FÂRÂBÎ İLE İHVÂN-I SAFÂ’NIN SİYASET VE TOPLUM TEORİLERİNİN BULUŞMA NOKTALARI

Yıl 2020, Sayı: 81, 293 - 308, 27.03.2020

Mirpenç Akşit

Öz

İslam düşüncesinin 10. yüzyılı medeniyet tarihçileri açısından altın çağ olarak nitelendirilir. Bu çağda yetişen İslam düşünürleri hemen her alanda büyük düşünce ve bilim adamlarının İslam dünyasında boy gösterdiği dönemdir. Bu dönemde en önemli filozofu olan Fârâbî İslam dünyasına genel olarak felsefeyi özel olarak siyaset felsefesini öğreten kişidir. Bu dönemde yetişen Fârâbî ile İhvân-ı Safâ insanın doğası ve varlık gayesine uygun en önemli yönetim şeklini araştırarak; insanı gerçek mutluluğa ulaştırmanın izlerini sürmüşlerdir. Onlar, toplumu oluşturan ve bir arada tutan kurum olarak siyaseti görmekte, siyasetin de temeline ahlakı yerleştirmektedirler. Bu makalede dönemin önemli konularından biri olan ve Fârâbî’nin büyük ivme kazandırdığı ahlak-toplum-siyaset ilişkisi ile İhvân-ı Safâ da ortak noktalar ele alınacak ve dönemin anlayış ve orijinalliği ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fârâbî, İhvân-ı Safâ, Ahlak, Siyaset, Felsefe, Erdem

Kaynakça

• Aristoteles. (2005). Politika. (Çev. M. Tunçay) İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Aydın, M. S. (2000). İslam felsefesi Yazıları. İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Aydınlı, Y. (2008). Fârâbî. İstanbul: İsam Yayınları.
• Aydınlı, Y. (2018). Fârâbî ve Bağdat Meşşâî Okulu. Cüneyt Kaya. (Ed.), İslam Felsefesi Tarih ve Problemler. İstanbul: İsam Yayınları, s.145-175.
• Bayraklı, B.(1983). Fârâbî’de devlet felsefesi. İstanbul: Doğuş Yayınları.
• Beydebâ. (1998). Kelile ve dimne. (Çev. S. Alpay, A. N. Tarlan, A.Kabaklı, M. Yazgan). İstanbul: Bedir Yayınları.
• Bircan, H. Hüseyin. (2001). İslam felsefesinde mutluluk. İstanbul: İz Yayınları.
• Çetinkaya, B. Ali. (2002). İhvân-ı Safâ’nın din söylemi. İslâmî Araştırmalar Dergisi. 15( 4), 523-535.
• Çetinkaya, B. Ali. (2003). İhvân-ı Safâ’nin dinî ve ideolojik söylemi. İstanbul: Elis Yayınları.
• Çetinkaya, B. Ali. (2012). İslam felsefesi tarihi: Onuncu yüzyılda felsefi bir topluluk olarak İhvân-ı Safâ. C.1. Anakara: Grafiker Yayınları.
• Çilingir, L. , Yıldız, M., Aydın, H. (2016). İslam’ın klasik çağında felsefi bir sorun olarak siyaset. Ankara: Elis Yayınları.
• Fârâbî. (1962). The philosaphy of plato and Aristotle. (Çev. M. Mahdi) New York: The Free Press of Glencoe.
• Fârâbî. (1968). Kitâbü’l-mille. (Nşr. M. Mehdî ) Beyrut: Dârü’l-Meşrık.
• Fârâbî. (1974). Aristo felsefesi. (Çev. H. Atay) Anakara: AÜİF Yayınları.
• Fârâbî. (1978). El-Medinetü'l fâzıla. (Nşr. N.Nadir) Beyrut: el- Mektebetü’ş -Şariyye.
• Fârâbî. (1978). Risâletü’t-Tenbîh alâ sebîli’s-sa’âde. (Thk. S. Halîfât): Amman.
• Fârâbî. (1985). Eflatun kanunlarının özeti. (Çev. Fahrettin Olguner) Ankara: Kültür Ba- kanlığı Yayınları.
• Fârâbî. (1986). Fusulü’l- müntezea. (Nşr. F. M. Neccar) Beyrut.
• Fârâbî. (1987). Fusûlü’l-medeni: Siyaset felsefesine dair görüşler. (Çev. H. Özcan ) İz- mir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Fârâbî. (1993). Kitâbu’s siyâseti’l- medeniyye. (Thk. F. M. Necar) Beyrut.
• Fârâbî. (1993). Kitâbüs-siyaseti’l-medeniyye. (Nşr. F. M. Neccar), Beyrut: Âru’l- meş- rik.
• Fârâbî. (1995). Tahsilü’s-saade. (Nşr. A. Ebu Muhlim) Beyrut: Darı’l-Mektebeti’l-Hilal.
• Fârâbî. (1999). İhsau-l ulum. (Çev. A. Arslan ) Ankara: Vadi Yayınları.
• Fârâbî. (1999). Tahsilu-s saade. (Çev. A. Arslan) Ankara: Vadi Yayınları.
• Fârâbî. (2011). İdeal devlet (El-Medînetü’l-fâzıla). (Çev. A. Arslan), İstanbul: Divan Yayınevi .
• Fârâbî. (2019). Kitâbü’l- mille (Din üzerine). (Çev. Y. Aydınlı), İstanbul: Litera Yayınları.
• Fârâbî. (2014). Fârâbî’nin iki eseri: Siyaset felsefesin dair görüşler ve mutluluk yoluna yönelme. (Çev. H. Özcan), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Filiz, Ş. (1999). İhvan-ı safa felsefesinde insan sorunu. Makâlât Dergisi. (2), 21-68. Hatipoğlu, M. S. (1978). İslâm’da ilk siyasi kavmiyetçilik: Hilâfetin kureyşliliği. AÜİF Dergisi, 23(1), 121-213.
• İhvân-ı Safâ. (1995). Resâil-ü İhvâni’s-Safâ ve hullâni’l-vefâ. (Nşr. A. Tamer) Beyrut.
• İhvân-ı Safâ. (2012). Risaleleri IV: Siyaset çeşitlerinin nitelikleri ve niceliklerine dair. (Çev. İ. Türkoğlu) İstanbul: İdea Ayrıntı Yayınları.
• Koç,A. (2017). İhvân-ı Safâ da eğitim. B.A. Çetinkaya, İ. Çalışkan (Editörler.), Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni, (C.6. s. 291-319) içinde, İstanbul: İnsan Yayınları,
• Korkut, Ş. (2018). Fârâbî’nin siyaset felsefesi: Kökenleri ve özgünlüğü. Ankara: Atlas Yayınları.
• Kurtoğlu, Z. (2013). İslam düşüncesinin siyasal ufku. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kutluer, İ. (2012). Yitirilmiş hikmeti ararken. İstanbul: İz Yayınları.
• Maraş, İ. (2017). Fârâbî'nin tevil anlayışı bağlamında peygamber ve konumu. İslam ve yorum. Ankara: TDV Yayınları.
• Nasr, S. Hüseyin, Leaman, O. (2007). İslam felsefe tarihi: Siyaset felsefesi (Hans Daiber).(Çev. Ş. Öcal, H.T. Başoğlu) İstanbul: Açılım Kitap.
• Ocak, H. (2019). İhvan-ı Safa’nın insan tasavvurunda bilgi-ahlak-iman ilişkisi. Malatya: Fidan Yayınları.
• Ocak, H. (2017). İhvan-ı Safa felsefesinde ihtilaf kavramı ve ihtilafa düşülme sebepleri. Kesit Akademi Dergisi. 3(12),268-288.
• Olguner, F. (1999). Fârâbî. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Özturan, H.(2017) .Akıl ve ahlak: Aristoteles ve Fârâbî’de ahlakın kaynağı. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Sünter, E. (2018). Ahlak felsefesi bağlamında Ebu Bekr Razi’ye göre yöneticinin özellikleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 73, 315-325.
• Korkut, Ş. (2018). İslam siyaset düşüncesi. L. Sunar, Ö. Kavak (Editörler). Felsefenin Siyaset nazariyesi, (s. 129-202) içinde, İstanbul: İlem Kitaplığı,
• Uysal, E. (2017). İhvân-ı Safâ da metafizik. B. A. Çetinkaya, İ. Çalışkan (Editörler), Doğu’dan Batı’ya