KEYFİYET, ÖLÇÜ VE PROBLEM AÇISINDAN TECVİD İLMİNDE MEDDE YENİ BİR BAKIŞ DENEMESİ

Yıl 2015, Sayı: 63, 213 - 230, 31.08.2015

Mustafa Şen

Öz

Bu çalışmada tecvid disiplini içerisinde bir bölüm olan med ölçüleri ele alınmaktadır.
Günümüzde ‘elif’ ya da ‘hareke’ ile ifade edilen bu medlerin keyfiyeti ve icrası Kur’an
okuyucuları arasında farklılık arz etmektedir. Öncelikle söz konusu medlerin ilk dönemden
itibaren nasıl anlaşıldığı ve bu anlayış farklılıklarının pratiğe nasıl yansıdığı incelenmiş,
daha sonra da bir değerlendirmede bulunulmuştur. Kaynaklarda kullanılan elif
ve hareke tabirinin tecvid ilminin ortaya çıkışından sonra olduğu, mutlak bir ölçüyü ifade
etmediği ve okuma hızına bağlı olarak değişkenlik gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tecvid, Tilavet, Med, Kasr.

Kaynakça

• Abdulvâhid el-Mâlikî, ed-Dürru’n-Nesîr ve’l-Azbü’n-Nemîr, Şerhu Kitabi’t-Teysîr, Dâru’l Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
• Abdülfettah Acemî, Hidayetü’l-Kârî ilâ Tecvîdi Kelami’l-Bârî, Suud, 1981. Ahmed b. Muhammed Şihabüddin, Şerhu Tayyibeti’n-Neşr fi’l-Krââti’l-Aşr, Thk. Enes Mehera, 2008.
• Ahmed Halid Şükrî ve arkadaşları, el-Münîr fî Ahkami’t-Tecvîd, Cem’iyyetü’l-Muhafezati ale’l-Kur’ani’l-Kerim, Amman, 2003.
• Bağdâdî, Ali b. Osman b. Muhammed, Sirâcü’l-Kârii’l-Mübtedii ve Tezkâru’l-Mukrii’l- Müntehî, Thk. Ali ed-Dabbâ’, 1954.
• Beyhakî, Ahmed. B. Huseyin Ebu Bekr, Şuabu'l-İman, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad, 2003.
• ---------------------Birgivî, Muhammed Ali, Dürru Yetîm, Âsitâne, İstanbul.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1982.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmail, Sıhahü Taci’l-Lüğati ve Sıhahü’l Arabiyyeti, Thk. Ahmed Abdulğafur Attar, Daru’l-İlm, Beyrut, 1987.
• İbnu’l-Cezerî, Şemsüddin Ebu’l-Hayr, en-Neşr fi’l-Kırââti’l-Aşr, tah. Ali Muhammed ed- Dabbâ’, el-Matbaatü’t-Ticariyyeti’l-Kübrâ.
• , et-Temhîd fî İlmi’t-Tecvîd, Thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, Mektebetü’l-Mearif, I. Baskı, Riyad, 1985.
• ,-------------Müncidü’l-Mukri’in ve Mürşidü’t-Tâlibîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Dânî, Ebu Amr, Osman b.Said, et-Tahdîd fi’l-İtkân ve’t-Tecvîd, Thk. Ğânim Kaddûrî Hamed, Mektebetü Dari’l-Enbar, Bağdat, 1988.
• Debreli Hoca Abdülkerîm, Mizânü’l-Hurûf ve Şifâül-Ebdân (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• Dimyâtî, Ahmet b. Muhammed el-Bennâ, İthâfu fudalâi’l-Beşer fi’l-Kırââti’l-Erbeate Aşere, Thk. Enes Mihrah, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2011.
• Ebu Bekr b. Mücahid, Kitabü’s-Seb’a fi’l-Kırâât, Thk. Şevki Dayf, Daru’l-Meârif, Mısır, 1400.
• Ebu Bekr er-Râzî, Zeynüddin Abdullah, Muhtaru’s-Sıhâh, Thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut.
• Ebu Şâme, Abdurrahman b. İsmail, İbrâzu'I-Meânî min Hirzi'l-Emânî, Daru’l-Kütübi’lİlmiyye, Kahire, 1891.
• Ebu’l-Hasan Tahir b. Abdulmünim, et-Tezkira fi’l-Kırââti’s-Semân, Thk. Eymen Rüşdi Süveyd, 1999.
• -------------------------Elbânî, Nâsıruddin, Sahîhu ve Daîfu Camii’s-Sağîr, I,2992.
• Ensârî, Ebu Yahya Zekeriyya, ed-Dekâiku’l-Muhkeme fî Şerhi’l-Mukaddime (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• Eskici Zâde, Seyyid Ali b. Hüseyn, Terceme-i Dürr-i Yetîm (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• Eymen Rüşdi Süveyd, Atlasü’t-Tecvîd, Daru’l-Ğavsânî, Dimeşk, 2008. Ezherî, Muhammed b. Ahmed, Ebu Mansur, Meâni’l- Kıraât, Merkezü’l-Buhûs, Suud, 1991.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Ebu Tahir Muhammed b. Yakub, Besâiru Zevit-Temyîz fî Letâifi Kitabi’l-Azîz, Thk. Muhammed Ali en-Neccar, Lecnetü İhyai’t-Türasi’l-İslamiyyi, Kahire, 1992.
• Ğânim Kaddûrî Hamed, el-Müyesser fî İlmi’t-Tecvîd, Merkezü’d-Dirasâti ve’l- Ma’lûmati’l-Kur’aniyye, Cidde, 2009.
• , ed-Dirâsâtü’s-Savtiyye İnde Ulemâi’t-Tecvîd, Dâru Ammâr, Amman, 2003. , Teysiru’r-Rahman, Muhammed Nebhan b. Huseyn, el-Müzekkira fi’t-Tecvîd, 2006.
• Hafız Muhammed Nuri, Sualli Cevaplı Tecvîd (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul. Halid el-Ezherî, el-Havâşi’l-Ezheriyye fî Halli Elfâzi’l-Mukaddimeti’l-Cezeriyye (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• Halil b. Ahmed, el-Ferâhîdî, el-Cümel fi’n-Nahvi, Thk. Fahruddin Kabâve, 1995. , Kitabu’l-Ayn, tah. Mehdi el-Mahzumî, İbrahim es-Semerrâî, Mektebetü’l- Hilal.
• Husarî, Mahmûd Halîl, Ahkâm-u Kırâeti’l-Kur’âni’l-Kerîm, el-Mektebetü’l-Mekkîyye, 1999.
• Huzelî, Ebu’l-Kasım, Yusuf b. Ali, el-Kâmil fi’l-Kırââti’l-Aşr, 2010. İbn Bâziş, Ebu Cafer Ahmed b.Ali, el-İknâ’ fi’l-Kıraâti’s-Seb’, Thk. Abdulmecid Kaddâd, Daru’l-Fikr, Dimeşk.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman, Sırru Sınâati’l-İ’râb, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
• İbn Hâleveyh, Hüseyin b. Ahmed, el-Huccetü Fi’l-Kıraâti’s-Seb’, tah. Abdülâl Salim Mükrim, Daru’ş-Şurûk, Beyrut 1401.
• İbn Kuteybe, Te’vil-ü Müşkili’l-Kur’an, Thk. Seyyid Ahmed Sakr, Beyrut,1981. İbn Manzur, Ebû’l-Fadl Cemalü’d-Dîn Muhammed b Mukrim, Lisanü’l-Arab, Beyrut, 1992.
• Karabaşî, Abdurrahman, Karabaş Tecvîdi (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul. Kılıç, Celalettin, Tecvîd İlmi, Kalkan Matbaacılık, Ankara, 2012 Karaçam, İsmail, Kur’an-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri, İfav Yayınları, İstanbul, 2008.
• Mağnisi, Tercüme-i İbnu’l-Cezerî (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul. Mekkî b. Ebi Talib, - er-Ri'âye li-Tecvîdi'l-Kırâ'e, s.314, Daru'l-Kütübi'l-Arabiyye, Dımaşk 1393/ 1973.
• , ef-Keşf an Vücîhi’l-Kırâeti's-Seb', Thk. Muhyiddin Ramazan, Müessesetü'r- Risale, Beyrut 1981.
• Muhammed b. Abdullah Abduh, el-Beyanü’l-Kâfî fî Rrivayeti’l-Hafs, el-Merkezü’s- Sekâfiyyü’l-İslamiyyü, 2010.
• Muhammed Es’ad el-Huseynî, el-Virdül-Müfid fî Şerhi’t-Tecvîd (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• -------------------Muhammed Kamil, Tecvîdi Reşadiye (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• Muhammed Mekkî Nasr el-Cüreyşî, Nihâyetü’l-Kavli’l-Müfîd fî ‘İlmi’t-Tecvîd, Mektebeü’s-Safâ, tah. Tahâ Abdurraûf Sa’d, (I. Baskı), 1999.
• Müberred, Muhammed b. Yezid, el-Muktedab, Muhammed Abdulhâlık Azîme, Âlemü’l- Kütüb, Beyrut.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman, Ahmed b. Şuayb, Sünen, Çağrı Yayınları İstanbul, 1981. Sehâvî, Ali b. Muhammed Alemüddin, Cemâlü’l-Kurrâ ve Kemâlü’l-İkrâ, tah. Murad Atiyye, Muhsin Harabe, Daru’l-Me’mun, Beyrut, 1997.
• Serkıstî, Ebu Tahir İsmail, el-Unvan fi’l Kırââti’s-Seb’, , Âlemü’l-Kütüb, Beyrut, 1405. Sîbeveyh, Amr b. Osman, el-Kitab, Abdüsselam Muhammed Harun, Mektebetü’l-Hancî, Kahire, 1988.
• Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Te’vîl bi’l-Me’sûr. Süyûtî, Abdurrahman b. Ebi Bekr Celalüddin, Câmiu's-Sağîr.
• Şaban Efendi, Tecvîdü Şaban Efendi (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul. Şâtıbî, el-Kasım Ebû Muhammed, Hırzü’l-Emânî ve Vechü’t-TehânîMuhammed Temim Ze’bî, Mektebetü Dâru’l-Hedyi, 2005.
• ------------Turgut, Ali, Tefsir Usulü ve Kaynakları, İfav Yayınları İstanbul, 1991.
• Veliyüddin Muhammed b. Abdillah et-Tebrizî, Tecvid-i Edâiyye (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
• Yahya b. Ali, Zâhiratü’l-Meddi fi’l-Edâi’l-Kur’aniyyi, Camiatü’l-islamiyye, Medine, 2003.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillâh, el-Burhân fî Ulûmi'l-Kur’an, tah. Muhammed Ebû'1-Fadl İbrâhîm, Beyrut.