BAĞIMSIZ ANAOKULLARINDA GÖREV YAPAN YÖNETİCİLERİN İLETİŞİM BECERİLERİNİN ÖRGÜT İKLİMİNE ETKİSİ

Yıl 2020, Sayı: 81, 343 - 376, 27.03.2020

Ömer Ergenekon Cemal Aküzüm

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, Diyarbakır ili merkez ilçelerindeki (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir) bağımsız anaokullarında görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri temelinde, okul yöneticilerinin sahip oldukları iletişim becerilerinin örgüt iklimine olan etkisini incelemektir. Betimsel bir çalışma olarak tasarlanan araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır ili merkez ilçelerindeki 28 resmi bağımsız anaokulunda görev yapan 270 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Evren ulaşılabilir olduğundan örneklem alma yoluna gidilmeyip evreninin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla bağımsız anaokularında görev yapan 241 öğretmene ölçek dağıltılmış, geri dönen ölçeklerin tamamı değerlendirmeye alınmıştır. Veri toplama aracı olarak, “İletişim Becerileri Ölçeği” ve “Örgütsel İklim Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde; (Bağımsız) Örneklemler için t testi, Tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Kruskal Wallis-H testi, Scheffe ve Mann-Whitney U sınaması kullanılmıştır. Ayrıca, bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenleri yordama düzeylerini belirlemek amacıyla Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, okul öncesi öğretmenleri, okul yöneticilerinin “bilgilendirmeye yönelik” iletişim becerilerini daha yüksek düzeyde olduğunu ifade ederken, bağımsız anaokullarının örgütsel ilklimine ilişkin olarak da “örgütsel amaçlar” boyutu bakımından daha yüksek düzeyde olduğunu ifade etmektedirler. Ayrıca, okul yöneticilerinin “bilgilendirmeye yönelik” ve “tutum ve davranışa yönelik” iletişim becerilerinin anaokullarındaki örgütsel iklim üzerinde anlamlı yordayıcılar oldukları bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitim, Bağımsız Anaokullar, İletişim Becerileri, Örgütsel İklim, Öğretmen.

Kaynakça

• Acer, D. (2007). Okul öncesi eğitim kurumlarının fiziksel ve eğitsel ortamları. G. Haktanır (Ed.). Okul öncesi eğitime giriş, (s.231- 258). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Acet, Ö. (2006). İlköğretim okullarında örgüt iklimi ile karara katılma süreci arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Açıkgöz, K. Ü. (2005). Etkili öğrenme ve öğretme. (6. Baskı). İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Açıl, M. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin iletişim becerilerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi (Şehit Kamil İlçesi Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep: Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ada, Ş., Çelik, Z., Küçükali, R & Manafzadehtabriz, S. (2015). Okul yöneticilerini ileti- şim becerilerine ilişkin yönetici ve öğretmenlerin algılama düzeyleri (Erzurum İli Örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 101- 114.
• Akbaba-Altun, S. & Memişoğlu, S. P. (2011). Çoklu veri kaynağına dayalı değerlendir- menin okul iklimine etkisi. İlköğretim Online, 10(2), 743-756.
• Altay, S.,İra, N.,Bozcan, E. Ü.&Yenal, H.(2011).Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze milli eğitim şuralarında okul öncesi eğitimi ve bugünkü durumu. E-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 660-672.
• Argon, T. & Zafer, D. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim sürecinde yaşadık- ları problemler (nitel bir çalışma). Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Der- gisi, 18, 99-123.
• Arslantaş, İ. (2002). Ortaöğretim okullarında iletişim. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık.
• Aydoğan, İ. (2008). Okul yöneticilerinin öğretmenleri etkileme becerileri. Selçuk Üniver- sitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 33-51.
• Aydoğan, İ. & Kaşkaya, A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerilerinin yönetici ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 1-16.
• Ayık, A. & Fidan, M. (2014). İlköğretim kurumlarında örgütsel iletişim ile okul kültürü arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 108-134.
• Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme. Kuram uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Başaran, İ.E. (2004). Yönetimde insan ilişkileri. İstanbul: Nobel Eğitim Yayınları.
• Bayar, Y. (2010). Okul sosyal iklimi ile geleneksel ve sanal zorbalık arasındaki ilişkiler: Genellenmiş akran algısının aracı rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baykal, B. (1981). Organizasyonlar: Teori ve davranış. İstanbul: Bilim ve Teknik Yayınevi.
• Bilir, F. P. (2005). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün örgüt iklimi ve çalışanların katılımla ilgili algılamaları. Yayımlanmamış doktora tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bolat, S. (1996) Eğitim örgütlerinde iletişim: HÜ. Eğitim fakültesi uygulaması Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 75-80.
• Bolatkıran, M. A. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinin duygusal yeterlilikleriyle ileti- şim becerileri arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi (Gaziantep İli Merkez İlçeleri Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 57, 5-34.
• Bursalıoğlu, Z. (2013). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Celep, C. (1992). İlkokullarda yönetici öğretmen iletişimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 301-316.
• Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. (2007a). The exposure of primary school teachers to bullying: An analysis of various variables, Social Behavior and Personality, 35(6), 789–802.
• Cemaloğlu, N. (2007b). The relationship between organizational health and bullying that teachers experience in primary schools in turkey. Educational Research Quar- terly, 31(2), 3-29.
• Cesur, H. (2009). Ortaöğretim müdürlerinin liderlik stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi (Şişli İlçesi Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağlayan, E. (2014). Okul binaları ve örgüt iklimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çalık, C. ve Şehitoğlu, E. T. (2006). Okul müdürlerinin insan kaynakları yönetimi işlevlerini yerine getirebilme yeterlikleri. Milli Eğitim Dergisi.
• Çelik, V. (1997). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çetinkaya, H. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerilerinin okul başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çınar, O. (2010). Okul müdürlerinin iletişim sürecinde etkililiği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26(1).
• Çubukçu, Z. & Döndar, D. (2003). Okul yöneticilerinin iletişim becerilerine ilişkin öğretmen algı ve beklentileri. Milli Eğitim Dergisi, 157, 261-269.
• Dağlı, A. (2000). İlköğretim okullarında iletişim. Çağdaş Eğitim Dergisi, 265, 37-42. Debasish, S.S. & Das, B. (2009). Business communication. New Delhi: PHI Learning.
• Diş, O. (2015). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile örgüt iklimi arasın- daki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ensari, H. (1999). 21. yüzyıl okulları için toplam kalite yönetimi. (1. Baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ersoy, S. (2006). İlköğretim okullarında yönetici ve öğretmenler arasındaki iletişim sorunları (Van İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertekin, Y. (1978). Örgüt iklimi. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları. No:174.
• Fidan, M. (2013). Öğretmen algılarına göre ilköğretim kurumlarında yöneticilerin iletişim becerileri ve örgütsel değerler arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gedikoğlu, T. & Tahaoğlu F. (2010). İlköğretim okullarının örgüt iklimi: (Gaziantep İli Şahinbey ve Şehitkâmil İlçeleri Örneği). Milli Eğitim Dergisi. 186, 38-55.
• Göcen, G. ve Kaya, Z. (2014). İmam hatip liselerinde çalışan öğretmen ve yöneticilerin okul iklim algısı ve bu algıya etki eden faktörler (İstanbul Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36, 67-102.
• Gökkaya, S. (2009). Okul müdürlerinin iletişim becerilerinin öğretmen algılarına göre incelenmesi (Kırklareli İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gültekinler, G. (2018). Okul öncesi eğitim dönemindeki çocuklar için çoklu zekâ kura- mına göre düzenlenmiş bir grafik tasarım programına ilişkin kuramsal altyapı çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Gündüz, H. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyum ara- sındaki ilişki (Gaziantep İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazian- tep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, K. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okul müdürlerinin iletişim ve moti- vasyon becerileri ile ilgili algı ve beklentileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hoy, W. K. & Clover, S.I.R. (2007). Elementary school climate a revision of the OCDQ., In W. Hoy ve M. DiPaola. (Eds.). Nort Carolina: IAP Essential Ideas for the Reform of American Schools.
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Korkmaz, T. & Çalışkan, N. (2008). Eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve örgüt etkinlik algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 63-71.
• Karataş, S. (2008). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Karlı, C. (2007). “İlköğretim okullarında yönetici öğretmen iletişimi: Öğretmen algıları- na göre İstanbul ili Tuzla ilçesi örneğinde bir araştırma”. Yayımlanmamış yük- sek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, E. & Önen, Ö. (2011). Öğrenen örgütlerde Johari penceresi Burdur örneklemi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 1-13.
• Kılıç, Y. (2013). İlköğretim okullarındaki yönetici ve öğretmenlerin eğitsel denetim ve örgüt iklimine ilişkin algılarının değerlendirilmesi (Batman İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Korkmaz, M. (2005). The relationship between organizational health and robust school vision in elementary schools. Journal of Educational Planning and Administra- tion, 18(4), 473-488.
• Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 17(1), 117- 139.
• Kösterelioğlu, M. & Argon, T. (2010). Okul yöneticilerinin iletişim sürecindeki etkililiğine ilişkin öğretmen algıları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-17.
• Kurt, S. (2015). Okul öncesi eğitim kurumu yöneticilerinin iletişim becerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale: Çanakkale Üniversitesi Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lunenburg F.C. & Ornstein A.C (1991). Educational Administration Concepts and Practices, Wadsworth Publishing Company, Belmont, California.
• MEB, (2014). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. 26 Temmuz 2014 tarih ve 29026 sayılı Resmi Gazete. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB, (2016). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Ankara: MEB Yayınları.
• Memduhoğlu, H.B. & Şeker, G. (2011). Öğretmenlerin algılarına göre ilköğretim okullarının örgütsel iklimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(12), 1- 26.
• Nur, İ. (2012). Anaokullarında örgüt iklimi ile öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkisinin incelenmesi (Malatya İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Oğuzkan, Ş. & Oral, G. (1997). Okul öncesi eğitimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Öner, S. (2007). Ortaöğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin okul yönetimine katılma düzeyleri ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özan, B. M. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim becerilerinin öğretmen ve yönetici bakış açısıyla değerlendirilmesi. Eğitim Arastırmaları. Eurasian Journal of Educational Research, 24, 153-160.
• Özdemir, F. (2006). Örgütsel iklimin iş tatmin düzeyine etkisi: Tekstil sektöründe bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özden, Y. (1998). Eğitimde dönüşüm, yeni değerler ve oluşumlar. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, N. (1995). İlkokul öğretmenlerinin çalıştıkları okulun iklimine ilişkin algıları ile gerilim (stres) düzeyleri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Sabuncuoğlu, Z. & Gümüş, M. (2008). Örgütlerde iletişim. İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• Sağbaş, N.Ö. (2013). İletişim, örgütsel iletişim ve okul yönetimi (Güngören İlçesi Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Saygılı, G. (2010). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul İli Sancaktepe İlçesi Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sezgin, F. & Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 743-757.
• Şahin, A. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin kişiler arası iletişim becerileri ve çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şanlı, Ö., Altun, M. & Karaca, R. (2014). Okul yöneticilerinin iletişim becerilerinin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1),1-12.
• Şentürk, C. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul ikliminin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşek, Y. (2003). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şimşek, Y. (2005). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Şimşek, Y. & Altınkurt, Y. (2009). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin okul müdürlerinin iletişim becerilerine ilişkin görüşleri. Akademik Bakış dergisi, (17),1-16.
• Şişman, N. & Turan, S. (2002). Eğitim ve okul yönetiminde eğitim bölgesi danışma kurullarının işlevi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(6), 136-146.
• Taymaz, H. (2000). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Topçu, İ. (1998). Örgütsel iklim kavramının kuramsal analizi ve eğitim örgütleri üze- rindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Torbacıoğlu, D. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin iletişim yöntemleri ve güdüleme derecelerine ilişkin öğretmen algıları (Çorum İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tutar, H. & Altınöz, M. (2010). Örgütsel iklimin iş gören performansı üzerine etkisi: Ostim imalât işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 65(2), 195-218.
• Tümkaya, S. & Asar, Ç. (2016). İlkokul yöneticilerinin iletişim becerilerine ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 243-258
• Uğurlu, F. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin çatışma yönetme stilleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yapıcıer, İ. (2007). Örgüt ikliminin oluşmasında yöneticilerin kişisel ve yönetsel özelliklerinin rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Yeşilyurt E. (2009). "Okul kültürünün öğretim başarısına olan etkisine yönelik öğretmen görüşleri (Elazığ ili örneği)", Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 195-214.