OSMANLI İKTİSADİ DÜNYA GÖRÜŞÜNÜN ANA İLKELERİ ÇERÇEVESİNDE KLASİK DÖNEM OSMANLI İKTİSAT POLİTİKASINA BAKIŞ

Yıl 2015, Sayı: 61, 415 - 424, 30.01.2015

Harun Şahin

Öz

Osmanlı Devleti klâsik iktisadî sistemini İslâm-Türk Medeniyetinden devralmıştır. İslam Hukuku, Osmanlı iktisat sisteminin temelini oluşturmuştur. Para, maliye, fiyat vb. siyasetlerin uygulanmasında İslam Hukuk kuralları ile birlikte örf, âdet ve geleneklere uyulmuştur. Osmanlılar, klâsik iktisat siyasetinin dayandığı nev’i şahsına münhasır bir iktisadî dünya görüşüne sahip olmuştur. Klâsik iktisadî dünya görüşünden gelen önemli ilkeler iktisat siyasetini belirlemiştir. Adalet iaşe, arz yönlü refah anlayışı, gelenekçilik ve gelircilik benimsenen önemli ilkelerdendir. Bu ilkeler dengelenme ve etkileşim içerisinde bir bütün oluşturmuştur. Geleneksel iktisat politikaları, klâsik iktisadî düşüncenin ve benimsenen ilkelerin ürünü olmuştur. İstihdam üretim ve refahı arttırmak, fiyat istikrarını sağlamak, kamusal ihtiyaçları karşılamak ve sömürüyü önlemek temel iktisat siyaseti amaçları olmuştur. Bu amaçlara ulaşabilmek için geleneksel para ve maliye siyaseti araçları kullanılmıştır. Kalitatif iktisat politikalarından ziyade kantitatif politikalar izlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Klâsik Dönem, Klâsik İktisat Siyaseti, Klâsik İktisat Düşüncesi

Kaynakça

• Akdağ, M. (1949). Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş ve inkişafı devrinde Türkiye’nin iktisadî vaziyeti. Belleten, 13, (51), 497-571.
• Akgündüz, A., & Öztürk, S. (1999). Bilinmeyen Osmanlı. İstanbul: OSAV.
• Anhegger, R., & İnalcık, H. (1956). Kanunname-i Sultani Ber Muceb-i Örf-i Osmani. Ankara: TTK
• Barkan, Ö. Lütfi (1943). XV ve XVI’ncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Malî Esasları. Birinci Cilt: Kanunlar. İstanbul: İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsü.
• __________ (1944). Osmanlı İmparatorluğunun Tekeşekkülü Meselesi. Siyasal Bilgiler Okulu Dergisi, 1, (2), 343-356.
• Berkes, N. (1972). Ekonomik Tarih ve Teori İlişkileri Açısından Türkiye’de Ekonomik Düşünün Evrimi. Türkiye’de Okutulan İktisat Üzerine. Derleyen: Fikret Görün. Ankara: ODTÜ.
• Defterdar Sarı Mehmet Paşa (1992). Devlet Adamlarına Öğütler. Sadeleştiren: Hüseyin Ragıp Uğural. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Feyzioğlu, B. N. (1981). Nazari, Tatbiki, Mukayeseli Bütçe. İstanbul: Filiz.
• Genç, M. (1989). Osmanlı İktisadî Dünya Görüşünün İlkeleri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 3, (1), 175-185.
• __________ (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken. Gökbilgin, T. (1967). Tanzimat Hareketinin Osmanlı Müesseselerine ve Teşkilatına Etkileri. Belleten, 31, (121), 93-111.
• Kallek, C. (2006). Narh. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 32, 387-389.
• Kazıcı, Z. (2005). Osmanlı’da Vergi Sistemi. İstanbul: Bilge.
• Koçi Bey (1972). Koçi Bey Risalesi. Sadeleştiren: Zuhuri Danışman. İstanbul: Milli Eğitim.
• Köprülü, M. Fuad (2009). Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu. Ankara: Akçağ.
• Kütükoğlu, Mübahat S. (1983). Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri. İstanbul: Enderun.
• Mardin, Ş. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İktisadî Düşüncenin Gelişmesi (1839- 1918). Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, 2, 618-634.
• Öz, M. (1997). Osmanlı’da ‘Çözülme’ ve Gelenekçi Yorumcuları. İstanbul: Dergâh.
• Pakalın, M. Zeki (1993). Narh. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. MEB Yayınları, 2, 654-657.
• Sahillioğlu, H. (1967). Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1525 Yılı Sonunda İstanbul’da Fiyatlar. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 1, 50-53.
• Sayar, A. Güner (2000). Dünden Bugüne Osmanlı İktisat Düşüncesinin Temel Unsurlarına Bir Bakış. Türk Yurdu. 148-149, 17-19.
• Shaw, S. (1994). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Birinci Cilt: Gaziler İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğunun Yükselişi ve Çöküşü, 1280–1808. Türkçesi: Mehmet Harmancı. İstanbul: e Yayınları.
• Şahin, H. (2013). Nasihat-nâme Literatürüne Göre Osmanlı Devleti’nin Sosyo-Ekonomik Sorunları ve Çözüm Önerileri. International Refereed Online Journal of Social Sciences, 36, 1-11.
• Tabakoğlu, A. (1986). Türk İktisat Tarihi. İstanbul: Dergâh.
• __________ (2012). Türkiye İktisat Tarihi, İstanbul: Dergâh.
• Ülgener, Sabri F. (1981). İktisadî Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. İstanbul: Der.