ASAR-I BEDİİYYE’DE BELAGAT VE GÖSTERGEBİLİM

Yıl 2015, Sayı: 64, 225 - 238, 30.10.2015

Rasim Soylu Mehmet Emin Kahraman

Öz

Göstergebilim, temelleri Avrupa ve Amerika’da, yirminci yüzyılın başlarında atılmış
bir bilim dalıdır. Farklı ülkelerde gelişen dilbilim ve göstergebilim okulları, sempozyum
ve konferanslarla göstergebilimin ilgi ve etki alanı genişletmiştir. Türkiye’de ise, göstergebilim
ile ilgili çalışmalar tercüme düzeyinde kalmış, dilbilim içerisinde ele alınan benzer
konularda dahi, Türk dilbilim ve göstergebilim literatürü ve terminolojisi henüz tam
olarak oluşturulamamıştır. Bediüzzaman Said Nursi’nin Eski Said olarak adlandırılan,
1909-1925 yılları arasında telif ettiği eserleri, Asar-ı Bediiye” adı altında bir araya getirilmiştir.
Bu eserde belagat, dilbilim ve göstergebilim ile ilgili çok sayıda konu ve açıklama
mevcuttur. Göstergebilim, insanların iletişim amacıyla kullandıkları göstergeleri,
mecazî anlatım ve sembolleri anlamlandıran bir bilim dalıdır. Gösterge, kendisi dışında
bir şeyi temsil eden ve farklı anlamlar içeren işaretlerdir. Osmanlı döneminde telif edilen
eserlerde ve eski Türkçe olarak ta adlandırılan terminolojide, ayine, ayet, delalet, âlem,
alamet, işaret, nişan ve remz gibi kelimeler, gösterge (sign) anlamında kullanılmaktadır.
Ayrıca kinaye, istiare, mecaz, teşbih, telmih ve ima gibi söz sanatları, bilinen anlamları
dışında manalar içerdikleri için, gösterge olarak ta tanımlanabilirler. Nursi, eserlerinde
belagat inceliklerini ders verirken, gösterge kavramıyla ve göstergebilimin kuramsal
sorunlarıyla ilişkilendirilebilecek bu tür tanımlamalara ve açıklamalara yer vermiştir.
Ayrıca onun eserleri, yan anlamlar içeren temsil-i hikâyeleri ile yorumlayıcısına zengin
manalar aktaran göstergeler mecmuası olarak tanımlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Bediüzzaman Said Nursi, Asar-ı Bediiyye, Göstergebilim, Belagat.

Kaynakça

• Akgündüz, A. (2013). Arşiv belgeleri ışığında Bediüzzaman Said Nursi, İstanbul: O.A.V. Yayınları.
• Barthes, R. (2014).Göstergebilimsel serüven, (Çev. Mehmet Rifat), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bolay, M.N. (1994). Delâlet, İslam Ansiklopedisi, (9.119), Ankara: TDV Yayınları.
• Bulut, A. (2014). Belagat, meani, beyan, bedi. İstanbul: MÜİ Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Cürcani, A. (2008). Delailü’ i’caz, (Çev. Osman Güman), İstanbul: Litera Yayıncılık.
• ----------------------------Durmuş, İ. (1997). Ayet, İslam Ansiklopedisi, (16,158) Ankara: T.D.V. Yayınları. ----------------------------Durmuş, İ.(2011). Telmih, İslam Ansiklopedisi, (34,407), Ankara: T.D.V. Yayınları.
• ----------------------------Eren, Ş. (2001). Kur’an’da teşbih ve temsiller, İstanbul: Işık Yayınları.
• Guiard P. (1994). Göstergebilim, (Çev. Mehmet Yalçın), Ankara: İmge Kitabevi.
• ----------Karuko, S. (2014). El cahız ve belagat, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Kazvini, H. (2006). Telhis ve tercümesi, (Çev. Nevzat H. Yanık, Mustafa Kılınçlı, M. Sadi Çöğenli), İstanbul: Huzur Yayıncılık.
• ---------------------Nursi, B. S. (1992). Mektubat. İstanbul: Envar Neşriyat.
• -----------------------Nursi, B. S. (1991). Sikke-İ tasdik-i gaybi, İstanbul: Envar Neşriyat.
• -------------Nursi, B. S. (1993). Sözler, İstanbul: Envar Neşriyat.
• ---------------Nursi, B. S. (1995). Münazarat, İstanbul: Envar Neşriyat.
• --------------Nursi, B. S. (2002). Şualar, İstanbul: Envar Neşriyat.
• ----------------Nursi, B. S. (2003). İşarat-ül icaz. (Çev. Abdülmecit Nursi), İstanbul: Envar Neşriyat. --- --------------Nursi, B. S. (2009). Asar-ı bediiyye, İstanbul: Envar Neşriyat.
• --------------------Nursi, B. S. (2011). Lemalar, İstanbul: Envar Neşriyat.
• Özervarlı, M.S.(2010). Şiar, İslam Ansiklopedisi, (39.123) Ankara: T.D.V. Yayınları.
• Pala, İ. (1991). Ayna, İslam Ansiklopedisi, (4.262), Ankara: T.D.V. Yayınları.
• Rifat, M. (2008). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları. 1. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Rifat, M. (2009).Göstergebilimin Abc’si, (3.Bas.) İstanbul: Say Yayınları.
• Saussure, F. (2014). Genel dilbilim yazıları, (Çev. Savaş Kılıç), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Saussure, F. (1999). XX. yüzyıl dil bilimi, (Çev. Berke Vardar), İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• ----------------------------------------Sayın, Ö. (2014). Göstergebilim ve sosyoloji, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Soylu, R.(2015). Dillerin ortaya çıkışı, Babil Kulesi, Zafer Bilim, Araştırma, Kültür, Sanat Dergisi, 459, 52-53.
• Şahin, S.(2014). Göstergebilim ve tarihsel gelişimi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Uludağ, S. (2001). İşaret, İslam Ansiklopedisi, (23.423), Ankara: TDV Yayınları.
• Uzun, M. (2003). Mecaz, İslam Ansiklopedisi, (28.221), Ankara: T.D.V. Yayınları.
• Yalsızuçanlar, S. (2004). Unsur-ül belagata ilişkin notlar, İstanbul: Gelenek Yayınları.
• Yavuz, Y. Ş. (1991). Ayet, İslam Ansiklopedisi, (4.242), Ankara: T.D.V. Yayınları.
• ------------------------------Yeğin, A. (1992). Yeni lügat, İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları.