FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARI ÜZERİNE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 83, 203 - 226, 30.09.2020

Ebru Bozpolat Tuğba Erkmen Bolat

Öz

Bu araştırmanın amacı; Türkiye’de ortaöğretim fizik, kimya, biyoloji dersi öğretim programları üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin araştırma eğilimini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda araştırma kapsamındaki lisansüstü tezlerin; araştırma konusu, araştırma modeli, araştırmanın örneklemi-çalışma grubu, veri toplama araçları, veri analiz tekniklerine ilişkin dağılımları incelenmiştir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmada, 47 yüksek lisans tezi ve 33 doktora tezi olmak üzere 80 tez incelenmiştir. Verilerin analizinde, doküman analizi ve içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; lisansüstü tezlerde çoğunlukla program değerlendirme, akademik başarı, öğrenme yaklaşımları- öğretim modelleri öğretim yöntem ve teknikleri, ders kitabı inceleme, öğretim materyalleri, tutum konuları üzerinde durulmuştur. Araştırmalarda en çok nicel araştırma yöntemi kullanılmış, bunu nitel ve karma araştırma yöntemleri takip etmiştir. Tezlerde nicel araştırma yöntemlerinden ilk sırada tarama modeli, ikinci sırada deneme modeli yer alırken; nitel araştırma yöntemlerinde ise en fazla durum çalışması modeli tercih edilmiştir. Tezlerin örneklem/ çalışma gruplarının çoğunluğu öğrenci ve öğretmenlerden oluşmuştur. Araştırmalarda veri toplama aracı olarak en çok ölçek, görüşme, anket, başarı testi, doküman ve gözlem teknikleri kullanmıştır. Tezlerde en çok kullanılan veri analiz teknikleri ise betimsel istatistikler ile parametrik istatistiklerdir. Betimsel istatistiklerden özellikle yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma; parametrik istatistiklerden ise t testi ve ANOVA tercih edilmiştir. Nitel boyutta betimsel istatistikler dışında kullanılan istatistiklerde ise betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları doğrultusunda; araştırmalarda deneysel modele, nitel ve karma araştırma yöntemlerine daha fazla yer verilmesi; fizik, kimya ve biyoloji derslerine yönelik lisansüstü düzeyde çalışmaların sayısının artırılması; araştırma konularının ilgili alanlara katkı sağlayacak şekilde belirlenmesi ve özgün olması; örneklem grubunun belirlenmesinde araştırmaya uygun çeşitli örneklem gruplarının tercih edilmesi; araştırmalarda veri toplama araçlarının çeşitlendirilmesi; veri analizi bölümlerinin daha açıklayıcı ve ayrıntılı sunulması ve doğru veri analiz yöntemlerinin seçilmesi; benzer araştırmaların alanda yapılmış makale ve bildiriler üzerinde de yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Programı, Öğretim Programı, Fizik, Kimya, Biyoloji, Lisansüstü Tez.

Kaynakça

• Altın, N. (2004). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan yüksek lisans tezlerinin analizi (Ankara, Gazi ve Hacettepe Üniversitesi). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altıparmak, M. ve Nakiboğlu, M. (2005). Fen bilimleri eğitimi lisansüstü tez çalışmalarında uygulanan nitel ve nicel yöntemler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 355-358.
• Altun, A ve Olkun, S. (2005). Güncel gelişmeler ışığında ilköğretim: matematik-fen-tek- noloji-yönetim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Arslan, A., Tekbıyık, A. ve Ercan, O. (2012). Fizik ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education,1(2), 64-69.
• Balbağ, M. Z., Leblebicier, K., Karaer, G., Sarıkahya, E. ve Erkan, Ö. (2016). Türkiye’de fen eğitimi ve öğretimi sorunları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 12-23.
• Başaran, İ. E. (1978). Eğitim psikolojisi. Ankara: Bilim Matbaası.
• Çetinkaya, E. ve Taşar, M. F. (2018). Fen bilimleri eğitimi alanında Türkiye merkezli argümantasyon araştırmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe University Journal of Education, 33(2), 353-381.
• Deniş Çeliker, H. ve Uçar, C. (2015). Fen eğitimi araştırmacılarına bir rehber: 2001-2013 yılları arasında yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler dergisi,14(54), 81-94.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N. ve Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Journal of Turkish Science Education, 9(1), 49-64.
• Ecevit, T. (2018). Argümantasyon destekli araştırma-sorgulamaya dayalı öğretim uygulamalarının fen öğretmen eğitimindeki etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, M. N. ve Köseoğlu, F. (2012). Ortaöğretim fizik, kimya ve biyoloji dersi öğretim programlarının bilimsel okuryazarlık temaları yönünden analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2889-2904.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. ve Sözbilir, M. (2012a).Trendsin educationalresearch inTurkey: a content analysis. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 455-460.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G. ve Reisoğlu, İ. (2012b). Educational technology research trends in turkey: a content analysis of the 2000-2009 decade. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 191-196.
• Gömleksiz, M. N. ve Bozpolat, E. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanındaki lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 457-472.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış olan doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3),75- 87.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kula Wassink, F. ve Sadi, Ö. (2016). Türkiye'de fen bilimleri eğitimi yönelimleri: 2005 ile 2014 yılları arası bir içerik analizi. İlköğretim Online, 15(2), 594-614.
• Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış.
• Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141.
• MEB (2018). Ortaöğretim fizik dersi (9, 10, 11, 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB (2011). 2649 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt 74, Karar Sayısı: 131, 132, 133. Web: file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/2649-_ekim_2011. pdf adresinden 10.06.2020’de alınmıştır.
• MEB (2012). 2655 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt 75, Karar sayısı: 15. Web: file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/2655.pdf adresinden 10.06.2020’de alınmıştır.
• MEB (2013). 2666 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt 76, Karar sayısı: 10, 11, 12. Web: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcate- gory/80-2013 adresinden 10.06.2020’de alınmıştır.
• MEB (2017). 2718-EK sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt 80, Karar sayısı: 88, 89, 91, 95, 96, 97. Web: file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/Tem- muz_Ek_2718_2017.pdf adresinden 10.06.2020’de alınmıştır.
• MEB (2018). 2726 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Cilt 81, Karar sayısı: 28, 29, 30, 31, 34, 35 Web: file:///C:/Users/EXPERR/Downloads/2726_Mart_ 2018.pdf adresinden 10.06.2020’de alınmıştır.
• National Research Council (NRC). (1996). National science education standards. Washington, DC: The National Academies Press.
• Nelson,J. K. veCoorough,C.(1994).Content analysis ofthe PhD versus EdD dissertation. The Journal of Experimental Education, 62(2), 158-168.
• Özcan, H., Düzgünoğlu, H., ve Koştur, H. İ. (2018). Cumhuriyet dönemi fizik öğretim programlarının haftalık ders saatleri açısından incelenmesi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(2), 83-99.
• Özdemir, S. M. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programlarını değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-149.
• Ramazan, O., Güven, G. ve Efe, K. (Ekim, 2007). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalında yapılmış olan yüksek lisans tezlerinin konu alanı ve araştırma modeli açısından incelenmesi. III. Lisansüstü Eğitim Sempozyumu. 17 Ekim 2007. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Saracaloğlu, A. S. ve Dursun, F. (Mayıs, 2010). Türkiye’de eğitim programları ve öğretimi alanındaki lisansüstü tezlerinin incelenmesi. 1. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi (s. 86-93). 13-15 Mayıs 2010. Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi, Balıkesir.
• Saylan, N. (1995). Eğitimde program tasarısı temeller-prensipler-kriterler. Balıkesir: İnce Ofset.
• Saylor, J. G., Alexander, W. M. ve Lewis, A. J. (1981). Curriculum planning for better teaching and learning. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Schreglmann, S. (2016). Türkiye’de program geliştirme konusu ile ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin içerik analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1492-1500.
• Schulz, W., Ainley, J., Fraillon, J., Losito, B., Agrusti, G., and Friedman, T. (2018). Becoming citizens in a changing world. IEA International Civic and Citizenship Education Study 2016 International Report. Cham: Springer Nature
• Serdyukov, P. (2017). Innovation in education: what works, what doesn’t, and what to do about it? Journal of Research in Innovative Teaching & Learning, 10(1), 4-33. Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tavşancıl, E., Çokluk, Ö., Gözen Çıtak, G., Kezer, F., Yalçın Yıldırım, Ö., Bilican, S., Bağcan Büyükturan, E., Şekercioğlu, G., Yalçın, N., Erdem, D. ve Özmen, D.
• T. (2010). Eğitim bilimleri enstitülerinde tamamlanmış lisansüstü tezlerin incelenmesi (2000-2008). Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara.
• Tavşancıl, E. (2008). Lisansüstü tez çalışmalarının yöntem bölümünün içerik çözümlemesi. I. Ulusal Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Kongresi Bildiriler Kitabı, 237 (s. 107-122). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Yağan, S.A.ve Çubukçu, Z. (2019). Eğitim programları ve öğretim alanında tamamlanmış doktora tezlerinin içerik analizi (2006-2017). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Advance online publication. doi: 10.16986/HUJE. 2019056622.
• Yavuz, S. ve Yavuz G. (2017). Fen eğitiminde proje tabanlı öğretimle ilgili tezlerin içerik analizi: Türkiye örneği (2002-2014). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 255-282.
• Yıldız, A. (2004). Türkiye’deki yetişkin eğitimi araştırmalarına toplu bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 78-97.