Z KUŞAĞI ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN OKUL MÜDÜRLERİNE DAİR ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 84, 529 - 550, 27.12.2020

Özgür Önen Funda Eryılmaz Ballı

Öz

Öğrencilerin, öğrenci başarısında ve okul devamlılığında etkili bir faktör olan okul müdürlerine yönelik algıları öğrenci – okul müdürü etkileşiminin ve iletişiminin etkililiği açısından önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı ortaokullarda öğrenimlerini sürdüren öğrencilerin, okul müdürlerini nasıl tanımladıkları konusunda metaforlar aracılığı ile bilgi sahibi olmaktır. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler tümevarımcı içerik analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Araştırma Isparta ili merkez ilçede bulunan, ulaşımı kolay ve sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan farklı (düşük-orta-yüksek) düzeyde olan 3 devlet ortaokulunda öğrenim gören 5-6-7 ve 8. sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğrencilerin görüşleri doğrultusunda Z kuşağı ortaokul öğrencilerinin okul müdürlerini dönüşümsel lider, babacan lider, durumsal lider ve yönetici olarak algıladıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürü, Liderlik, Z Kuşağı, Okul Yönetiminde Değişim, Öğrencilerin Müdür Algısı.

Kaynakça

• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2014). “Okul müdürü” kavramına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. İlköğretim Online, 13(1), 169-179.
• Aküzüm, C., Yavaş, T., Tan, Ç., & Uçar, M. B. (2015). İlköğretim kurumu öğrencilerinin devamsızlık ve okul terki nedenleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 167-192.
• Angeline, T. (2011). Managing generation aldiversity at the workplace: expectations and perceptions of different generations of employees. African Journal of Business Management, 5(2), 249-255.
• Arastaman, G., Fidan, İ., & Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1), 37-75.
• Arslan,A., &Staub, S.(2015). Kuşak teorisi ve iç girişimcilik üzerine bir araştırma. Kafkas University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal, 6(11), 1- 24.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism. In Indigenous and cultural psychology (pp. 445-466). Boston, MA: Springer.
• Bağçı, E., & İçöz, O. (2019). Z ve alfa kuşağı ile dijitalleşen turizm. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 232-256.
• Balyer, A., & Gündüz, Y. (2013). Öğretim lideri olarak okul müdürlerinin öğrencilerin akademik başarısı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 107-128.
• Bass, B. M., Avolio, B. J., Jung, D. I., & Berson, Y. (2003). Predicting unit performance by assessing transformational and transactional leadership. Journalof Applied Psychology, 88(2), 207-218.
• Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. New York: Psychology press.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Bayhan, G., & Dalgıç, G. (2012). School dropout according to the views of high school leavers. Inonu Unıversity Journal of the Faculty of Education, 13(3), 107-130.
• Bellanca, J. A. (Ed.). (2010). 21st century skills: Rethinking how studentslearn. Solution Tree Press.
• Berkup, S. B. (2014). Working with generations X and Y in generation Z period: Management of different generations in business life. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(19), 218-229.
• Bilge, B. (2013). Öğrenci başarısını arttırmada okul müdüründen beklenen liderlik özellikleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1(2), 12-23.
• Boyacı, A., & Öz, Y. (2018). Dropout in secondary education and social capital: a qualitative study. Journal of Economy Culture and Society, 58, 67-89.
• Cascio, W. F., & Montealegre, R. (2016). How technology is changing work and organizations. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 3, 349-375.
• Çelik, V. (2011). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem Akademi.
• Chan, S. C. (2014). Paternalistic leadership and employee voice: Does information sha- ring matter?. Human Relations, 67(6), 667-693.
• Cheng, B. S., Boer, D., Chou, L. F., Huang, M. P., Yoneyama, S., Shim, D., ... & Tsai, C. Y. (2014). Paternalistic leadership in four East Asian societies: Generalizability and cultural differences of the triad model. Journal of Cross-Cultural Psychology, 45(1), 82-90.
• Chou, W. J., Sibley, C. G., Liu, J. H., Lin, T. T., & Cheng, B. S. (2015). Paternalistic leadership profiles: A person-centered approach. Group & Organization Management, 40(5), 685-710.
• Chu, S. K. W., Reynolds, R. B., Tavares, N. J., Notari, M., & Lee, C. W. Y. (2017). Twenty-First century skills and global education road maps. In 21st Century Skills Development Through Inquiry-Based Learning (pp. 17-32). Singapore: Springer.
• Çetin Aydın, G., & Başol, O. (2014). X ve Y kuşağı: Çalışmanın anlamında bir değişme var mı?. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(4), 1-15.
• Çetin, C., & Karalar, S. (2016). X, Y ve Z kuşağı öğrencilerin çok yönlü ve sınırsız kari- yer algıları üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 157-197.
• Çobanoğlu, N., & Gökalp, S. (2015). Öğretmen adaylarının okul müdürüne ilişkin meteforik algıları/Metephoric perceptions of teacher candidates for school managers. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 279- 295.
• Elo, S., Kääriäinen, M., Kanste, O., Pölkki, T., Utriainen, K., & Kyngäs, H. (2014). Qualitative content analysis: a focus on trust worthiness. Sage Open, 4(1), 1- 10.
• Erdoğan, İ. (2002). Eğitimde değişim yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık, s.73-85’deki makale.
• Eren, E. (2003). Yönetim ve organizasyon (Çağdaş ve küresel yaklaşımlar). Kırklareli: Beta.
• Erkuş, A., Tabak, A., & Yaman, T. (2010). Paternalist (Babacan) liderlik çalışanların örgütsel özdeşleşmelerini ve işten ayrılma niyetlerini etkiler mi. Bir özel hastane uygulaması. 9. Ulusal İşletmecilik Kongresi Bildiri Kitabı, 594-598. 6-8 Mayıs 2010, Zonguldak.
• Greenhill, V. (2009). P21 Framework definitions document. Retrieved December, 15, 2010.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. ECTJ, 30(4), 233-252.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yön- temleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hamedoğlu, M. A., & Özden, E. (2015). Yönetim kuramları bakımından günümüz okul yöneticilerinin yönetim anlayışları. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 7-26.
• Humanica. (2017). Kuşakları anlamak ve yönetmek. Web: http://www.humanica.com.tr/ kusaklari-anlamak-yonetmek/ adresinden 11 Eylül 2019’da alınmıştır.
• Institute for Educatonal Leadership (IEL). (2000). Leadership for student learning: Reinventing the Principalship. Washington DC: Author.
• İlhan, S. (2015). Yeni kapitalizm ve meslek olgusunun değişen anlamları üzerine. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 313-328.
• Karacabey, M. F. (2016) Ortaöğretimde okul terkinin bireysel ve kurumsal nedenleri: Şanlıurfa İli örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karacabey, M. F., & Boyacı, A. (2018). Okulu terk eden ortaöğretim öğrencilerinin okulu terk etme nedenleri ve sosyo-ekonomik profilleri: Şanlıurfa örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(2), 247-293.
• King, D. (2002). The changing shape of leadership. Educational leadership, 59(8), 61- 63.
• Koçel, T. (2010). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta.
• Kuyucu, M. (2017). Y kuşağı ve teknoloji: Y kuşağının iletişim teknolojilerini kullanım alışkanlıkları. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergi- si, 5(2), 845-872.
• Le Cornu, R. (2010). Changing roles, relationships and responsibilities in changing times. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 38(3), 195-206.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nded). Thousand Oaks, CA: Sage.
• NationalEducationAssociation.(2012). Preparing 21stcentury studentsfor a globalsociety: An educator’s guide to the “Four Cs”. Alexandria, VA: National Education Association.
• Odumeru, J. A., & Ogbonna, I. G. (2013). Transformational vs. transactional leadership theories: Evidence in literature. International Review of Management and Business Research, 2(2), 355-361.
• Öz, Ü. (2015). XYZ kuşaklarının analizi ve Y kuşağının örgütsel bağlılık düzeyi analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pellegrini, E. K., & Scandura, T. A. (2008). Paternalistic leadership: A review and agenda for future research. Journal of Management, 34(3), 566-593.
• Sağ, V. (2003). Toplumsal değişim ve eğitim üzerine. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1),11-25.
• Seggie, F. N., & Bayyurt, Y. (2015). Nitel araştırma yöntemlerine giriş. Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stronge, J. H., Richard, H. B., & Canato, N. (2008). Qualities of effective principals. USA: ASCD Publications.
• Tamer,M.G.(2014).Trabzon ili genel liselerde okulu terk nedenlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Education, 3(2), 16-37.
• Taş, A., Selvitopu, A., Bora, V., & Demirkaya, Y. (2013). Reasons for dropout for voca- tional high school students. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(3), 1561-1565.
• Taş, H. Y., Demirdöğmez, M., & Küçükoğlu, M. (2017). Geleceğimiz olan Z kuşağının çalışma hayatına muhtemel etkileri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 1031-1048.
• Taş, H. Y., & Kaçar, S. (2019). X, Y ve Z Kuşağı çalışanlarının yönetim tarzları ve bir işletme örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 643- 675.
• Tuncer, M. U. (2016). Ağ toplumunun çocukları: Z kuşağının kişilerarası iletişim becerilerinin çok boyutlu analizi. Atatürk İletişim Dergisi, 10, 33-46.
• Tükel, İ. P. (2018). Y kuşağı temsilcilerinin aile algıları üzerine bir analiz. Akademik İncelemeler Dergisi (AID), 13(1), 23-40.
• Tüzel, E., & Şahin, D. (2014). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin okul yöneticilerine ilişkin metaforları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2014(17), 355-396.
• Uslu, Y. D., & Kedikli, E. (2016). İnovasyon ve yaratıcılık faaliyetlerinin gerçekleşmesi için çalışma ortamlarının geliştirilmesi ve kuşakların önemi: Y kuşağı. I. International Black Sea Business Administration Symposium Proceeding Book, 522-530.
• Ustakara, F., & Türkoğlu, E. (2015). Y kuşağının bir gözetim mekanizması olarak sosyal ağlar üzerine algısı: Gaziantep Üniversitesi araştırması. Electronic Turkish Studies, 10(10), 939-958.
• Yalçın, M., & Erginer, A. (2014). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul müdürü algılarına ilişkin yaptıkları çizimler. Eğitim ve Bilim, 39(171), 270-285.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, N., & Uğur, M. (2011). Öğrencilerin algısından okul müdürü imgelerinin karikatürize ifadeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 409-426.