SEMBOLİK ETKİLEŞİMCİ TEORİNİN GÜNDELİK YAŞAM SOSYOLOJİSİNE KATKILARI

Yıl 2019, Sayı: 80, 173 - 190, 26.12.2019

Gökhan Gökulu

Öz

Bu çalışma, sembolik etkileşimci yaklaşımın gündelik yaşam sosyolojisine yapmış olduğu katkıyı tartışmayı amaçlamaktadır. Sembolik etkileşimci yaklaşım nesnelerin evrensel ve nesnel bir anlamın olamayacağını gündelik etkileşim biçimlerinin anlamı ortaya çıkardığını vurgulamaktadır. Bu bakımdan anlamı evrensel zamandan ve mekândan bağımsız bir olgu olarak ele almak onun dinamik değişen boyutunu göz ardı etmek anlamına gelecektir. Çalışma sembolik etkileşimci yaklaşımın anlamın ortaya çıkışındaki gündelik etkileşim biçimlerinin önemini göstermeyi amaçlamaktadır. Bu bakımdan çalışma sembolik etkileşimci yaklaşımın düşünsel kökenlerini ve temel kabullerini ortaya koyduktan sonra sembolik etkileşimci bakış açısının gündelik yaşamdaki yansımalarını inceleyecektir. Sembolik etkileşimci yaklaşım anlamın dinamik ve değişen yapısına odaklanırken gündelik yaşamdaki mikro etkileşim biçimlerinin bu anlamın ortaya çıkışında ve değişim geçirmesinde son derece etkili olduğunun altını çizmektedir. Gündelik yaşam bir anlamda nesnelere yüklenen anlamın ortaya çıktığı sayısız etkileşim biçimini barındırdığı için sosyologların inceleme nesnesinin temelini oluşturmaktadır. Sembolik etkileşimci yaklaşım bireylerin diğer bireylerle ve nesnelerle kurmuş olduğu etkileşimi kendi çıkarları ve girmiş olduğu etkileşim biçimleri sonucunda şekillendiğini vurgulamaktadır. Bu anlamda bireylerin nesnelere yüklemiş olduğu anlamları araştırırken gündelik hayatın bilgisini ve bireylerin gündelik yaşamdaki konumlarını bilmek sosyolojik analiz yapabilmek için hayati öneme sahiptir. Çalışma bireylerin gündelik yaşamda karşılaştıkları olayların, bu olaylara yükledikleri anlamların mikro ilişkiler ve etkileşimler üzerinden anlaşılması gerektiğinin altını çizmektedir. Bununla birlikte gündelik yaşamda her etkileşim bizim için aynı ölçüde değerli değildir. Önem verdiğimiz ve değerli gördüğümüz bireylerle girilen etkileşimin bireyler üzerinde anlamın inşası noktasında daha fazla etki yarattığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sembolik Etkileşim, Gündelik Yaşam, Faydacılık, Genelleştirilmiş Öteki, George Mead.

Kaynakça

• Blumer, H. (1975). Comments on ‘parsons as a symbolic interactionist. Sociological Inquiry, 45, 59-62.
• Cooley, C. H. (1992). Human nature and the social order. Transaction Publishers. New Brunswick, N.J.
• Coser, Levis A. (2011). Sosyolojik düşüncenin ustaları. (Çev. H. Hülür, S.Toker- İ.Mazman) Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd.
• DeLamater, J. D. (2003). Handbook of social psychology. NY: Springer.
• Erdem, H. S. (2010) İnsan şahsiyetinin gelişimine holistik bakış: felsefi perspektiften davranışçı ve bilişselci ekolün eleştirisi. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bahar 1(1) 179-194
• Farganis, J. (2000). Readings in social theory: the classic tradition to post- modernism, (3d Ed.) New York: McGraw Hill
• Gönç-Şavran, T. (2011). İşlevselcilik-I: talcott parsons. Serap Suğur (der) Modern Sosyoloji Tarihi. Anadolu Üniversitesi Yayını Yayın No: 2304, s.2-30.
• Koçak Turhanoğlu, F. A. (2010) Sembolik etkileşimcilik. S. Suğur (Ed.), Sosyoloji Tarihi, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını.
• Lewis, J. D. Smith, D. (1980). American sociology and pragmatism. Chicago, IL: The University of Chicago Press
• Macionis, J. J., & Gerber, L. M. (1999). Sociology. (Third Canadian Edition).Scarborough, ON: Prentice-Hall Canada Inc.
• Martindale, D. (1970). The nature and types of sociological theory. Great Britain: Routledge & Kegan Paul Ltd.
• Mead, G. H. (1934). Mind, self, and society: from the standpoint of a social behaviorist. Chicago: University of Chicago Press.
• Özkalp, E. (2004). Toplumsallaşma. Özkalp, E (Ed) Davranış Bilimlerine Giriş, Eskişehir: A.Ü. Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Öztürk, E. (2013). Sosyolojide nesnellik sorunu bağlamında max weber’in pozitivizm- hermeneutik ikiliğini aşma girişimi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt 4, sayı 1 s196-244
• Pascale, C. M. (2011). Cartographies of knowledge: exploring qualitative epistemologies. Sage pub.
• Ritzer, G. (2012). Modern Sosyoloji Kuramları, Çev: H. Hülür, Ankara: De ki Basım Yayım Ltd. Şti
• Ritzer, G. (2013). Sosyoloji kuramları, Çev: H. Hülür, Ankara: De ki Basım Yayım Ltd. Şti.
• Sandstrom, K. L., Martin, D. D., Fine, G. A. (2001). Symbolic interactionism at the end of the century. In G. Ritzer & B. Smart (Eds.), Handbook of Social Theory (pp. 217–231). London: Sage.
• Symbolic interactionism as defined by Herbert Blumer (2019, 10 Ekim). Erişim adresi: http://www.d.umn.edu/cla/faculty/jhamlin/4111/Blumer/House%20Atreides%20 %20Social%20Interactionism%20as%20Defined%20by%20Herber.htm
• Topses, G. (2012). Davranışçı ve varoluşçu–hümanistik psikolojik danışma kuramlarının ayırtedici ve örtüşen nitelikleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 1(3), 67-75.
• Wallace, R.A. Wolf, A. (2012). Çağdaş sosyoloji kuramları: klasik geleneğin geliştirilmesi, (Çev.: Mehmet Rami Ayas, Leyla Elburuz). Doğu Batı Yayınları, Ankara.