SALİHLİ İLÇESİNDE MORFOLOJİK BİRİMLERE GÖRE KIRSAL YERLEŞMELERDE MESKEN TİPLERİ VE KULLANIM BİÇİMLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2019, Sayı: 80, 499 - 523, 26.12.2019

Üzeyir Yasak Okan Oğan Oğan

Öz

Ülkemizde toplam nüfusun yaklaşık % 75’inden fazlası şehirlerde yaşamaktadır. Her geçen gün şehirleşme eğilimi artmaya devam etmektedir. Ancak son yıllarda şehirsel hayatın yorucu temposu nedeniyle kırsal alanlara olan ilginin artığını söylemek mümkündür. Bu ilgi kırsal yerleşmelerde yeni konut sunum biçimlerini ortaya çıkarmaktadır. Dolayısıyla kırsal yerleşmelerle ilgili çalışmalar eski yaklaşımları içinde barındırmakla beraber farklı bir boyut kazanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Salihli ilçesinde morfolojik olarak ova ve dağlık alanlarda yer alan kırsal meskenlerin yapısal olarak karşılaştırılmasını yapmak ve değişen ihtiyaçlar neticesinde mesken kullanım pratiklerindeki değişimi ortaya koymaktır. Araştırmada betimsel analiz yöntemi uygulanmıştır. Arazi gözlemleri yapılarak mesken tipleri ve kullanımdaki değişimler karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Çalışma sahası olan Salihli, Ege bölgesinin Kıyı Ege bölümü sınırları içinde yer alan Manisa iline bağlı bir ilçedir. Geçmişten günümüze ilçede yaşayanların büyük bir kısmı geçimini tarım ve hayvancılık ile sağlamaktadır. Kır meskenleri yapı ve biçim olarak doğal çevre şartlarına bağlılığı en güçlü olan konut tipleridir. Salihli ilçesi kır meskenlerinde yer yer kullanılan malzemelerde değişmeler yaşanmaktadır. Özellikle son yıllarda ortaya çıkan modernleşme eğilimlerinin etkileri çalışma sahasının kırsal yerleşmelerine sıkça yansımıştır. Gelişen ulaşım sistemleri, artan iletişim olanakları ve şehirli halkla olan bağlantının güçlenmesi sonrasında kır meskenlerinde alışık olunan doğal şartlara paralel olarak ortaya çıkan konut tipleri, yerini tuğla, çimento, çelik, demir vb. içeren betonarme yapılara bırakmıştır. Ancak sahada halen doğal ortam şartlarına bağlı,karakteristik kır meskenlerine ait birçok örnek yer almaktadır. Sahada kırsal mesken tiplerinde yapısal ve fonksiyonel özelliklerin topoğrafyaya bağlı olarak farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kır, Mesken, Değişim, Yerleşme Coğrafyası, Salihli.

Kaynakça

• Altaş, N. T., Gök, Y., Doğanay, S. (2006). Domaniç'te kır meskenleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 11(16), 63-87.
• Başkan, H. O. (2006). Salihli'nin (Manisa) beşeri ve ekonomik coğrafyası. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Baykal, F. (1990). Kırsal yerleşim coğrafyası açısından bir araştırma; Gökeyüp Köyü (Salihli-Manisa) ve ilkel çömlekçiliğin köy ekonomisindeki yeri. Ege Coğrafya Dergisi, 5(1), 55-74.
• Bulut, İ. (1995). Tipik bir yol boyu köyü örneği; Kars-Kümbetli Köyü. Doğu Coğrafya Dergisi, 1(1), 96-111.
• Bulut, İ. (Ekim, 2002). Tortul ilçesi'nin mesken şekilleri sorunları ve çözüm önerileri. Gümüşhane ve Yöresinin Kalkınması Sempozyumunda sunuldu, Gümüşhane.
• Çetin, B. (2010). Türkiye’de geleneksel kır konut yapısının 20. yüzyıldaki değişimine Yeşilova (Burdur) Örneği). e-Journal of New World Sciences Acedemy, 5(3), 204-230.
• Çukur, H. (1992). Orta gediz havzasının fiziki coğrafyası. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Doğanay, H. (2014). Türkiye beşeri coğrafyası. Erzurum: Pegem Yayınları.
• Doğanay, H., Orhan, F. (2014). Şavşat`ta geleneksel köy meskenleri ve başlıca sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 273-298.
• Emiroğlu, M. (1990). Urla yarımadasında kırsal yerleşmeler. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 2, 227-256.
• Göney, S. (1977). Türkiyede bir eğreti kır yerleşme şekli hakkında bazı yeni müşahadeler. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21, 129-134.
• Hayli, S. (2001). Erzincan'da köy meskenleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 21-42.
• Koçman, A. (1989). Uygulamalı fiziki coğrafya çalışmaları ve İzmir-Bozdağlar Yöresi üzerinde araştırmalar. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Koday, S., Kaya, G., Akbaş, F. (2016). Salihli ilçesinde köy adlarında coğrafyanın etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 559-582.
• Köse A. (2007). Balıkesir çevresinde geleneksel kırsal avlu peyzajı ve değişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18, 7-38
• Özav, L. (1995). Oltu Yöresinde (Erzurum) köy yerleşmeleriyle ilgili bir inceleme, coğrafi konumlarına göre köyler. Doğu Coğrafya Dergisi, 1, 336-361.
• Özav, L. (2002). Sivaslı ve çevresinde kır konutları. Afyonkocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 31-42.
• Özav, L., Yılmaz, H. H. (2007). Çeltik İlçesi'nde köy konutları ve temel sorunları. Afyon kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 136-150.
• Özey, R. (1986). Bölgesel coğrafya açısından köy coğrafya etüdü hakkında. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakultesi Araştırma Dergisi, 2, 65-72.
• Tanoğlu, A. (1954). İskan Coğrafyası, esas fikirler, problemler ve metot. Türkiyat Mecmuası, XI, 1-32.
• Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve yerleşme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Taş, B., Yakar, M., (2009). Afyonkarhisar ilinde yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7(2), 145-161.
• Tunçdilek, N. (1967). Türkiye İskan coğrafyası, kır iskanı (köy altı iskan şekilleri). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Yasak, Ü, Doğan, S. (2018). Silivri’de ikinci konutların gelişimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 2701-2718.
• Yılmaz, A., Üzülmez, M. (2017). Çıkrıkçı köyü'nde (manisa) meskenler ve çevre ilişkisi. Studies of The Ottoman Domain, 7(12), 238-243.
• Yücel, T. (1995). Türkiye'nin kır yerleşmeleri ve tipleri üzerine yeni görüşler. Türk Kültür Araştırmaları, XXX(1-2), 447-469.
• Zorlu, T., Sağsöz, A. (2010). Müstakil konut sitelerinde kullanıcı tercihlerine bağlı fizik- sel müdahalele; Trabzon örneği. METU Journal of the Faculty of Architecture, 27(2), 189-206.