ÖZEL EĞİTİM DERSİ ALAN ÖĞRETMEN ADAYLARININ “ÖZEL EĞİTİM” VE “ÖZEL EĞİTİME İHTİYAÇ DUYAN BİREY” KAVRAMLARINA İLİŞKİN ALGILARI

Yıl 2020, Sayı: 81, 35 - 60, 27.03.2020

Ata Pesen Hasan Pesen

Öz

Bu çalışmanın amacı, özel eğitim dersi alan öğretmen adaylarının “özel eğitim” ve “özel eğitime ihtiyaç duyan birey” kavramlarına ilişkin sahip oldukları algıları metaforlar yoluyla ortaya çıkarmaktır. Bu çalışma nitel araştırma desenlerinden olan olgubilim desenine göre yapılmıştır. Çalışma 2016-2017 öğretim yılında Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler ve Bilişim Teknolojileri öğretmenlikleri alanında özel eğitim dersi alan 145 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Veriler öğretmen adaylarından “Özel eğitim …… gibidir; çünkü …......” ve “Özel eğitime ihtiyaç duyan birey ………. gibidir; çünkü……….” İfadelerinin yer aldığı formlar aracılığı ile elde edilmiştir. Çalışma sonunda elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. “Özel eğitim” kavramıyla ilgili elde edilen metaforlar 11 kategoride, “özel eğitime ihtiyaç duyan birey” kavramı ilgili elde edilen metaforlar ise 13 kategoride toplanmıştır. Araştırma sonucunda “özel eğitim” kavramına ilişkin genel algılarının özel eğitimin ihtiyaç duyulan bir unsur olduğu şeklinde iken, “özel eğitime ihtiyaç duyan birey” kavramına ilişkin genel algıların ise özel gereksinimli bireyin çevresindeki insanlara ihtiyaç duyan bir varlık olarak görüldüğü şeklinde ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Adayı, Özel Eğitim, Özel Eğitime İhtiyaç Duyan Birey, Metafor, Algı.

Kaynakça

• Açar, D., Kaya, G., & Güneş, G. (2017). Özel gereksinimli bireyler hakkındaki görüşlere ilişkin metafor çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 935-944.
• Adar Cömert, S. (2019). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının özel eğitim kavramına ilişkin algılarının metaforlarla incelenmesi. Electronic Turkish Studies,14(4), 1945-1958.
• Altıntaş, G., Baykan, Ö., Kahraman, E. & Altıntaş, S. U. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi, kaynaştırma öğretmeni ve kaynaştırma öğren- cilerine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 273-282.
• Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: Kuram araştırma ilişkisi. II. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33(33), 26-61.
• Başgül, M., & Sağır, Ş. U. (2017). Sınıf öğretmenlerinin özel eğitimle ilgili metaforik algılarının incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 249-280 . Batu, S., & Kırcaali-İftar, G. (2010). Kaynaştırmayı başarıya ulaştıran etmenler. S. Batu ve G. Kırcaali İftar (Editörler). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık, s.25-68’ deki bölüm.
• Bryant, D. P., Smith, D. D., & Bryant, B. R. (2008). Teaching students with special needs in inclusive classrooms. New York, NY: Pearson Education, Inc.
• Cavkaytar, A. (2015). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. İ. H. Diken (Editör). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim. Ankara: Pegem Akademi, s.1-28’ deki bölüm.
• Çapan, B. E. (2010). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli öğrencilere ilişkin metaforik algıları. Journal of International Social Research, 3(12), 140-154.
• Diken, İ. H., & Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. İ. H. Diken (Editör). İlköğretimde Kaynaştırma. Ankara: Pegem Akademi. s.2-30’daki bölüm.
• Eripek. S. (2005). Özel Eğitim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kök, M., Balcı, A., & Bilgiz, Ş. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin ve öğretmen adayla- rının kaynaştırma öğrencisine yönelik metaforları. Turan: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 9(36), 290-302.
• Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. In Ortony, A. (Ed.), Metaphor and thought. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• MEB. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Merç, A., & Koç, İ. (2017). Psikolojik danışman adaylarının özel eğitim dersine ilişkin metaforik algıları. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergi- si, 1(1), 28-39.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Sevim, Z. (2019). Engelli kavramına ilişkin metaforik bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 518-524. 1307-9581.
• Sucuoğlu, B. (2006). Kaynaştırma modeli ve özel gereksinimli öğrenciler. B. Sucuoğlu (Editör). Etkili Kaynaştırma Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınevi, s.1-24’ teki makale.
• Talas, S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının “kaynaştırma öğrencisi” kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Uluslararası Yönetim, Eğitim ve Ekonomik Perspektifler Dergisi, 5(2), 34-44.
• TDK, (2018). Bilim ve sanat terimleri ana sözlüğü, Web: http://tdk.gov.tr/index adresin- den 20 Mart 2018 tarihinde alınmıştır.
• Torgny, O. (1997). Metaphor–a working concept. In proceedings of Contextual Design- Design in Context” Conference, European Academy of Design, Stockholm (pp. 23-25).
• Tunbull, A. P., Turnbull, H. R., & Wehmeyer, M. L. (2007). Exceptional lives: Special education in today’s schools. Upper Saddle River, NJ: Merrill/Pretince Hall. Uçuş, Ş. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının özel eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 360-388.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.