SAĞLIK BİLİMLERİ ÖĞRENCİLERİNİN NOMOFOBİ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2025, Sayı: 101, 314 - 328, 24.03.2025

Enes Kabul , Ali Mesut Temizer , Yalçın Karagöz

https://doi.org/10.17753/sosekev.1607964

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, akıllı telefon bağımlılığının ileri aşaması olan nomofobi ölçeğinin geliştirilmesidir. Çalışmanın alt amacı olarak ise farklılık analizleri yapılmıştır. Çalışma nicel araştırma yöntemi temel alınarak yürütülmüştür. Bu doğrultuda Bolu ve İstanbul’da eğitimine devam eden 395 üniversite öğrencisine 22 maddelik ölçek formu uygulanmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler SPSS ve AMOS programlarından yararlanılarak değerlendirilmiştir. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda oluşturulan 22 maddelik ölçeğin 3 boyutlu (Negatif Etki, Endişe ve Duygusal Bağ) bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Daha sonra yapısal eşitlik modellemesi yardımıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmış, elde edilen uyum indeksi değerlerinin iyi uyum gösterdikleri belirlenerek model uyumunun sağlandığı görülmüştür. Sonuç olarak geliştirilen nomofobi ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Nomofobi, Bağımlılık, Ölçek geliştirme, Teknoloji bağımlılığı

A Scale Development Study to Determine the Nomophobia Levels of Health Science Students

Öz

The main purpose of this study is to develop the nomophobia scale, which is the advanced stage of smartphone addiction. As the sub-objective of the study, difference analyzes were carried out. The study was conducted based on the quantitative research method. In this regard, a 22-item scale form was applied to 395 university students continuing their education in Bolu and Istanbul. The data obtained from the participants were evaluated using SPSS and AMOS programs. It was observed that the 22-item scale created as a result of explanatory factor analysis had a 3-dimensional structure (Negative Affect, Anxiety and Emotional Bond). Then, confirmatory factor analysis was performed with the help of structural equation modeling, and it was determined that the obtained fit index values showed good fit and that the model fit was achieved. As a result, the developed nomophobia scale was found to be a valid and reliable scale.

Anahtar Kelimeler

Nomophobia, Addiction, Scale development, Technology addiction

Kaynakça

• Adawi, M., Bragazzi, N. L., Argumosa-Villar, L., Boada-Grau, J., Vigil-Colet, A., Yildirim, C., & Watad, A. (2018). Translation and Validation of the Nomophobia Questionnaire in the Italian language: Exploratory factor analysis. JMIR mHealth and uHealth, 6(1), 1-9. https://doi.org/10.2196/mhealth.9186
• Adnan, M., & Gezgin, D. M. (2016). Modern çağın yeni fobisi: Üniversite öğrencileri arasında nomofobi prevalansı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 49(1), 141- 158.
• Al, A.F., Mercan Başpınar, M., & Basat, O. (2022). The relationship of job satisfaction with nomophobia and social media addiction in healthcare professionals: A cross-sectional study. Bagcilar Med Bull, 7(4), 311-318. https://doi.org/10.4274/BMB.galenos.2022.2022-06-052
• Augner, C., & Hacker, G. W. (2012). Associations between problematic mobile phone use and psychological parameters in young adults. International Journal of Public Health, 57(2), 437-441. https://doi.org/10.1007/s00038-011-0234-z
• Aytaç, M., & Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. JSSA, 5(1), 14–22.
• Azadmanesh, H., Ahadi, H., Delavar, A., & Manshaee, G. (2016). Developing and standardization of the nomobophobia questionnaire. Training Measurement, 6(23), 1-22. https://doi.org/10.22054/jem.2016.6150
• Bhattacharya, S., Bashar, M. A., Srivastava, A., & Singh, A. (2019). Nomophobia: No mobile phone phobia. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(4), 1297-1300. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_71_19
• Bragazzi, N. L., Re, T. S., & Zerbetto, R. (2019). The relationship between nomophobia and maladaptive coping styles in a sample of Italian young adults: Insights and implications from a cross-sectional study. JMIR Ment Health,6(4), 101-112. https://doi.org/10.2196/13154
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. Routledge.
• Burucuoğlu, M. (2017). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin nomofobi düzeyleri üzerinde bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 482-489.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Chen, L., Yan, Z., Tang, W., Yang, F., Xie, X., & He, J. (2016). Mobile phone addiction levels and negative emotions among Chinese young adults: The mediating role of interpersonal problems. Computers in Human behavior, 55, 856-866. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.10.030
• Çakır, O., Erdoğdu, F., & Karaozan, B. (2024). Covid-19 salgın sonrası ortaokul öğrencilerinin nomofobi düzeylerine göre takıntılı mesajlaşma davranışlarının yordanması. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 122-138.
• Dijital 2024 Küresel Genel Bakış Raporu (2024). https://datareportal.com/reports/digital-2024-global-overview-report [Erişim Tarihi: 1 Şubat 2025].
• Dursun, B., Gerçek, H., & Torlak, M. S. (2024). Üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite düzeyi ile nomofobi ve internet bağımlılığı arasındaki ilişki. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(2), 223-235.
• Erdem, H., Kalkın, G., Türen, U., & Deniz, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde mobil telefon yoksunluğu korkusunun (nomofobi) akademik başarıya etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 923-936.
• Erdem, H., Türen, U., & Kalkın, G. (2017). Mobil telefon yoksunluğu korkusu (nomofobi) yayılımı: Türkiye’den üniversite öğrencileri ve kamu çalışanları örneklemi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(1), 1-12.
• Farooqui, I. A., Pore, P., & Gothankar, J. (2018). Nomophobia: an emerging issue in medical institutions? Journal of Mental Health, 27(5), 438-441. https://doi.org/10.1080/09638237.2017.1417564
• Fettahlıoğlu, M. Ş., Çıkmaz, G., & Ateş, N. B. (2019). Sosyal medya bağımlılığı ve nomofobi’nin akademik ertelemeye etkisi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6(42), 2875-2896.
• Graben, K., Doering, B. K., Jeromin, F., & Barke, A. (2020). Problematic mobile phone use: Validity and reliability of the Problematic Use of Mobile Phone (PUMP) Scale in a German sample. Addict Behav Rep. https://doi.org/10.1016/j.abrep.2020.100297
• Hoşgör, H., Tandoğan, Ö., & Gündüz Hoşgör, D. (2017). Nomofobı̇nı̇n günlük akıllı telefon kullanım süresi̇ ve okul başarısı üzerindeki̇ etkisi̇: Sağlık personeli̇ adayları örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 573-595. https://doi.org/10.16992/ASOS.12266
• Kang, S., & Jung, J. (2014). Mobile communication for human needs: A comparison of smartphone use between the US and Korea. Computers in Human Behavior, 35, 376-387. Doi: https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.03.024
• Karagöz, Y. (2021). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Akademik.
• Karagöz, Y., & Bardakçı, S. (2020). Bilimsel araştırmalarda kullanılan ölçme araçları ve ölçek geliştirme. Nobel Akademik.
• King, A. L. S., Valenca, A. M., Silva, A. C. O., Baczynski, T., Carvalho, M. R., & Nardi, A. E. (2013). Nomophobia: Dependency on virtual environments or social phobia? Computers İn Human Behavior, 29(1), 140-144. https://doi.org/10.1016/j.chb.2012.07.025
• Ming, Z., Pietikainen, S., & Hänninen, O. (2006). Excessive texting in pathophysiology of first carpometacarpal joint arthritis. Pathophysiology, 13(4), 269-270. https://doi.org/10.1016/j.pathophys.2006.09.001
• Müezzin, E. (2016). İnternet bağımlılığı. A. İşman., H. F. Odabaşı, B. Akkoyunlu (Ed.), Eğitim teknolojileri okumaları içinde (365-383). TOJET- The Turkish Online Journal of Educational Technology. http://www.tojet.net/e-book/eto_2016.pdf [Erişim Tarihi: 30 Aralık 2022].
• Ögel, K. (2012). İnternet bağımlılığı. Kültür.
• Park, C. S. (2019). Examination of smartphone dependence: Functionally and existentially dependent behavior on the smartphone. Computers in Human Behavior, 93, 123-128. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.12.022
• Park, N., Kim, Y. C., Shon, H. Y., & Shim, H. (2013). Factors influencing smartphone use and dependency in South Korea. Computers in Human Behavior, 29(4), 1763-1770.
• Polat, R. (2017). Dijital hastalık olarak nomofobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 164-172.
• Rodriguez-Garcia, A. M., Moreno-Guerrero, A. J., & Lopez Belmonte, J. (2020). Nomophobia: An individual's growing fear of being without a smartphone-A systematic literature review. Int J Environ Res Public Health, 17(2), 1-19. https://doi.org/10.3390/ijerph17020580
• Sahbaei, F., Shokri, S., Daemi, M., & Pourzadi, M. (2016). Mobile phone use patterns amongst university students: Its correlates and relationship to psychological health]. Journal of Medical Council Of I.R.I., 34(3), 233-40. https://doi.org/10.5812/ijpbs.109291
• Salehan, M., & Negahban, A. (2013). Social Networking on Smartphones: When Mobile Phones Become Addictive. Computers in Human Behavior, 29, 2632-2639. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.07.003
• Securenvoy (2012). 66% of The Population Suffer from Nomophobia The Fear of Being without Their Phone, https://securenvoy.com/blog/66-population-suffer-nomophobia-fear-being-without-their-phone-2/ [Erişim Tarihi: 1 Ocak 2023].
• Setyanto, A., & Franksiska, R. (2021). The smartphone uses and dependency toward emotional intelligence on generation Z. Jurnal Penelitian dan Pengembangan Sains dan Humaniora, 5(1), 156-164. https://doi.org/10.23887/jppsh.v5i1.34616
• Sharma, K., Sarathamani, T., Bhougal, S. K., & Singh, H. K. (2022). Smartphone-induced behaviour: Utilisation, benefits, nomophobic behaviour and perceived risks. Journal of Creative Communications, 17(3), 336-356. https://doi.org/10.1177/0973258620979519
• Tamura, H., Nishida, T., Tsuji, A., & Sakakibara, H. (2017). Association between excessive use of mobile phone and insomnia and depression among japanese adolescents. International Journal of Environmental Reseach and Public Health, 14, 1-11. Doi: https://doi.org/10.3390/ijerph14070701
• TÜİK Haber Bülteni. (2024). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638 [Erişim Tarihi: 1 Şubat 2025].
• TÜİK Haber Bülteni. (2024). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-%202024-53492 [Erişim Tarihi: 1 Şubat 2025].
• Yıldırım, C., & Correia, A. P. (2015). Exploring the dimensions of nomophobia: Development and validation of a self-reported questionnaire. Computers in Human Behavior, 49, 130-137. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.02.059
• Yıldırım, C., Sumuer, E., Adnan, M., & Yildirim, S. (2015). A growing fear: Prevalence of nomophobia among Turkish college students. Information Development 32(5), 19–27. https://doi.org/10.1177/0266666915599025
• Yılmaz, G., Şar, A. H., & Civan, S. (2015). Ergenlerde mobil telefon bağımlığı ile sosyal kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Online J Technol Addict Cyberbullying, 2(2), 20–37.
• Yoldaş, H, & Aras, E. (2024). Üniversite öğrencilerinde nomofobi düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 221–242.
• Zethy, C., & Octaviani, U. F. (2017). Nomophobia around us! Journal of Innovative Research in Social Sciences & Humanities, 1(1), 16–20.