Local Governments and Governance: Analysis of Budget Expenditures of Municipalities by Category in Türkiye with TOPSIS Method (2006-2019)

Yıl 2023, , 357 - 383, 26.07.2023

Cem Akın , Esra Doğan

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.03.17

Öz

Türkiye's economic structure has undergone administrative-fiscal transformations with the restructuring of local governments in the process of scaling up spatial form in the 2000s. Relations between social actors at the local level have significant fiscal potential for economic growth. Here, within the scope of the governance model, the level, amount and measurement of local government finances and current transfer expenditures are analytically revealed in parallel with socio-spatial dynamics. Accordingly, the scaling of the spatial form is empirically examined to understand the relationships in the process of social change through local government finances. Thus, the expenditure budgets of metropolitan municipalities, provincial municipalities other than metropolitan municipalities, district and town municipalities are analysed comparatively for 2006-2019 using the TOPSIS method. As a result, it aims to contribute to the socio-spatial approach by focusing on the centralised position of local government finances in the 2000s regarding municipalities' budget expenditures (current transfers).

Anahtar Kelimeler

Local Administrations, Socio-Spatial Dynamics, Governance, Municipalities, Current Transfers

Yerel Yönetimler ve Yönetişim: Türkiye’de Kategorileri İtibariyle Belediyelerin Bütçe Giderlerinin TOPSIS Yöntemi ile Analizi (2006-2019)

Öz

Türkiye’nin ekonomik yapısında; 2000’lerde mekânsal biçimin ölçeklendirilmesi sürecinde yerel yönetimlerin yeniden yapılanmasıyla idari-mali dönüşümler yaşanmaktadır. Yerel düzeydeki toplumsal aktörler arasındaki ilişkiler ekonomik büyüme içinde önemli mali potansiyele sahip olmaktadır. Burada, yönetişim modeli kapsamında sosyo-mekânsal dinamiklere paralel olarak yerel yönetimler maliyesinin düzeyi, miktarı ve ölçümü ile cari transfer harcamaları analitik olarak ortaya koyulmaktadır. Bu doğrultuda, mekânsal biçimin ölçeklendirilmesine yerel yönetimler maliyesi üzerinden toplumsal değişim sürecindeki ilişkileri anlamak için ampirik yaklaşımla bakılmaktadır. Böylece, 2006-2019 dönemi için TOPSIS yöntemi ile büyükşehir belediyeleri, büyükşehir dışındaki il belediyeleri ile ilçe ve belde belediyeleri gider bütçeleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Sonuçta, 2000’li yıllarda yerel yönetimler maliyesinin; belediyelerin bütçe giderleri (cari transferler) özelinde merkezileşen konumuna odaklanarak, sosyo-mekânsal yaklaşıma katkıda bulunulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler, Sosyo-Mekânsal Dinamikler, Yönetişim, Belediyeler, Cari Transferler

Kaynakça

• Akçakaya, O. (2021), “Büyükşehirlerin Çok Yıllı Gider Bütçesinin Gri Tahmin Modeli ile Analizi: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneğinde Bir Uygulama”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 875-885.
• Akduğan, U. & B.H. Agun (2018), “Türkiye’de Belediyelerin Mali Sürdürülebilirliği: Birincil Denge Yaklaşımı”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 207-222.
• Aytaç, D. (2015), “Türkiye’de Yönetimler Arası Transferler Sinek Kağıdı Etkisi Yaratıyor Mu? Ampirik Bir İnceleme”, Journal of Management and Economics Research, 13(2), 166-180.
• Bayraktar U. (2020), “Türkiye Kent Siyasetinin Post-Politik Halleri: Hizmet Referansiyelinin Projeci Habitusu İçin Adana’da Bir Durak”, içinde: Ş. Geniş (ed.), Otoriter Neoliberalizmin Gölgesinde: Kent, Mekân, İnsan, Ankara: Nika Yayınevi.
• Belke, M. (2021), “Türkiye’deki İl Belediyelerinin Mali Sürdürülebilirliği: Dinamik Panel Veri Analizi”, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 128-158.
• Bulut-Çevik, Z.B. (2020), “Türkiye’de Yönetimler Arası Transferlerin Kişi Başı Gelir Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi”, Siyasal: Journal of Political Sciences, 29(2), 313-335.
• Castells, M. (2020), Kent, Sınıf ve İktidar, (Çev: A. Türkün), Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çiçek, H.G. & İ.S. Yavuz (2014), “Vergi-Harcama Paradoksu: Türkiye’de Belediyeler Üzerine Bir Araştırma”, Çağdaş̧ Yerel Yönetimler Dergisi, 23(4), 17-31.
• Çiçek, Ş.E. vd. (2015), “Türkiye’de Belediyelerin Performansının Harcama Yapıları Açısından Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(24), 59-74.
• Çukur, A. (2022), “Türkiye’de Mali Yerelleşme ve Kamu Kesimi Büyüklüğü: 2009-2020 Dönemi”, Maliye Dergisi, 182, 108-129.
• Dağ, M. vd. (2018), “Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin Bütçe Sürdürülebilirliği Üzerine Uygulama”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 55(635), 65-72.
• Doğan, E. & C. Akın (2021), “Sermaye Birikim Sürecinin Aktörü Olarak Yerel Yönetimler: Türkiye’deki Büyükşehir Belediyelerinin Bütçe Gelirleri ve Giderleri İçin Kümeleme Analizi (2009-2018)”, Mülkiye Dergisi, 45(3), 731-769.
• Doğan, E. & C. Akın (2022), “Türkiye’de Yerel Yönetimler Maliyesi ve Yetki Devri - Kaynak Paylaşımı Performans Esaslı Bütçeleme Dönemine İlişkin Ampirik Değerlendirme (2008-2019)”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 31(2), 89-116.
• Emirmahmutoğlu, F. & N. Köse, (2011), “Testing For Granger Causality İn Heterogeneous Mixed Panels”, Economic Modelling, 28, 870-876.
• Geniş, Ş. (2020), “Giriş: Otoriter Neoliberalizm ve Otoriter Kentleşme”, içinde: Ş. Geniş (ed.), Otoriter Neoliberalizmin Gölgesinde: Kent, Mekân, İnsan, Ankara: Nika Yayınevi.
• Göymen, K. (2010), Türkiye’de Yerel Yönetişim ve Yerel Kalkınma, İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• Hwang, C.L. & K. Yoon (1981), Multiple Attribute Decision Making Methods and Application, New York: Springer-Verlag.
• Jadidi, O. et al. (2008), “TOPSIS and Fuzzy Multi-Objective Model Integration for Supplier Selection Problem”, Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering, 31(2), 762-769.
• Jessop, B. (2005), Hegemonya Post-Fordizm ve Küreselleşme Ekseninde Kapitalist Devlet, Der: B. Yarar & A. Özkazanç, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kerimoğlu, B. vd. (2009), “Belediye Bütçesi Nasıl Izlenir? Yerel Paydaşlar için Bir Rehber”, Rehber, Ankara: TEPAV.
• Kızılkaya, O. vd. (2018), “Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinde Flypaper (Sinek Kağıdı) Etkisi: Yapay Sinir Ağları ve Eşbütünleşme Analizi”, Maliye Dergisi, 174, 484-501.
• Kuyucu, T. & D. Danış, (2020), “Benzer Süreçler, Farklı Sonuçlar: Kayseri, Denizli ve Malatya’da Kentsel Dönüşüm Projelerinin Karşılaştırmalı Analizi”, içnde: Ş. Geniş (ed.), Otoriter Neoliberalizmin Gölgesinde: Kent, Mekân, İnsan, Ankara: Nika Yayınevi.
• Özgür, H. & N. Cansever (2022), “Türkiye’de 1991-2002 Döneminde Yerel Yönetim Reformu Çabalarına Dair Söylemler, Denemeler ve Gelişmeler”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 209-234.
• Salman, C. & M. Kahveci (2021), “Yerel Yönetimlerin Mali Performansında Belediye Başkanı Niteliği ve Politik Bütçe Döngüsünün Etkisi”, Amme İdaresi Dergisi, 54(3), 85-118.
• Serbes, H. & Ö. Çetinkaya (2022), “Sinek Kâğıdı Etkisine Farklı Bir Yaklaşım: Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin Borçlanmaları Üzerinden Bir Analiz”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(45), 724-758.
• Smith, N. vd. (2014) Kar İçin Değil Halk İçin Eleştirel Kent Teorisi ve Kent Hakkı, (Çev: A.Y. Öz & K. Kelebekoğlu), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Soja, P.W. (2019), Postmodern Coğrafyalar Eleştirel Toplumsal Teoride Mekânın Yeniden İleri Sürülmesi, (Çev: Y. Çetin), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Sunders, P. (2013), Sosyal Teori Kentsel Sosyoloji, (Çev: S. Doğru-Getir), İstanbul: İdeal Kültür ve Yayıncılık.
• Şengül, H.T. (2009), Kentsel Çelişki ve Siyaset Kapitalist Kentleşme Süreçlerinin Eleştirisi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Şengül, T. (2003), “Yerel Devlet Sorunu ve Yerel Devletin Dönüşümünde Yeni Eğilimler”, Praksis Dergisi, (9), 183-220.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (N/A), Bütçe İstatistikleri, <https://muhasebat.hmb.gov.tr/iller-itibariyle-mahalli-yonetim-butce-istatistikleri-2006-2018>, 20.04.2021.
• Tekdere, M. & A.Ş. Gürbüz (2021), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Sürdürülebilirliği: Ampirik Bir Analiz”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 70, 77-96.
• Urry, J. (2018), Mekânları Tüketmek, (Çev: R.G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Uzunali, E. & A.H. Görmez (2019), “Türkı̇ye’de Büyükşehı̇r Beledı̇yelerı̇nı̇n Malı̇ Yapıları ve Bütçe Sürdürülebı̇lı̇rlı̇klerı̇nı̇n Oran Analı̇z Yöntemı̇yle Karşılaştırılması”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 25, 95-118.
• Yılmaz, O.K. (2019), “Yerel Yönetişim Bağlamında Avrupa Konseyi ‘12 Yıldızlı Şehir’ Uygulaması ve Türkiye Yerel Yönetimleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 214-232.