EMEK PİYASASI VE EKONOMİK DIŞLANMA: ADIYAMAN İLİNDE SURİYELİ GÖÇMENLER ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Sayı: 85, 227 - 246, 31.03.2021

Lamiha Öztürk Esin Dicle Timuçin

Öz

Bu çalışmanın amacı, Adıyaman ilinde ikamet eden geçici koruma kapsamında olan Suriyeli göçmenlerin özellikle emek piyasasına erişimleri sürecinde karşılaştıkları kısıtları betimlemektir. Bu amaç kapsamında, nitel araştırma yöntemi olan özel durum yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, çalışma izni (veya muafiyeti) belgesine başvuru prosedürü karmaşıklığının söz konusu Suriyeli göçmenlerin, emek piyasasına erişiminde karşılaştıkları önemli kısıtlamalardan biri olduğunu göstermektedir. Yerel işgücü ile rekabetin kayıt dışı istihdamın oluşmasında önemli bir etken olduğu tespit edilmiştir. Hane halkına destek olmak amacıyla çalışan genç katılımcıların eğitim hayatlarına son verdikleri gözlemlenmiştir. Katılımcıların arasında, kalifikasyonu olan Suriyeli göçmenlerin de genelde niteliklerine uygun olmayan işkollarında istihdam edildikleri gözlemlenmiştir. Bulgular, Suriyeli göçmenlerin ekonomik dışlanmaya maruz kaldıklarını göstermektedir. Kaynakların etkin kullanılması açısından, geçici koruma statüsünde olan Suriyeli göçmenlerin niteliklerinin ve beşerî sermayelerinin belirlenmesine yönelik bir veri tabanı oluşturulması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Emek Piyasası, Ekonomik Dışlanma, Suriyeli Göçmenler, Çalışma İzni Belgesi, Nvivo 12

Kaynakça

• Adıyaman Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü. (2016). Adıyaman İşgücü piyasası araştırma raporu, Hazırlayan: Tatar, M., Bozan, Ö.F. Web: http://media.iskur.gov. tr/14992/adiyaman.pdf, adresinden 25 Ağustos 2019 tarihinde alınmıştır.
• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı). (2017). Türkiye’deki Suriyelilerin demografik görünümü, yaşam koşulları ve gelecek beklentilerine yönelik saha araştırması. Web: https://www.afad.gov.tr/suriye-raporlari adresinden 2 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Ağlargöz, O. ve Yardımcı, Ş. (2019). Uluslararası düzensiz göç ve çalışma hayatı: Şanlıurfa ilindeki Suriyeli göçmenlerin durumu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 535-558.
• Aitken, C. ve Hall, C. (2000). Migrant and foreign skills and their relevance to the tourism industry. Tourism Geographies, 2(1), 66-86.
• Akgündüz, Y. E., Van den Berg, M. and Hassink, W. (2015). The impact of refugee crisis on host labor markets: The case of the syrian refugee crisis in Turkey. IZA Discussion Paper 8841.
• Alptekin, K., Akarçay Ulutaş, D., Ustabaşı Gündüz, D. (2018). Konya’da geçici koruma altında yaşayan Suriyeliler üzerine bir çalışma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40(2), 87-114.
• Aydın, G. (2016). Deniz yoluyla gerçekleştirilen düzensiz göç ile mücadelede devletlerin yetki ve uygulamaları. Göç Araştırmaları Dergisi, 2(2), 120-211.
• Aydoğanoğlu, E. (2007). Uluslararası emek göçü, yasadışı göç ve göçmen istihdamı.Web: http://www.emekdunyasi.net, adresinden 10 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Baez,J.(2011). Civilwarsbeyondtheirborders:thehumancapital andhealthconsequences of hosting refugees. Journal of Development Economics, 96(2), 391-408.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Dergisi, 7(1), 231-274.
• Barın, H. (2015). Türkiye’deki Suriyeli kadınların toplumsal bağlamda yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 10-56.
• Bostan, H. (2018). Geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin uyum, vatandaşlık ve iskân sorunu. Göç Araştırmaları Dergisi, 4(2), 39-88.
• Brochmann, G. ve Hagelund,A. (2005). Immigration policy and the scandinavian welfare state 1945-2010, Palgrave Macmillan UK, ISBN 978-1-137-01516-7.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23. Baskı), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Canefe, N. (2016). Management of irregular migration: Syrians in Turkey as paradigm shifters for forced migration studies. Cambridge University Press,
• Castles, S. ve Miller, J. M. (2008). Göçler çağı: modern dünyada uluslararası göç hareketleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Constant, A., Krause, A., Rinne, U., Zimmermann, K. (2017). Reservation wages of first- and second-generation migrants, Applied Economics Letters, 24(13), 945-949.
• Creswell, J. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma dese- ni (Çev: M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. ve Clark, V. P. (2016). Designing and conducting mixed methods research. New York: Sage.
• Çeritoğlu, E., Yunculer, H. B. G., Torun, H. Ve Tumen, S. (2015). The impact of Syrian refugees on natives’ labor market outcomes in Turkey: Evidence from a quasi- experimental design. IZA Discussion Paper Series, No. 9348.
• Çiftçi, H. (2018). Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Suriyeli sığınmacılara yönelik tutum, algı ve empatik eğilimlerinin analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(3), 2232-2256.
• DeGroot,O.J.(2010).The spillover effects of conflict on economic growth in neighbouring countries in Africa. Defence and Peace Economics, 21(2), 149-164.
• Del Carpio, X. V. ve Wagner, M.C. (2015). The impact of Syrian refugees on the Turkish labor market. Policy Research Working Paper 7402, World Bank Group.
• Diken, A. ve Demirel, E. (2016). Işletmelerimizde nitelikli işgücü ihtiyacı ve Suriyeli göçmen iş görenlerin işgücü piyasasına etkisi üzerine bir araştırma. 2. Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi: Göç, Yoksulluk ve İstihdam, 23-25 Eylül, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, 51-60.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Ani Yayıncılık.
• Erder, S., İçduygu, A., Gençkaya, Ö. F. (2014). Türkiye’nin uluslararası göç politikaları, 1923–2023: Ulus-devlet oluşumundan ulus-ötesi dönüşümlere. Mirekoç Proje Raporları 1/2014 TÜBİTAK 1001_106k291, Koç Üniversitesi Göç Araş- tırmaları Merkezi, Web: //Mirekoc.Ku.Edu.Tr/Sites/Mirekoc.Ku.Edu.Tr/Files/ T%C3%Bcbitak%20raporu.Pdf adresinden 4 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Erdoğan, M. (2017). Syrians barometer - 2017: A framework for achieving social cohesion with Syrians in Turkey. Executive summary.
• Ergüven, N. S. ve Özturanlı, B. (2013). Uluslararası mülteci hukuku ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 62, 1007-1062.
• Ersanilli, E. ve Koopmans, R. (2013). The six country immigrant integration comparative survey (SCIICS): Technical report. WZB Discussion Paper, No. SP VI 2013- 102, Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung (WZB), Berlin.
• Gaston, N. ve Nelson, D. (2000). Immigration and labour-market outcomes in the united states: a political-economy puzzle. Oxford Review of Economic Policy, 16(3), 104-14.
• Gezgin, M. F. (2011). İşgücü göçü teorileri. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 23, 31-50.
• Gündoğmuş, B. ve Gayırnal, A. (2019). toplumsal kabul ve uyum süreci bağlamında Suriyeli göçmenler. Journal of Academic Value Studies, 5(5), 859-860
• Hagelund, A. (2008). For women and children!’ the family and im-migration politics in Scandinavia’, in the family in question, Immigrant and ethnic minorities in multicultural Europe. Ed. R Grillo, Amsterdam. Amsterdam University Press (IMISCOE Research Series).
• Hanson, G.H. (2007). Emigration, labor supply, and earnings in Mexico. In G. J. Borjas (Ed.), Mexican immigration (pp. 289–328). Chicago: University of Chicago and National Bureau of Economic Research.
• Hanson, G.H., Robertson, R., Spilimbergo, A. (2001). Does border enforcement protect U.S. workersfrom illegal immigration? . The Review of Economics and Statistics, 84, 73–92.
• Hanson, G.H. ve Spilimbergo, A. (1999). Illegal immigration, border enforcement and relative wages: Evidence from apprehensions at the U.S.-Mexico border. American Economic Review. 89, 1337–1357.
• Hornbeck, R. ve Naidu, S. (2014). When the levee breaks: black migration and economic development in the american south. American Economic Review, 104(3), 963– 990.
• İçduygu, A. ve Diker, E. (2017). Labor market integration of Syrian refugees in Turkey: from refugees to settlers. The Journal of Migration Studies, 3(1):12-35.
• İçduygu, A. ve Millet, E. (2016). Syrian refugees in Turkey: insecure lives in an environment of pseudo-integration. Koç University Working Paper, 13, August 2016.
• Kaygısız, İ. (2017). Suriyeli mültecilerin Türkiye işgücü piyasasına etkileri. Fredrich Ebert Stiftung Vakfı. Web:http://www.festuerkei.org/media/pdf/ D%C3%BCnyadan/2017/Du308nyadan%20%20Suriyeli%20Mu308ltecilerin %20Tu308rkiye%20I307s327gu308cu308%20Piyasasina%20Etkileri%20.pdf, adresinden 11 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Kennan, J. (2017). Open borders in the european union and beyond: migration flows and labor market ımplications. National Bureau of Economic Research Working Paper 23048.
• Koca, Ş.N. (2019). Suriyeli sığınmacıların türk emek piyasasına katılım süreçlerinin toplumsal boyutları. Göç Araştırmaları Dergisi, 5(2), 314-357.
• Koçak, O., Keskin, A., Yıldız, H. (2017). Suriyeli göçmenlerin Türkiye emek piyasasına etkileri ve Yalova örneği. Route Educational and Social Science Journal, 4(3), 59-74.
• Konuk, B. B. ve Tümen, S. (2016). Immigration and prices: quasi-experimental evidence from Syrian refugees in Turkey, Central Bank of Turkey Working Paper No 16/01.
• Lee, E. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47–57.
• Lee, J., Giovanni, P., Vasil, Y. (2017). The employment effects of mexican repatriations: evidence from the 1930s. National Bureau of Economic Research Working Paper 23885.
• Lordoğlu, K., Kıroğlu, M. M., Tanyılmaz, K. (2004). Türkiye’de enformel istihdam ve yabancı kaçak işgücü. İstanbul: UGİNAR Proje Raporu.
• Mangalam, J. J. ve Schwarzweller, H. K. (1968). General theory in the study of migration: current needs and difficulties. The International Migration Digest, 3(1), 3–18.
• Mayda, A.M., Francesca, O., Giovanni, P., Kevin, S., Chad, S. (2017). The effect of the h-1b quota on employment and selection of foreign-born labor. National Bureau of Economic Research Working Paper 23902. Web: https://www.nber. org/papers/w23902.pdf, adresinden 5 Kasım 2019 tarihinde alınmıştır.
• Mülteciler Derneği. (2019), Web: https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/, adresinden 20 Şubat 2020 tarihinde alınmıştır. .
• Orhan, O. ve Senyücel-Gündoğar, S. (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri. Ankara: Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM, Rapor no:195). Web: https://www.tesev.org.tr/wpcontent/uploads/rapor_Suriyeli_Siginmacila- rin_Turkiyeye_Etkileri.pdf adresinden 25 Kasım 2019’da alınmıştır.
• Özcan, E.D. (2016). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215.
• Özer, İ. (2004). Kentleşme kentlileşme ve kentsel değişme. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Ruiz, I. ve Vargas-Silva, C. (2013). The economics of forced migration. Journal of Development Studies, 49(6), 772-784.
• Serin, Z.V., Özturk, L., Altınoz, H. (2019). Challenges and obstacles for Syrian refugee women in the Turkish labor market. Societies, 9(3), 1-10.
• Sönmez, M. E. ve Mete, M. (2015). Türkiye’deki Suriyeli göçmenlerin profili ile insan kaynağının belirlenmesi ve Türkiye ekonomisine olası etkileri. Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı. 21-23 Mayıs 2015. Ankara. Gazi Üniversitesi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, istatistikler. (2019). Yıllara göre geçici koruma kapsamında olan Suriyeliler. Web: https://www.goc.gov.tr/gecici- koruma5638 adresinden 10 Aralık 2019 tarihinde alınmıştır.
• Tekeli, İ. ve Erdem, L. (1978). Yerleşme yapısının uyum süreci olarak iç göçler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı). (2016). Türkiye’deki Suriyeliler: İşsizlik ve sosyal uyum. Web: https://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/4044 adresinden 10 Ağustos 2019 tarihinde alınmıştır
• Thompson, B. (2001). Significance, effect sizes, stepwise methods and other issues: strong arguments move the field. The Journal of Experimental Education. 70, 80-93.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2017). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS). Web: : http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059, adresinden 20 Aralık 2019 tarihinde alınmıştır.
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2018). İllerin aldığı ve verdiği göç. Web: http:// www.tuik.gov.tr, adresinden 11 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2019a). İşgücü istatistikleri. Web: http://www.tuik. gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007, adresinden 2 Ocak 2020 tarihinde alınmıştır.
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2019b). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS). Web: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059, adresinden 2 Ocak 2020 tarihinde alınmıştır.
• Uzun, A. (2015). Günümüzün sosyal ve ekonomik sorunu olan Suriyelilerin mülteci ve ekonomi hukuku bakımından değerlendirilmesi. Ankara Barosu Dergisi, Özel sayı.
• Yıldırımalp, S., İslamoğlu, E., İyem, C. (2017). Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabul ve uyum sürecine ilişkin bir araştırma. Bilgi, 35(Kış), 107-126.
• Zimmermann, K. F. (1995). Tackling the european migration problems. Journal of Economic Perspectives, 9(2), 45-62.
• 1951 Cenevre Sözleşmesi, Web: https://www.unhcr.org/fr/4b14f4a62, adresinden 2 Ocak 2020 tarihinde alınmıştır.
• 1967 Mültecilerin Hukuki Statülerine ilişkin Protokol, Web: https://www.unhcr.org/fr/ 4b14f4a62.html, adresinden 2 Ocak 2020 tarihinde alınmıştır.
• 4817 sayılı Yabancıların çalışma izinleri hakkında kanun kapsamında yabancıların çalış- ma izinleri hakkında kanunun uygulama yönetmeliği. Web: https://www.mev- zuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.6244&MevzuatIliski=0&sourceXml Search=yabanc%C4%B1lar%C4%B1n%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma, adresinden 2 Ocak 2020 tarihinde alınmıştır.
• 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. Web: http://www.mevzuat.gov. tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf, adresinden 25 Aralık 2019 tarihinde alınmıştır.
• 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu. Web: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMe- tin/1.5.6735.pdf, adresinden 25 Aralık 2019 tarihinde alınmıştır.
• 6883 Sayılı Geçici Koruma Yönetmeliği. Web: http://www.goc.gov.tr/files/fi- les/03052014_6883.pdf adresinden 6 Eylül 2019 tarihinde alınmıştır.
• 29594 Sayılı Resmî Gazete. Geçici koruma sağlanan yabancıların çalışma izinlerine dair yönetmelik. Web: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160115- 23.pdf, adresinden 2 Ocak 2020 tarihinde alınmıştır.