DİJİTAL FİNANSAL OKURYAZARLIK VE FİNANSAL TEKNOLOJİLERİN İLİŞKİSİNDE ROL ALAN FAKTÖRLER: YABANCI TURİSTLER ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2024, Sayı: 99, 211 - 233, 29.09.2024

Kayhan Ahmetoğulları

https://doi.org/10.17753/sosekev.1487134

Öz

Bu çalışmanın ana amacı dijital finansal okuryazarlık ile finansal teknolojiler arasındaki nedensel ilişkiyi incelemektir. Ayrıca bu ilişkide sosyal medya kullanımı ve yaş gibi kategorik değişkenlerin düzenleyici rolünü irdelemek ile dijital finansal okuryazarlık ve finansal teknolojilerin sosyo-demografik değişkenler ve finansal okuryazarlık sertifikası sahipliği, finansal işlemlerde akıllı telefon kullanımı ve katılımcıların dillerine göre nasıl değiştiğini gözlemlemektir. Araştırma nicel desenli birincil anket verilerini yüz yüze toplayarak değişkenler arasındaki ilişkiyi inceleyen ilişkisel tarama modelini kullanmaktadır. Veriler Türkiye’nin en çok ziyaret edilen yerlerinden biri olan Antalya’ya gelen yabancı turistleri hedef almaktadır. Bölgeyi en çok ziyaret eden ilk üç ülke mensuplarının dilleri dikkate alınarak katılımcılar için İngilizce, Rusça ve Lehçe olmak üzere üç dilde anket uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS ve AMOS paket programlarından yararlanılmıştır. Araştırmada 292 katılımcı üzerinden sürekli değişkenlere ait ölçek ve ölçüm geçerliliği ve güvenilirliğini sağlamak için ölçüm modeline dayalı DFA kullanılmıştır. Ardından uyum iyiliği sağlanan ve geçerlilik testi onaylanan modele ait örtük değişkenler arasındaki nedensel ilişkiyi veren yapısal eşitlik modeli oluşturulmaktadır. Model uyumu sağlanmış ve dijital finansal okuryazarlığın finansal teknoloji deneyimini artıracağı sonucuna ek olarak bu ilişkide sosyal medya kullanımı ve yaşın düzenleyici rolü saptanmıştır. Ayrıca çalışmada sosyo-demografik değişkenlere göre dijital finansal okuryazarlık ve finansal teknoloji deneyiminin nasıl değiştiğini irdelemek için t-testleri ve ANOVA analizi yapılmıştır. Sonuç olarak dijital finansal okuryazarlığın finansal teknoloji deneyimini anlamlı şekilde artırdığı, sosyal medya kullananlarda bu ilişki anlamlı ve daha yüksek olduğu, 36-45 yaş aralığında bu ilişki anlamlı değilken, diğer yaş aralıklarında anlamlı şekilde değiştiği ortaya konmaktadır. Ayrıca yaş aralıkları içerisinde bu ilişkiyi en fazla etkileyen 55 ve üstü yaş aralığındakiler olduğu saptanmıştır. Öte yandan İngilizce konuşanların Rusça konuşanlara göre daha yüksek dijital finansal okuryazarlık ve finansal teknoloji deneyimine sahip oldukları gözlenmektedir. Son olarak finansal okuryazarlık sertifikası olanların olmayanlara göre daha yüksek dijital finansal okuryazarlığa ve finansal teknoloji deneyimine sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital finansal okuryazarlık, Finansal teknolojiler, Yabancı turistler

Kaynakça

• Ahmetoğulları, K. (2022). Pandemi dönemi çevrimiçi satın alma davranışında finansal yetenekler ve teknolojik uygulamalar için öneriler: Türkiye’den kanıtlar. Business & Management Studies: An International Journal, 10(2), 683–702. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i2.2032
• Ahmetoğulları, K., & Arabacı, N. (2022). Pandemi sonrası finansal yeteneklerin teknoloji kabul modeli ekseninde irdelenmesi: Katılım finans sektöründe dijital bankacılık üzerine bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 2270-2289.
• Ahmetoğulları, K., & Öcel, Y. (2021). Finansal okuryazarlık ile yaşam tarzı arasındaki ilişkinin irdelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2477-2497.
• Ahmetoğulları, K., & Parmaksız, H. (2017). Finansal iyilik halinin finansal okuryazarlık ve kredi kartı tutumuyla ilişkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(48), 317-330.
• Artavanis, N., & Kara, S. (2020). Financial literacy and student debt. European Journal of Finance, 26(4–5), 382–401.
• Aun, J. (2017). Robot-proof: Higher education in the age of artificial intelligence. MIT.
• Aydın, Z., & Sümer, E. (2023). Dijital finansal okuryazarlığın demografik faktörlere göre değişimi. Finans ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), 22-38.
• Boz, N. & Ahmetoğulları, K. (2023). Turistlerin finansal memnuniyeti ile finansal tavsiye almalarının finansal yetenekler aracılığıyla tavsiye etme niyetlerine etkisinde sosyal medyanın düzenleyiciliği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 11(4), 2733-2759.
• Byrne, B. M. (1998). Structural equation modelling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic concepts, applications, and programming. Lawrence Erlbaum Associates.
• Chang, S. J., van Witteloostuijn, A., & Eden, L. (2010). From the editors: Common method variance in international business research. Journal of International Business Studies, 41(2), 178-184.
• Daragmeh, A., Lentner, C., & Sági, J. (2021). FinTech payments in the era of COVID-19: Factors influencing behavioral intentions of ’’ Gneration X” in Hungary to use mobile payment. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 32, 100574. https://doi.org/10.1016/j.jbef.2021.100574
• Ertaş, M., & Kavas, M. (2023). Finansal teknoloji ve okuryazarlık. Teknoloji ve Ekonomi Dergisi, 14(4), 55-72.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Frame, W. S., Wall, L., & White, L. J. (2019). Technological change and financial innovation in banking: Some implications for FinTech. In A. Berger, P. Molyneux, & J. O. S. Wilson (Eds.), Oxford handbook of banking (3rd ed., pp. 262–284). Oxford University
• Frost, J., Gambacorta, L., Huang, Y., Shin, H. S., & Zbinden, P. (2019). BigTech and the changing structure of financial intermediation. Bank of International Settlements Working Paper Number 779.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. R. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective. Pearson Education.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. R. (2013). Multivariate data analysis (7th ed.). Pearson Education.
• Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M., & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the results of PLS-SEM. European Business Review, 31(1), 2–24. https://doi.org/10.1108/EBR-11-2018-0203
• Harman, H. H. (1960). Modern factor analysis. The University of Chicago.
• Hasan, R., Ashfaq, M., Parveen, T., & Gunardi, A. (2022). Financial inclusion–does digital financial literacy matter for women entrepreneurs? International Journal of Social Economics, 50(8), 1085–1104. https://doi.org/10.1108/IJSE-04-2022-0277
• Hastings, J., & Mitchell, O. S. (2018). How financial literacy and impatience shape retirement wealth and investment behaviors. Wharton Pension Research Council Working Papers Number 13.
• Hastings, J., & Tejeda-Ashton, L. (2008). Financial literacy, information, and demand elasticity: Survey and experimental evidence from Mexico. National Bureau of Economic Research Working Paper Number 14538.
• Hundtofte, S., & Gladstone, J. (2017). Who uses a smartphone for financial services? Evidence of a selection for impulsiveness from the introduction of a mobile FinTech app. Working Paper.
• Indrawati, S. (2021). Digital financial literacy and fintech adoption. Journal of Financial Technology, 25(4), 90-105.
• Jöreskog, K., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Karagöz, Y., & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-97.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavram ilkeler teknikler. 3A Eğitim Araştırma Danışmanlık. Kaya, A., & Kılıç, H. (2021). Dijital okuryazarlık ve finansal davranışlar. Finansal Yönetim Dergisi, 13(3), 44-60.
• Kline, R. B. (2016). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). Guilford.
• Kumar, V., Singh, A., & Patel, S. (2023). Digital financial literacy in urban India. Journal of Economic Studies, 37(2), 88-104.
• Liew, T., Lim, P., & Liu, Y. (2020). Digital financial literacy: A case study of farmers from rural areas in Sarawak. International Journal Of Education And Pedagogy, 2(4), 245-251. Retrieved from https://myjms.mohe.gov.my/index.php/ijeap/article/view/11612
• Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2014). The economic importance of financial literacy: Theory and evidence. Journal of Economic Literature, 52(1), 5–44.
• Lusardi, A., Michaud, P. C., & Mitchell, O. S. (2017). Optimal financial knowledge and wealth inequality. Journal of Political Economy, 127(2), 431–477.
• Lusardi, A., Samek, A., Kapteyn, A., & Glinert, L. (2015). Visual tools and narratives: New ways to improve financial literacy. Journal of Pension Economics and Finance, 16(3), 1–27.
• Maendru, C., Smith, J., & Lee, T. (2020). Financial literacy and technology adoption. Journal of Financial Studies, 28(3), 102-118.
• Mahendru, M., Sharma, G. D., & Hawkins, M. (2022). Toward a new conceptualization of financial well-being. Journal of Public Affairs, 22(2), e2505.
• Malhotra, N. K., Kim, S. S., & Patil, A. (2006). Common method variance in IS research: A comparison of alternative approaches and a reanalysis of past research. Management Science, 52(12), 1865-1883.
• McKillop, D., French, D., & Stewart, E. (2020). The effectiveness of smartphone apps in improving financial capability. European Journal of Finance, 26(4–5), 302–318.
• Migliavacca, M. (2020). Keep your customer knowledgeable: Financial advisors as educators. European Journal of Finance, 26(4–5), 402–419.
• Moenjak, T., Kongprajya, A., & Monchaitrakul, C. (2020). Fintech, financial literacy, and consumer saving and borrowing: The case of Thailand. ADBI Working Paper Series (Issue 1100). Retrieved from https://www.adb.org/publications/fintech-financial-literacy-consumer-saving-borrowing-thailand
• Neuman, W. L., (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar I. Cilt (Çev. Ed. S. Özge, 7. baskı). Yayınodası.
• Panos, G. A., & Karkkainen, T. (2019). Financial literacy and attitudes to cryptocurrencies. Working Paper.
• Philippas, N., & Avdoulas, C. (2020). Children of crisis: Financial literacy and financial well-being among Generation-Z business-school students in Greece. European Journal of Finance, 26(4–5), 360–381.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y., & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879-903.
• Rahayu, D., Sukoco, I., & Purnomo, H. (2022). Digital financial literacy and financial behavior in Indonesian millennials. Asian Journal of Economics, 35(1), 58-75.
• Saydar, R. (2024). Dijital finansal okuryazarlık ve teknoloji kullanımı. Finans Teknolojileri Dergisi, 15(1), 31-48. Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Pearson.
• Taşlıyan, M. (2023). Dijital okuryazarlık eğitimleri ve etkileri. Eğitim ve Teknoloji Araştırmaları Dergisi, 19(2), 23-39.
• Toronto Centre. (2022). Financial literacy and digital financial inclusion: Supervisory policy and practice. https://www.findevgateway.org/paper/2022/02/financial-literacy-and-digital-financial-inclusion-supervisory-policy-and-practice
• Widyastuti, U., Respati, D. K., Dewi, V. I., & Soma, A. M. (2024). The nexus of digital financial inclusion, digital financial literacy and demographic factors: lesson from Indonesia. Cogent Business & Management, 11(1). https://doi.org/10.1080/23311975.2024.2322778
• Yeo, K., & Fisher, P. (2017). Financial technologies and household savings. Journal of Financial Services, 22(2), 75-89.