DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİĞİN KULLANDIĞI GÜÇ KAYNAKLARI VE ORGANİZASYONEL POLİTİKALAR ARACILIĞI İLE TÜKENMİŞLİK ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2015, Sayı: 63, 315 - 344, 31.08.2015

Nihat Kaya Gülümser Onğun

Öz

Çalışanın bireysel olarak başarısını etkileyen faktörler birbirinden farklı olabilir.
Tükenmişlik bir olgu olarak stres kavramından farklıdır. Bireyin sürekli olarak maruz
kaldığı ve performansını sergileyebileceği etkinlikten uzaklaşmasına neden olan davranış
bütününü ifade etmektedir. Adeta, bireyin kendisini, çevresel etkenlerin akışına kendisini
bırakmasına neden olur. Çalışmada yönetici-çalışan ilişkisinin bir boyutu olan dönüşümcü
liderlik uygulamaları incelenmiştir. Ek olarak bireyin başarısının değerlendirildiği,
fark edilme, takdir edilme, beklenti ve adalet gibi öğelerle aktif ilişki içerisinde olan
organizasyonel politikaların bireyin başarısına, duyarlılık düzeyine ve duygusal gücüne
etkisini görgül olarak inceledik. Bu inceleme bireyin kendi algısı çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.
Çalışmamızda anket yöntemi kullanılmıştır. 49 kurum ve kuruluştan toplam
401 anket toplanmıştır. Elde edilen veriler ilk önce SPSS istatistik paket programı ile
açımlayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Güvenilirlik analizi ile faktörler değerlendirilmiştir.
Analizin ikinci aşamasında ilk önce AMOS programı ile doğrulayıcı faktör
analizi yapılmış, daha sonra da yapısal eşitlik modeli ile hipotezler test edilmiştir. Sonuç
olarak ise; dönüşümcü liderliğin güç kaynakları ve organizasyonel politikalar aracılığı
ile tükenmişlik üzerindeki etkisi olduğu, hipotezlerimizin büyük bir kısmının kabul edilmesi
nedeniyle, ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Dönüşümcü Liderlik, Güç Kaynakları, Organizasyonel Politikalar, Tükenmişlik.

Kaynakça

• Akat, İ., Budak, G., Budak, G. (2002). İşletme yönetimi, İzmir: Barış Yayınları.
• Andrews, M. C., Kacmar, K. M. (2001). Discriminating among organizational politics, justice, and support. Journal of Organizational Behavior. 22, s. 347-366.
• Bakan, İ., Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik “Türleri” ve “Güç Kaynakları”na İlişkin Mevcut- Gelecek Durum Karşılaştırması: Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Algılarına Dayalı Bir Alan Araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si. 12 (19), s. 73-84.
• Barling, J., Slater, F., Kellowary, E. K. (2000). Dönüşümcü liderlik ve duygusal zekâ: Bir araştırma. Leadership & Organization Development Journal, 21(3), p.157-161.
• Bass, B. M. (1999). Two decades of research and development in transformational leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), p.9- 32.
• Brewer, E. W., Clippard, L. F. (2002), Burnout and job satisfaction among student support services personnel. Human Resource Development Quarterly, 13(2), p.169- 186.
• Brewer, E. W., Shapard, L. (2004). Employee burnout: A meta-analysis of the relationship between age or years of experience. Human Resource Development Review, Vol. 3, p. 102-123.
• Ceylan, A. (2011). Yönetimde insan ve davranış. (I. Baskı), İstanbul: Kaan Matbaacılık.
• Cropanzano, R., Howes, J. C., Grandey, A. A., Toth, P. (1997). The relationship of organizational politics and support to work behaviors, attitudes, and stress. Journal Of Organızatıonal Behavıor, Vol. 18, p.159-180.
• Çakar, U., Arpak, Y. (2003). Dönüşümcü liderlik duygusal zekâ gerektirir mi? Yöneticiler üzerinde örnek bir çalışma. DEÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 18 (2), s. 83- 98.
• Doğan, E. (2002). Dönüşümcü liderlik tarzının lidere olan güveninin güçlenmesi ve duygunun etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İngilizce İşletme Anabilim Dalı, , , İstanbul.
• Dvir, T., Eden, D., Avolio, B. J., Boas S., (2002). Impact of transformational leadership on follower development and performance a field experiment. Academy of Management Journal, Vol. 45(4), p. 735-744.
• French, J. R. P., Raven, B. (1959). The bases of social power. In: Cartwright, D. (Ed.) Studies in Social Power, Ann Arbor: Institute for Social Research.
• Grıffın, M. L., Hogan, N. L., Lambert, E. G., Doing (2012). “People work” ın the prıson settıng an examination of the job characteristics model and correctional staff Burnout. Criminal Justice and Behavior, Vol. 39, p. 1131 (Originally published online 9 May 2012).
• Güney, S. (2007) Yönetim ve organizasyonun bazı temel kavramları, (s.34) içinde, (Ed. Salih Güney), Yönetim ve Organizasyon, Ankara: Nobel Yayınları.
• Halbesleben, J. R. B., Buckley, M. R. (2004) Burnout in organizational life. Journal of Management, 30(6), p. 859-879.
• Hartog, D. N. D., Muijen, J. J. V., Koopman, P. L. (1997). Transactional versus transformational leadership: An analysis of the MLQ. Journal of Occupational and organizational Psychology, Vol.70, p.19-34 Printed in Great Britain 1997, The British Psychology Society.
• Helriegel, D., Slocum, J. W. (2001). Organizational Behavior, (9. Ed), USA: South Western Collage Publishing.
• Hombrados-Mendieta, I., Cosano-Rivas, F., (2011). Burnout, workplace support, job satisfaction and life satisfaction among social workers in Spain: A structural equation model. International Social Work 56(2), p. 228–246.
• Hong, L. C., Kaur, S. (2008). A Relation ship between Organizational Climate, Employee Personality and Intentionto Leave. International Review of Business Research Papers, 4(3), p.1-10.
• Kaya, N., Selçuk, S. (2007). Bireysel başarı güdüsü organizasyonel bağlılığı nasıl etkiler?. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (2), 175-190.
• Koçel, T. (2003). İşletme yöneticiliği, (Genişletilmiş 9. Baskı), İstanbul: Beta Yayınları. Korkmaz, M. (2006). Liderlik uygulamalarının içsel okul değişkenleri ile öğrenci çıktı değişkenlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 48. Sayı, s.503- 529.
• Luria, G. (2008). Climate strength- how leaders form consensus. The Leadership Quarterly, Vol.19, p.42-53.
• Meydan, C. H., Polat, M. (2010). Liderin güç kaynakları üzerine kültürel bağlamda bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, s.65-4.
• Özcan, K., Çağlar, Ç., Karataş, İ. H., Polat, M. (2014). Eğitim fakültesi yöneticilerinin güç kullanma biçimlerinin örgüt kültürüne etkisi: Bir durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Educational Sciences: Theory & Practice, 14(2), s. 545-569.
• Pillai, R., Scandura, T.A., Williams E. A. (1999). Leadership and organizational justice: Similarities and differences across cultures. Journal of International Business Studies, 30(4), p. 763-779.
• Randall, M. L., Cropanzano, R., Bormann, C. A., Bırjulın, A. (1999). Organizational politics and organizational support as predictors of work attitudes, job performance, and organizational citizen ship behavior. Journal of Organizational Behavior J. Organiz. Behav. Vol.20, p.159-174.
• Smith, B. N., Montagno, R. V., Kuzmenko, Tatiana N. (2004). Ball State University, Muncie, IN, transformational and servant leadership: Content and contextual comparisons. Journal of Leadership and Organizational Studies, 10(4), p.80-91.
• Sosik, J. J., Codsholk, V. M. (2000). Leadership styles mentoring functions received and job-related stress: a conceptual model and preliminary study. Journal of Organizational Behavior, Vol.21, p.365-390.
• Stone, A. G., Russell, R. F., Patterson, K. (2004). Transformational versus servant leadership: a difference in leader focus. The Leadership & Organization Development Journal, 25(4), p. 349-361.
• Testa, M. R. (2008). National culture, leadership and citizenship: Implications for cross - cultural. International Journal of Hospitality Management, HM-779, p. 8 . Thompson, B. L. (2002). Yeni yöneticinin el kitabı, yönetim fonksiyonları, (Çev. Vedat G. Diker), İstanbul: Hayat Yayınları.
• Töremen, F., Yasan, T. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri (Malatya ili örneği). Pamukkale Üni. Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(II), s. 27-39.
• Uğur, E. (2005). İşletme yönetimi. (1. Baskı), İstanbul: DYO Matbaa Mürekkepleri. Ullah, S., Jafri, A. R., Gondal, Muhammad Ali and Khyzer Bin Dost, Muhammad (2011). The dark side of employee behavior: An explanation of factors instigating organizational politics. African Journal of Business Management, 5(26), p. 10428- 10433.
• Vigoda-Gadot, E. Talmud, I. (2010). Organizational politics and job outcomes: the moderating effect of trust and social support. Journal of Applied Social Psychology, 40(11), p. 2829-2861.
• Vries, M. K. de. (2007). Liderliğin gizemi işletmelerde liderlik davranışı. Mess Yayınları. Yıldırım, M. H., İçerli, L. (2010). Tükenmişlik sendromu: Maslach ve Kopenhag tükenmişlik ölçeklerinin karşılaştırmalı analizi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 2(1).