BİREY ÖRGÜT UYUMUNUN İŞ TATMİNİ VE İŞ PERFORMANSI ÜZERİNE ARACILIK ETKİSİ: SAĞLIK ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2024, Sayı: 98, 196 - 207, 30.06.2024

Ömer Özişli

https://doi.org/10.17753/sosekev.1433033

Öz

Bu araştırmanın amacı sağlık sektöründe çalışanların birey-örgüt uyumunun iş tatmini ve iş performansı arasındaki aracılık etkisinin tespit edilmesidir. Birey-örgüt uyumu, çalışanların kişilik yapıları, değerleri ve işteki beklentileri ile örgütün amaç ve kültürüyle eşleşmesidir. İş tatmini, çalışan bireyin işi ve çevresiyle ilgili olarak beklentilerinin karşılanmasıyla ile ilgili bir duygusal yansımasıdır. İş performansı ise örgüt çalışanının kendisinden istenen işleri yerine getirebilme düzeyi ve davranış biçimidir. Araştırma yüz yüze gönüllülük esası gözetilerek anket yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma anketinin ilk bölümünde demografik özelliklere ait sorulara yer verilmiştir. İkinci bölümde Netemeyer vd., (1997) tarafından geliştirilen ölçek kullanılmıştır. Üçüncü bölümde ise Keser & Önden (2019) tarafından geçerlilik ve güvenilirliği yapılmış olan iş tatmin ölçeği çalışmasından faydalanılmıştır. Son olarak iş performans ölçeği Deniz & Kumru (2022)’nun iş performans ölçeği geliştirme çalışması baz alınarak araştırma yapılmıştır. Ölçekteki tüm maddeler 5’li Likert olarak değerlendirilmiştir. Yapılan analizlere göre, birey-örgüt uyumu ile iş tatmini arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Ek olarak birey örgüt uyumu iş performansı üzerinde de etkilidir. Bu sonuçlara göre birey örgüt uyumu iş tatmini ve iş performansını pozitif etkilemektedir. İlave olarak birey örgüt uyumunun iş tatminine etkisinde iş performansının da aracılık etkisi olduğu bu bağlamda birey örgüt uyumunun iş tatmini etkisini daha da artırttığı belirlenmiştir. Elde edilen bu sonuçlara göre hastane yöneticilerine ve çalışanlarına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Birey-örgüt uyumu, İş tatmini, İş performansı, Sağlık çalışanı

Etik Beyan

Yazar Katkı Oranı Beyanı Tek yazarlı bu araştırmada yazarın katkısı %100’dür. Tek yapılan araştırma da çıkar çatışması beyanı bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Akhtar, M. W., Syed, F., Husnain, M., & Naseer, S. (2019). Person-organization fit and innovative work behavior: The mediating role of perceived organizational support, affective commitment and trust. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 13(2), 311-333.
• Aksoy, N., & Polat, C. (2013). Akdeniz bölgesindeki bir ilde üç farklı hastanenin cerrahi birimlerinde çalışan hemşirelerin iş doyumu ve etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 10(2), 45-53.
• Altaş, S. S., & Ali, K. (2013). Örgütsel etik, örgütsel güven ve bireysel iş performansı arasındaki ilişki: Okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 1(2), 29-41.
• Andrews, M. C., Baker, T., & Hunt, T. G. (2011). Values and person-organization fit does moral intensity strengthen outcomes? Leadership & Organization Development Journal, 32 (1), 5-19.
• Arpacıoğlu, S., Baltalı, Z., & Ünübol, B. (2021). COVID-19 pandemisinde sağlık çalışanlarında tükenmişlik, Covid korkusu, depresyon, mesleki doyum düzeyleri ve ilişkili faktörler. Çukurova Medical Journal, 46(1), 88-100.
• Bağcı, B. (2018). Birey-Örgüt Uyumunun İş Tatmini Üzerine Etkisi: Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4).
• Backhaus, K. (2003). Importance of person‐organization fit to job seekers. Career Development, International, 8(1), 21-26.
• Büte, M. (2011). Etik iklim, örgütsel güven ve bireysel performans arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 171-192.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (32), 470-483.
• Boon, C., Hartog, D., Boselie, P., & Paauwe, J. (2011). The relationship between perceptions of HR practices and employee outcomes: examining the role of person–organisation and person–job fit. The International Journal of Human Resource Management, 22(1), 138-162.
• Bowen, D. E., Ledford Jr, G. E., & Nathan, B. R. (1991). Hiring for the organization, not the job. Academy of Management Perspectives, 5(4), 35-51.
• Chen, P., Sparrow, P., & Cooper, C. (2016). The relationship between individual-institution fit and job satisfaction. Journal of Managerial Psychology, 31(5), 946-959.
• Chipunza, C., & Malo, B. (2017). Organizational culture and job satisfaction among academic professionals at a South African university of technology. Problems and Perspectives in Management, (15, Iss. 2), 148-161.
• Demirer, Ö., & Bülbül, H. (2014). Kamu ve özel hastanelerde hizmet kalitesi, hasta tatmini ve tercih arasındaki ilişki: Karşılaştırmalı bir analiz. Amme İdaresi Dergisi, 47(2), 95-119.
• Deniz, S. (2019). Effect of lonelıness ın the workplace on employees’job performance: A study for hospital employees. International Journal Of Health Services Research And Policy, 4(3), 214-224.
• Deniz, M., & Kumru, S. (2022). İş Performans ölçeği geliştirme çalışması: Özel bir hastane uygulaması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 549-562.
• Diktaş Yerli, G. (2023). Göç olgusunun eğitime yansımaları. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(7), 1068-1079.
• Durmuş, S., & Günay, O. (2007). Hemşirelerde iş doyumu ve anksiyete düzeyini etkileyen faktörler. Erciyes Tıp Dergisi, 29(2), 139-146.
• Efil, İ. (2006). İşletmelerde yönetim ve organizasyon. Alfa.
• Erdoğan, B., Kraimer, M. L., &Liden, R. C. (2002). Person-organization fit and work attitudes: The moderating role of leader-member Exchange. Academy of Management, (1), 1-28.
• Ergin, C. (1997). Bir iş doyumu ölçümü olarak “İş Betimlemesi Ölçeği”: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 12(39), 25-36.
• Erkuş, A., & Fındıklı, M.A., (2013), Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42 (2), 302-318.
• Ertuğrul, İ. (2006). Akademik performans değerlendirmede bulanık mantık yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 155-176.
• Gerstner, C. R., & Day, D. V. (1997). Meta-Analytic review of leader–member exchange theory: Correlates and construct issues. Journal of applied psychology, 82(6), 827.
• Halsey, W. (1988). Macmillan contemporary dictionary. Tanıtım.
• Keser, A., & Bilir, K. B. Ö. (2019). İş tatmini ölçeğinin Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 229-239.
• Kırılmaz, H., Kırılmaz, S. K., & Kahraman, M. (2018). Sağlık personelinin bilgi sistemi işlevlerini kullanımları ve örgütsel performansa etkisi. Strategic Public Management Journal, 4(8), 62-80.
• Kristof, A. L. (1996). Person‐organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurement, and implications. Personnel psychology, 49(1), 1-49.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve motivasyon teorileri: Kuramsal bir çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 85-116.
• Kristof‐Brown, A. L., Zimmerman, R. D., & Johnson, E. C. (2005). Consequences Of Indıvıduals'fıt At Work: A Meta‐Analysis Of Person–Job, Person–Organization, Person–Group, And Person–Supervisor Fit. Personnel Psychology, 58(2), 281-342.
• Liu, B., Liu, J., & Hu, J. (2010). Person-organization fit, job satisfaction, and turnover intention: An empirical study in the Chinese public sector. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 38(5), 615-625.
• Micolo, A. M. (1993). Suggestions for achieving a strategic partnership. Hr Focus, 70(9), 22. Netemeyer, R. G., Boles, J. S., McKee, D. O., & McMurrian, R. (1997). An investigation into the antecedents of organizational citizenship behaviors in a personal selling context. Journal of marketing, 61(3), 85-98.
• Odom, R. Y., Boxx, W. R., & Dunn, M. G. (1990). Organizational cultures, commitment, satisfaction, and cohesion. Public Productivity & Management Review, 157-169.
• Özdemir, Ç., Hamide, N., Çakır, R., Küçükali, R. (2019). Sağlık yöneticilerinin liderlik özellikleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2892- 2907. DOI: 10.26466/opus.555047
• Palmer, M.J. (1993). Performans değerlendirmeleri. Rota.
• Paşa, M. (2007). Stresin bireysel performans üzerindeki etkileri ve bir uygulama (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Robbins, S., P. Decenzo, D., & Coulter, M. (2013). Fundamentals of management (Çev. Ed. Adem Öğür). Nobel.
• Tezcan, N. (2007). Rekreasyon etkinliklerinin çalışanların performansları üzerine etkilerinin incelenmesi kocaeli trakya birlik örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Turunç Ö., & Çelik M., (2012)., İş tatmini -kişi örgüt uyumu ve amire güven- kişi örgüt uyumu ilişkisinde dağıtım adaletinin düzenleyici rolü. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14 (2).
• Tutar, H. (2016). Örgütsel davranış. Detay.
• Sekaran, U. (1992). Research methods for business: A skill-building approach (2. baskı). John Wiley.
• Sığrı, Ü., & Gürbüz, S. (2015). Örgütsel davranış. Beta.
• Turunç, Ö., Erkuş, A., & Polat, M. (2005). İşletmelerde örgütsel performansın değerlendirilmesinde nicel-nitel kriterler: Savunma sanayiinde bir araştırma. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 761, 768.
• Türk, S. (2007). Örgüt kültürü ve iş tatmini. Gazi.
• Sekiguchi, T. (2004). Person-organization fit and person-job fit in employee selection: A review of the literature. Osaka keidai ronshu, 54(6), 179-196.
• Van De Ven, F., (2007), Fulfilling the promise of career development: Getting to the heart of the matter. Organization Development Journal, 25 (3), 45-50.
• Verquer, M. L., Beehr, T. A., & Wagner, S. H. (2003). A meta-analysis of relations between person– organization fit and work attitudes. Journal of vocational behavior, 63(3), 473-489.
• Yahyagil, M. Y. (2005). Birey ve organizasyon uyumu ve çalışanların iş tutumlarına etkisi. Öneri Dergisi, 6(24), 137-149.
• Yüksel, İ. (2005). İletişimin iş tatmini üzerindeki etkileri: bir işletmede yapılan görgül çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 291-306.
• Yüksekbilgili, Z., & Küçüközkan, Y. (2017). Sağlık Kurumlarında Örgüt İklimi ile Çalışanların İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(17), 34-46.
• Zencirkıran, M., & Keser, A. (2018). Örgütsel Davranış. Dora