ÇALIŞAN KATILIMI, YÖNETİMİN AÇIKLIĞI, ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞME VE ÇALIŞAN PERFORMANSI ARASINDAKİ ETKİLEŞİMLERİ BELİRLEMEYE YÖNELİK AMPİRİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2016, Sayı: 66, 463 - 482, 28.04.2016

Mustafa Kesen

Öz

Örgütsel performans artışının bireysel performans artışı ile çok yakından ilişkili oldu- ğu düşünüldüğünde, çalışanların bireysel performans algılarını olumlu yönde etkileyebilecek karar ve uygulamaların önemi gün geçtikçe daha fazla anlaşılmaktadır. Bu sebeple çalışan performansını arttıran ve azaltan faktörlerin neler olabileceği birçok çalışmada ele alınmıştır. Bu araştırmanın amacı da çalışan katılımı ve yönetimin açıklığının örgütsel özdeşleşme ve çalışan performansı üzerindeki etkilerini ampirik bir çalışmayla belirlemektir. Araştırma evrenini üniversitelerin idari personelleri oluşturmaktadır. Bu amaçla bu araştırma, 7 farklı devlet üniversitesinin toplamda 179 idari personeli üzerinde anket tekniği kullanılarak uygulanmıştır. Çalışan katılımı, yönetimin açıklığı ve çalışan performansı tek boyut ile ölçülürken örgütsel özdeşleşme, örgütle özdeşleşme ve grup içi özdeşleşme olmak üzere iki boyut ile ölçülmüştür. Elde edilen anket verileri doğrulayıcı faktör analizleri, güvenirlik analizleri, korelasyon analizi ve regresyon analizleri aracılı- ğı ile değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre çalışanların kararlara katılımı grup içi özdeşleşmeyi olumlu yönde etkilerken örgütle özdeşleşme ve çalışan performansını anlamlı bir şekilde etkilememektedir. Diğer taraftan yönetimin açıklığı örgütle özdeşleşmeyi arttırırken grup içi özdeşleşme ve çalışan performansını anlamlı bir şekilde etkilememektedir. Bunların yanında örgütle özdeşleşme çalışan performansını pozitif yönde etkilerken grup içi özdeşleşmenin çalışan performansının artışında önemli bir rol oynamadığı gözlemlenmiştir. Araştırma bulgularının, bazı sınırlılıklara rağmen yöneticilere, çalışanlara ve araştırmacılara önemli ipuçları sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çalışan Katılımı, Yönetimin Açıklığı, Örgütsel Özdeşleşme, Çalı- şan Performansı, Ampirik Çalışma, Kamu Üniversiteleri, İdari Personel

Kaynakça

• Andaleeb, S.S. ve Wolford, G.V. (2004 ). Participation in the workplace: Gender perspectives from Bangladesh. Women in Management Review, 19(1), 54.
• Ashford, S. J., Rothbard, N. P., Piderit, S. K. ve Dutton, J. W. (1998). Out on a limb: the role of context and impression management in selling gender-equity issues. Administrative Science Quarterly, 43, 23–57.
• Ashforth, B.E., ve Mael, F.A. (1996). Organizational identity and strategy as context for the individual. Advances in strategic management, 13, 19-64.
• Ashforth, B.E., Harrison, S.H., Corley, K G. (2008). Identification in organizations: An examination of four fundamental questions. Journal of Management, 34, 325- 374.
• Ashforth, B. E. ve Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization, The Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
• Ataklı, A. (1997). İlkokullarda yönetici davranışlarının öğretmenlerin verimliliğine etkisi, İstanbul: MEB Yayınları.
• Aydın, M. (1998). Eğitim Yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık.
• Başaran, İ.E. (2000). Örgütsel davranış (İnsanın üretim gücü). Ankara: Feryal Matbaası.
• Berkowitz, L. (1953). Sharing leadership in small, decision-making groups. Journal of Abnormal and Social Psychology, 48(2), 231–238.
• Bingöl, D. (1997). Personel yönetimi, (3. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Bouckenooghe, D., Zafar, A., ve Raja, U. (2015). How ethical leadership shapes employees’ Job Performance: The mediating roles of goal congruence and psychological capital. Journal of Business Ethics, 129(2), 251-264.
• Bouquillon, E. A., Sosik, J. J., ve Lee, D. (2005). ‘It’s only a phase’: examining trust, identification and mentoring functions received across the mentoring phases. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 13(2), 239-258.
• Bursalıoğlu, Z. (1998). Okul Yönetiminde yeni yapı ve davranış, (10. Baskı), Ankara: Pegem Özel Eğitim ve Hizmetleri.
• Carmeli, A., Gilat G., Waldman, D.A. (2007). The role of perceived organizational performance in organizational ıdentification, adjustment and job performance. Journal of Management Studies, 44(6), 972-992.
• Chughtai, A. A., ve Buckley, F. (2009). Linking trust in the principal to school outcomes: The mediating role of organizational identification and work engagement. International journal of educational management, 23(7), 574-589.
• Cihangiroğlu, N. (2009). Örgütsel bağlılığın belirleyicileri olarak örgütsel adalet ve kararlara katılım, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cotton, J. L., Vollrath, D. A., Froggatt, K. L., Lengnick-Hall, M. L., ve Jennings, K. R. (1988). Employee participation: Diverse forms and different outcomes. Academy of Management Review, 13(1), 8–22.
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46
• De Cremer, D., Brebels, L. ve Sedikides, C. (2008). Being uncertain about what? Procedural fairness effects as a function of general uncertainty and belongingness uncertainty. Journal of Experimental Social Psychology, 44 (6), 1520–1525.
• Deci, E. L., Connell, J. P., ve Ryan, R. M. (1989). Self-determination in a work organization. Journal of Applied Psychology, 74, 580–590.
• Demirci, Ü. (2010). Örgütsel özdeşleşme ve örgütsel güvenin çalışan performansı üzerindeki etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Detert, J.R., ve Burris, E.R. (2007). Leadership behavior and employee voice: Is the door really open?, Academy of Management Journal, 50 (4), 869- 884.
• Dutton, J., Dukerich J., ve Harquail, C.V. (1994). Organizational ımages and membership commitment. Administrative Science Quarterly, 34, 191-206.
• Eckel, C. ve Grossman, P. J. (2005). Managing diversity by creating team identity. Journal of Economic Behavior & Organization, 58(3), 371–392.
• Ellemers, N., De Gilder, D. and Haslam, S. A. (2004). Motivating ındividuals and groups at work: A social ıdentity perspective on leadership and group performance. Academy of Management Review, 29 (3), 459–478.
• Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları. Erenler, E. (2010). Çalışanlarda sessizlik davranışının bazı kişisel ve örgütsel özelliklerle ilişkisi: turizm sektöründe bir alan araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fuller, J. B., Marler, L., Hester, K., Frey, L., ve Relyea, C. (2006). Construed external image and organizational identification: A test of the moderating influence of need for self-esteem. The Journal of Social Psychology, 146(6), 701-716.
• Gabler, C. B., Rapp, A. ve Richey, R. G. (2014). The effect of environmental orientation on salesperson effort and participation: the moderating role of organizational identification. Journal of Personal Selling & Sales Management, 34(3), 173- 187.
• Gill, C., Beaupain, T., Frohlich, D. ve Kreiger, H. (1993). Workplace ınvolvement in tecnological ınnovation in european community: Issues of Participation, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
• He, H., Zhu, W. ve Zheng, X. (2014). Procedural justice and employee engagement: Roles of organizational identification and moral identity centrality. Journal of business ethics, 122(4), 681-695.
• Homburg, C., Wieseke, J. ve Hoyer, W.D. (2009). Social ıdentity and the service profit chain. Journal of Marketing, 73, 38-54.
• House, R. J. ve Rizzo, J. R. (1972). Toward the measurement of organizational practices. Journal of Applied Psychology, 56, 388-396.
• Huang, X., Vliert, E.V.D. ve Vegt, G.V. (2003). Break the silence: do management openness and employee ınvolvement raise employee voice worldwide?, Paper presented at the Academy of Management, Seattle.
• Huff, A., Sproull, L., ve Kiesler, S. (1989). Computer communication and organizational commitment: Tracing the relationship in a city government. Journal of Applied Social Psychology, 19(16), 1371-1391.
• Hunt, S.D., van Wood, R. ve Chonko, L.B. (1989). Corporate ethical values and organizational commitment in marketing. Journal of Marketing, 53, 79-90.
• Kark, R., Shamir, B. ve Chen, G. (2003). The two faces of transformational leadership: empowerment and dependency. Journal of applied psychology, 88(2), 246.
• Kesen, M. (2015a). Örgütsel demokrasinin çalışan performansı üzerine etkileri: örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 535-562
• Kesen, M. (2015b). Investigating the effects of organizational democracy and organizational identification on job satisfaction: A field study on retail ındustry. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 6(19), 61-89.
• Kirkman, B.L. ve Rosen, B. (1999). Beyond self-management: antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
• Knippenberg, Daan Van ve Van Schie, Els C. M. (2000). Foci and correlates of organizational ıdentification. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73, 137-147.
• Kuzu, Ö. H., ve Özilhan, D. (2014). The effect of employee relationships and knowledge sharing on employees’ performance: An empirical research on service industry. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 1370-1374.
• Lam, S. S., Chen, X. P. ve Schaubroeck, J. (2002). Participative decision making and employee performance in different cultures: The moderating effects of allocentrism/idiocentrism and efficacy. Academy of Management Journal,45(5), 905-914.
• Latham, G. P. ve Yukl, G. A. (1976). Effects of assigned and participative goal setting on performance and job satisfaction: Erratum. Journal of Applied Psychology, 61(3), 272.
• Lawler, E.E. III. ve Hackman, J.R. (1969). Impact of employee participitation in the development of pay ıncentive plans: A field experiment. Journal of Applied Psychology, 53(6), 467-471.
• Lee, S.M. (1971). An Empirical analysis of organizational ıdentification. The Academy of Management Journal, 14(2), 213–226.
• Liu, Y., Loi, R. ve Lam, L. W. (2011). Linking organizational identification and employee performance in teams: The moderating role of team-member exchange. The International Journal of Human Resource Management, 22(15), 3187-3201.
• Locke, E. A. ve Schweiger, D. M. (1979). Participation in decision-making: One more look. In B. M. Staw (Ed.), Research in organizational behavior (pp. 265–339). Greenwich, CT: JAI Press.
• Luthans, F., Avolio, B., Avey, J., ve Norman, S. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541–572.
• Mael, F. ve Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational ıdentification. Journal of Organizational Behavior, 13, 2, 103.
• Mathieu, J.E., ve Zajac, D.M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates and consequences of organizational commitment. Psychological Bulletin, 108 (2), 171-194.
• Miller, V.D., Allen, M., Casey, M.K. ve Johnson, J.R. (2000). reconsidering the organizational ıdentification questionnaire. Management Communication Quarterly, 13(4), 626-658.
• Mitchell, T. R. (1973). Motivation and participation: An integration. Academy of Management Journal, 16, 670-679.
• Morris, L., Hulbert, L. G., ve Abrams, D. (2000). An experimental investigation of group members’ perceived influence over leader decisions. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 4, 157–167.
• Morrison, E. W. ve Phelps, C. C. (1999). Taking charge at work: extrarole efforts to initiate workplace change. Academy of Management Journal, 42, 403–19.
• Prati, G. ve Zani, B. (2013). Empowerment and organizational ıdentification. Journal of Community Psychology, 41(7), 851–866.
• Scott, S. G. ve Bruce, R. A. (1994). Determinants of innovative behavior: a path model of individual innovation in the workplace. Academy of Management Journal, 37, 580–607.
• Shamir, B. (1990). Calculations, values, and identities: The sources of collectivistic workmotivation. Human Relations, 43, 313-332.
• Shamshiri, M., Aghadavood, S. ve Davoodi, S. M. R. (2014). Investigating the relationship between knowledge sharing and improvement in the employee performance based on the ACHIEVE Model (Isfahan Steel Company as a case study). Advances in Environmental Biology, 346-352.
• Shapiro, D. L., Sheppard, B. H. ve Cheraskin, L. (1992). Business on a handshake. Negotiation journal, 8(4), 365-377.
• Sigler, T.H. ve Pearson, C.M. (2000). Creating an empowering culture: examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5, 27-52.
• Simon, B., ve Brown, R. (1987). Perceived intragroup homogeneity in minority-majority contexts. Journal of Personality and Social Psychology, 53(4), 703.
• Sluss, D. M. ve Ashforth, B. E. (2007). Relational identity and identification: Defining ourselves through work relationships. Academy of Management Review, 32(1), 9-32.
• Sluss, D. M. ve Ashforth, B. E. (2008). How relational and organizational ıdentification converge: processes and conditions. Organization Science, 19(6), 807–823.
• Sluss, D. M., Ployhart, R. E., Cobb, M. G. ve Ashforth, B. E. (2012). Generalizing newcomers' relational and organizational identifications: Processes and prototypicality. Academy of Management Journal, 55(4), 949-975.
• Smidts, A., Pruyn, A.T.H. ve van Riel, C.V.M. (2001). The ımpact of employee communication and perceived, external prestige on organizational ıdentification. Academy of Management Journal, 49, 1051–1062.
• Stale, R. N. ve Vogel, R. E. (1997). Participative management and correctional personel: a study of the percevied atmosphere for participation ın correctional decision making and ıts ımpact on employee stres and thoughts about quıttıng. Journal of Criminal Justice, 25(5), 401.
• Şehitlioğlu, Y. (2010). Örgütsel sessizlik örgütsel vatandaşlık davranışı ve algılanan çalışan performansı ilişkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli: Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taş, H. (2002). Yaratıcı örgüt kültürünün oluşturulmasında yönetim süreçlerinin yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 532-555.
• Tokgöz, E. ve Seymen, O.A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: bir devlet hastanesinde araştırma. Öneri, 10(39), 61-76.
• Tsamitis, D. H. (2009). An exploration of the ınfluence of ınstitutional factors and practices on organizational ıdentification ın students enrolled ın transnational university partnership programs. Yayınlanmış Doktora Tezi, University of Pennsylvania.
• Turunç, Ö. (2010). Organizasyonlarda kontrol algılamalarının örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 251-269.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Çalışanların algıladıkları örgütsel destek ve iş stresinin örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 183-206.
• Tüzün, İ.K. ve Çağlar, İ. (2008). Örgütsel özdeşleşme kavramı ve iletişim etkinliği ilişkisi. Journal of Yaşar University, 3(9), 1011-1027.
• Tyler, T.R. (1999). Why people cooperate with organizations: An identity-based Perspective. Research in Organizational Behavior, 21, 201-246.
• Dick, R., Wagner, U., Stellmacher, J. ve Christ, O. (2004). The utility of a broader conceptualization of organizational identification: Which aspects really matter?. Journal of Occupational and Organizational psychology, 77(2), 171- 191.
• Wang, Y. (2003). Trust and decision making style in chinese township- village enterprises. Journal of Management Psychology, 18(6), 541-556.
• Wiesenfeld, B. M., Raghuram, S. ve Garud, R. (1999). Communication patterns as determinants of organizational identification in a virtual organization. Organization Science, 10(6), 777-790.
• Yelboğa A. (2006). Kişilik özellikleri ve iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2), 196- 211.
• Yıldız, O., Dağdeviren, M. ve Çetinyokuş, T. (2008). İşgören performansının değerlendirilmesi için bir karar destek sistemi ve uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 239-248.
• Zeithaml, V.A. ve Bitner, M.J. (1996). Services marketing. McGraw-Hill.