BİTLİS KALESİ DEPOLAMA ALANI SERAMİK BULUNTULARI

Yıl 2021, Sayı: 86, 623 - 648, 24.05.2021

Yunus Emre Karasu , Korkmaz Şen

Öz

Bitlis İlinin merkezinde kayalık bir alan üzerinde yer alan Bitlis Kalesi’nde 2020 yılı kazı çalışmalarında ele geçirilen çini ve seramik buluntuları çalışmamızda ele alınıp incelenmiştir. Kazı çalışmaları sırasında ele geçirilen en yoğun buluntu gruplarının başında seramikler gelmektedir. Alandaki az sayıda çini ise bölge açısından oldukça dikkat çekicidir. 2020 yılında yapılan çalışmalarda saray olarak düşünülen alanı bölen bir duvar ile sur duvarıyla bitişik boyuna dikdörtgen bir mekâna ait duvar kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Alanı bölen duvarın kuzeydoğu köşesinde yer alan depolama kapları bu mekânın ambar olarak kullanıldığını göstermektedir. Seramiklerin yanı sıra ambar mekânında yemek pişirmek için kullanılan büyük bir tandır da bulunmuştur. Depolama kaplarında görülen formlar sırsız seramiklerin farklı işlevlerle kullanılmış olabileceğini de düşündürmektedir. 2020 yılı çini ve seramik buluntuları bazı örnekler dışında mimari kalıntılar, sikkeler ve diğer kazı buluntularından elde edilen veriler sonucunda 17.yüzyıl ile 19.yüzyıl Geç Osmanlı dönemine tarihlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Seramik, Ambar, Saray, Kale

Kaynakça

• Armstrong, P. (1989). Byzantine and later settlements in eastern phokis. British School at Athens, (84), 1-47.
• Armstrong, P. ve Günsenin, N. (1995). Glazed pottery production at ganos. Anatolia An- tiqua, 179-201.
• Bakirtzis, CH., (1980). Didymoteichon: Un centre de ceramique post-byzantine. Balkan Studies, (21), 147-153.
• Barışta, H. Ö. (2000). Eyüpsultan’dan ebru desenli seramik ve çiniler. Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu III. İstanbul, 156-163.
• Baş, G. (2012). Bitlis kalesi kazısı sırlı seramikleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Bikic, V. (2003). Gradska keramika beograda (16–17. vek). Beograd: Arheoloski insti- tut.
• Bulut, L. (2000). Samsat ortaçağ seramikleri: Sıraltı ve lüsterler. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Çeken, M. (2005). Hasankeyf (1991, 2001-2003 Yılı) kazı buluntusu fırın ve atölyeleri ile seramik malzemeleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çeken, M. (2013). Kubad Abad kazısında bulunan bir grup kürevi konik kap. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53(2), 345-363.
• Doğer, L. (2008). İzmir agorası kazılarından 17.-19. yüzyıl seramik buluntuları üzerine bazı gözlemler. Sanat Tarihi Dergisi, XVII (I), 23-54.
• El-Belazuri, (1987). Fütuhu’l buldan (Çev. Mustafa Fayda). Ankara.
• Gök Gürhan, S. (2007). Akşehir kurtarma kazısı seramikleri. G. Öney ve Z. Çobanlı. (Editörler). Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı, s. 157-169’deki makale.
• Hayes,J.W.(1992). Excavations at saraçhane in istanbul. 2, Oxford: Princeton University Press.
• İbnu’l-Esir. (1979). El-Kamilfi’t Tarih, II, Beyrut.
• Karamağaralı, N. (2011). Eski Ahlat şehri kazısı 2008-2009 çalışmaları. XIV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (20-22 Ekim 2010). Konya, 361-384.
• Liaros,N.(2018).Late ottoman tableware fromdidymoteicho and some noteson pots’form, function and identity. XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics Proceedings (19-24 October 2015). (1), 203-216.
• McNicoll, A. (1983). Taşkun kale: Keban rescue excavations eastern anatolia. Ankara: British Institute of Archaeology
• Mitchell, S. (1980). Aşvan kale: Keban rescue excavations, eastern anatolia the helenistic, roman and islamic sites, Ankara: British Institute of Archaeology.
• Moore, J. (1993). Tille höyük 1: The medieval period. Ankara: British Institute of Archaeology.
• Önal, M. (2019). Harran kazısında bulunan kürevi konik kaplar. M. Önkal, S. İ. Mutlu ve S. Mutlu. (Editörler). Harran ve Çevresi: Arkeoloji. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları. s. 361-418’deki makale.
• Özer, M., Dündar, M., Güner, Y. ve Uçar, H. (2015). Edirne Yeni Saray kazısı (Saray-ı Cedîd-i Âmire) 2011 yılı çalışmaları. Sanat Tarihi Dergisi, XXIV (1), 73-106.
• Özkul Fındık, N. (2001). İznik roma tiyatrosu kazı buluntuları 1980-1995 arasındaki Osmanlı seramikleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Özkul Fındık, N. (2008). Hasankeyf seramikleri (2004-2006). Ankara: Bilgin Kültür Sanat.
• Özkul Fındık, N. (2020). Kemah kalesi seramik buluntuları. Erzincan Kemah Kalesi Kazıları Erzincan. s. 225-251’deki makale.
• Sevin, V., Arslan Sevin, N. ve Kalsen, H. (2011). Harput kale mahallesinde Osmanlı yaşamı. İstanbul: Ege Yayınları.
• Sümer, F. (2015). Selçuklular devrinde doğu Anadolu’da Türk beylikleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Şen, K. ve Gencer, F. (2019). İngiliz konsolos J. Brant’ın raporlarına yansıyan tarihi eserler (Doğu Anadolu bölgesi 1836-1852). Yaşar Erdemir’e Armağan Sanat Tarihi Yazıları Konya: Literatürk Academia, s.609-635’deki makale.
• Şen, K. ve Karasu, Y. E. (Baskıda). Arkeolojik veriler ışığında Bitlis kale kazısı seramik buluntuları, İstanbul.
• Tatlı, E. (2017). Battalgazi evi kazısı sırlı ve sırsız seramikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekinalp, M. (2006). Sazpegler kuzey Anadolu’da bir ortaçağ yerleşimi. Ankara: Bakü- Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Arkeolojik Kurtarma Kazıları Yayınları.
• Tezcan, M. (2019). Bagagiş/Balaliş” adından “badlis/bidlis” adına: Ermeni ve Bizans kaynaklarında “Bitlis” adının ilk görünümleri. M. İnbaşı ve M. Demirtaş. (Editörler). Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Bitlis, I, Ankara, s.49-62’deki makale.
• Tuncel, M. (1992). Bitlis. TDV İslam Ansiklopedisi, 6, 225-228.
• Uçar, H. (2019). Edirne yemiş kapanı kazısı’nda bir grup Osmanlı seramiği. Yaşar Erdemir’e Armağan Sanat Tarihi Yazıları, Konya, 509-541.
• Uçar, H. (2020). Glazed and unglazed ceramics from the excavations at the Edirne Palace (Saray-ı Cedîd-i Amire) in 2013 and 2014. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(19), 35-60.
• Uçar, H. ve Uçar, A. (2018). Tire kutu han kazısı beylikler ve Osmanlı dönemi seramikleri. Sanat Tarihi Dergisi, XXVII (1), 1-33.
• Yardımcı, M. (2015). Şavşat kalesi kazısı sırlı ve sırsız seramik buluntuların değerlendirilmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yaşa, R. (1992). Bitlis’te Türk iskânı. Ankara: Ahlat Kültür Vakfı Yayınları.
• Yenişehirlioğlu, F. (1994). İstanbul-tekfur sarayı-Osmanlı dönemi çini fırınları ve Eyüp çömlekçiler mahallesi yüzey araştırmaları. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Araştırma Sonuçları Toplantıları, (12), 535-566.
• Yurt Ansiklopedisi. Türkiye İl il dünü, bugünü, yarını. (1982). İstanbul: Anadolu Yayıncılık. II.
• Алядінова, Д.Ю., Тесленко, І.Б., Майко В.В. (2015). “кераміка з розкопок зольника османського періоду в портовій частині сугдеї (по матеріалам досліджень 2010 р.)”, Древняя и средневековая Таврика, 492-511.
• Гусач, І.Р. (2015). “полив’яна кераміка південно-східного криму із турецької фортеці сед-іслам (лютик)”, Древняя и средневековая Таврика, 519-529.
• Нечитайло, П. О. (2018). “керамічний посуд із закритого комплексу кінця xvıı століття у кам’янці-подільському (польський ринок, яма 2)”, Археологія і давня історія України, 4 (29), 254-268.