencilerinin en çok Diriliş Ertuğrul,
Kuruluş Osman, Uyanış: Büyük Selçuklu, Payitaht Abdülhamid, Muhteşem
Yüzyıl dizilerini; tarihi film olarak ise Fetih 1453, Çanakkale 1915, Türkler Geliyor:
Adaletin Kılıcı filmlerini izlediklerini düşünürken; kendilerinin de en çok Diriliş Ertuğrul, Kuruluş Osman,
Elveda Rumeli, Uyanış: Büyük Selçuklu, dizilerini; tarihi film olarak
ise en çok Fetih 1453, Kara Murat, Battal Gazi, Çanakkale 1915 ve Ayla adlı filmleri
izlediklerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu Sosyal Bilgiler dersinde en
çok “Kültür ve Miras” öğrenme alanı ve bu öğrenme alanının içerisinde yer alan konu
başlıklarının öğrencilere aktarılmasında tarih içerikli dizi ya da filmlerden yararlanabileceklerini ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Tarihi Dizi, Tarihi Filmler, Öğretmen Görüşleri, Nitel Analiz.

Kaynakça

• Aktekin, S. ve Çoban, Z. (2012). Tarih derslerinde tarihi film ve dizilerin kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri: Trabzon örneği. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 13(13), 141-160.
• Altun, A. (2010). Medya okuryazarlığının sosyal bilgiler programlarıyla ilişkilendirilmesi ve öğretimi. Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Birkök, M. C. (2008). Bir toplumsallaştırma aracı olarak eğitimde alternatif medya kullanımı: Sinema filmleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-12.
• Chansel, D. (2003). Beyaz perdede Avrupa. (Çev. N. Elhüseyni). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni. Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (3.baskıdan çeviri). M. Bütün & S. B. Demir (Ed.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Demircioğlu, İ. H. (2007). Tarih öğretiminde filmlerin yeri ve önemi. Bilig, 42, 77-93.
• Gezici, M. ve Demir, S. B. (2018). Tarihi dizi ve filmlerin sosyal bilgiler dersine yansımaları. Tuhed (Turkish History Education Journal), 7(2), 392-413.
• Güçhan, N. (1989). Televizyonun toplumsal ve kültürel etkileri. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 5(1), 129-136.
• Hancock, R.D. and Algozzine, B. (2006). Doing case study research. New York: Teachers College Press
• Kaya, E. ve Çengelci, T. (2011). Öğretmen adaylarının Sosyal Bilgiler eğitiminde filmlerden yararlanılmasına ilişkin görüşleri. Journal of Social Studies Education Research (Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi), 2(1), 116-135.
• Kırtepe, S. (2014). Televizyon dizilerinin toplum üzerindeki etkileri sosyo-kültürel bir çözümleme (Erzurum Örneği). Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Edt.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ocak, G. ve Selimoğlu, S. (2016). Tarih öğretiminde tarih dizilerinin kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri-nitel bir analiz. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 431-452.
• Öztaş, S. (2015). Tarih öğretiminde tarihî film ve tarihî dizilerin kullanılmasına ilişkin tarih bölümü öğrencilerinin görüşleri (Kırklareli Üniversitesi Örneği). Tuhed (Turkish History Education Journal-Türk Tarih Eğitimi Dergisi), 4(2), 1-37.
• Öztaş, S. (2017). Ortaöğretim tarih derslerinde tarihî filmlerin değer eğitiminde kullanımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 3076-3099.
• Öztaş, S. ve Turan, R. (2009). İlköğretim altıncı sınıf sosyal bilgiler tarih ünitelerinin işlenişinde öğretmenlerin kullandıkları öğretim yöntemleri̇. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 903-932.
• Soydan, E. ve Alpaslan, N. (2014). Medyanın doğal afetlerdeki işlevi. İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 53-64.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Zafer, C. ve Vardarlıer, P. (2019). Medya ve toplum. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 355-361.