HADÎS RİVAYETLERİ VE HZ. PEYGAMBER’İN ŞİİRE BAKIŞI

Yıl 2016, Sayı: 65, 405 - 432, 25.02.2016

Osman Nedim Yektar

Öz

Hz. Peygamber (s.a.s.), şiiri tamamen reddetmek yerine, yaşadığı toplumun gerçeklerini göz önüne alarak, topluma ait bir olgu olarak şiiri ıslâh etmiştir. Hz. Peygamber (s.a.s.) sahâbesinden şiir söylemelerini kendisi istemiştir. Bu şiirleri dinlemiştir. Onun şiir anlayışında şiir ile hikmet içiçedir. Şair sahâbîler ise, bu hikmetin arayıcılarıdır. Ayrıca bu tür şiirleri cihat vesilesi saymıştır. Hangi konularda şiir okunması gerektiği onun sünnetindeki uygulamalarla ortaya çıkmıştır. Şiirler Rasûlullah (s.a.s.) döneminde mescid, savaş, hastalık konularında okunmuştur. Hz. Peygamber, bunların kimisine sözlü, kimisine ikrar yoluyla onay vermiştir. Hz. Peygamber (s.a.s.)’in olumsuz tavır sergilediği şiirler de vardır. Bu şiirler, hikmetten uzaktır. Bunlar, içleri boş kafiye dizelerinden öteye geçemeyen şiirlerdir. Bu şiirler, irine benzetilmiştir. Bu konuda gelen iki farklı rivayet vardır. Her iki rivayeti sened ve metin yönünden zayıf bulanlar olduğu gibi, sahih kabul edenler de olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hz. Peygamber, Şiir, Şair, Olumlu, Olumsuz.

Kaynakça

• Abdurrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî, Ebû Bekr, “el-Musannef”, Thk. Habib el-A’zamî, Meclis İlmî, Pakistan, 1996-1416.
• Ahmed Muhammed b. Hanbel, Müsned, Thk. Şuayip el-Arnavut, Beyrut, 1998-1419.
• Aynî, Bedruddin Ebu Muhammed, Umdedü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
• Boyozan, Ahmed, “es-Sünnetü’n-Nebeviyye ve’l-Kıyemü’l-İnsâniyye fi’l-Ebdâi’l-Edebiyye”, Camiatu Muhammed b. Abdillah, Kıyamü’l-İnsâniyye Sempozyumu, Katar, 2005.
• Brockelmann, Carl, Târîhu’ş-şu‘ûbi’l-İslâmiyye, Terc. Nebîh Emîn Fâris- Munîru’l- Ba‘albekkî, Beyrut, 1988.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil, Câmiu’s-Sahîh, Thk. Muhammed Ahmed el-Hallâf, Dâru İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, Lübnan, trs.
• Darekutnî, Ali b. Ömer, Sünen, Thk. Şuayip el-Arnavut, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, 2004-1424.
• İbn Hişâm, Sîretü’n-Nebeviyye, Thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdu’l-Hâfız eş-Şelebî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2009.
• İbn Mace, Ebû Abdillah Muhammed el-Kazvînî, Sünen, Sünen, Dâru’s-Selam, Riyad, 1421-2000.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemaleddin, Lisânu’l-Arab, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1990-1410. İbn Sa’d, Muhammed, et-Tabakâtu’l-Kubrâ, Beyrut, trs.
• el-İsfehânî, Râgıp, Müfredâtı Elfâzi’l-Kur’an, Mektebetü’l- Asriyye, Beyrut, 1426-2006.
• Karaman, Hayrettin, Mustafa Çağırıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadreddin Gümüş, Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsiri, Ankara, 2006.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’an, Dâru’l-Âfâki’l-Arabî, Kahire, 2010.
• Kutup, Seyyid, Fi-Zilâli’l-Kur’an, Dâru’ş-Şurûk, Beyrut, 2003-1423.
• el-Magribî, Hüseyin Muhammed, Bedru't-Temâm Şerhu Bülûgu'l-Merâm, Thk. Muhammed Şuhûd Hirfân, Dâru'l-Vefâ, el-Mansûra, 2005-1426.
• Mubârekfûrî, Tuhfetu’l-Ahvezî bi Şerhi Câmii’t-Tirmîzî, Dâru’l-Hadîs, Kahire, 2001- 1421.
• Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, Beyân Yayınları, İstanbul, 2009.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyin b. El-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, Sahîhu Müslim, Thk. Muhammed b. İyâdî, Mektebetü’s-Safâ, Kahire, 2003-1424.
• Nevevî, Muhyiddin Yahyâ b. Şeref, Sahihu Müslim bi Şerhi Nevevî, Thk. Muhammed b. İyâdî, Mektebetü’s-Safâ, Kahire, 2003-1424.
• Şâh Veliyyullah ed-Dehlevî, Huccetullah ul-Bâliga, Thk. Seyyid Sâbik, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 2005-1426.
• eş-Şâyib, Ahmed, Usûlu’n-Nakdi’l-Edebî, Kahire, trs.
• Tahâvî, Ebû Câfer, Şerhu Meâni'l-Âsâr, Thk. Muhammed Zehra- Muhammed Seyyid, Âlemü'l-Kütüb, Beyrut, 1994-1414.
• Yalar, Mehmet, “İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber”, Uludağ Üniversitesi Dergisi, Bursa, 2009, C. XVIII, S. 1, s. 61-88.
• , “Cahiliye Şiirinin Tarihsel Gerçekliği Problemi”, Uludağ Üniversitesi Dergisi, Bursa, 2008, C. XVII, S. 2, s. 95-120.
• , “Cahiliyenin Kavramsal ve Tarihsel Mahiyeti Işığında Şiirinin Sosyal Arka Planı”, Uludağ Üniversitesi Dergisi, Bursa, 2006. 2006, C. XV, S. 1, s. 75-95.
• , “Arap Edebiyatında Şiir Kavramı Problemi -Mukayeseli ve Analitik Bir Bakış-“, Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2002, C. XI, S. 1, s. 103-120.
• , “Din Faktörü Işığında Cahiliye Şiirine Bir Bakış”, Uludağ Üniversitesi Dergisi, Bursa, trs., C. XV, S. 2, s. 19-43.
• Yatkın, Nihat, Hadîs Anlama Yöntemleri (Basılmamış Ders Notları), Erzurum, 2009. Yolcu, Mehmet, “Lebid b. Rebîa b. Rebia ve Tevhide Çağıran Şiiri”, Hikmet Yurdu, Malatya, 2008, C. I, S. 2, s. 123-152.
• Zebîdi, Zeynuddin, Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi, Terc. Ahmed Naim, Emel Matbaacılık, Ankara, 1980.
• Döndüren, Hamdi, İnsanlığa Son Çağrı (Kur’an-ı Kerim Meal-Tefsir-Ansiklopedik İndeks), Yeni Şafak Yay., İstanbul, 2003.
• Durmuş, İsmail, “Şiir”, DİA, TDV Yay., İstanbul, 2010 s. 144-154.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, Thk. Muhammed Nasiruddin Elbânî, Dâr’u İbnü’l-Hazm, Beyrut, 2005-1426.
• Feysal, Şukrî, Tetavvuru’l-Gazel Beyne’l-Câhiliyye ve’l-İslâm, Beyrut, 1986.
• Gürkan, Nejdet, “Hz. Peygamber’in Şiir ve Şairlere Bakış Açısı”, IV. Kutlu Doğum Sempozyumu- Süleyman Demirel Üniversitesi Dergisi, Nisan, Isparta, 2002, s. 177.
• , “Muhadram Şairlere Göre Hz. Muhammed”, Dini Araştırmalar Dergisi, Ankara, 2003, C. VI, S. 16, s. 5-24.
• Hazer, Dursun, “Hz. Peygamber’in Şairi Hassân b. Sâmit’in Şiirlerinde Övülen ve Yerilen Değerler”, İslâmî İlimler Dergisi, Ankara, 2006, C. I, S. 1, s. 85-116.
• ,“Hassân b. Sâbit'in Hz. Peygamber’i Nazmettiği Mersiyeler Üzerine”, İslâmî İlimler Dergisi, Ankara 2014, s. 185-200.
• İbn Abdi’l-Berr, Ebû Ömer, el-İstiâb fî Ma’rifeti’l-Ashab, Mektebetü’l-Asriyye, Lübnan, 1431-2010.
• İbn Hacer, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîh el-Buhârî, Thk. Abdurrahman el-Berrak, Dâru Taybe, Riyad, 2005-1426.
• , İbn Hacer el-Askalânî, el-İsâbe fî-Temyîzi’s-Sahâbe, Beytu’l-Efkâr, Lübnan, 2004.