Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Her Şey Yerli Yerinde" Adlı Şiirini Özdeşleyimci Kurama Göre Okuma Denemesi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 267 - 274, 15.12.2017

Senem Gezeroğlu

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.332986

Cited By: 3

Öz

            İnsanın nesneyle kurduğu bağı ve
kurulan bu bağ sonucu kişinin o objeyle özdeşleşmesini inceleyen Einfühlung
(Özdeşleyim) kuramı, süjenin söz konusu objeye bir duygu hâli yüklemesiyle
ilgilenir. Temel ilkeleri Thedore Lipps tarafından oluşturulan Özdeşleyim
kuramına göre insanlar birçok nesne, durum, olayla karşı karşıya kalır ve
bunlardan etkilenir. Özne, etkileşimde bulunduğu nesneye bir duygu hâli yükler
ve nesne de “kendisine bakan”ın duygularıyla anlamlandırılır. Ahmet Hamdi
Tanpınar da “Her Şey Yerli Yerinde” adlı şiirinde eşyaya bir duygu hâli
yüklemiş ve şiirini “nesne” odaklı söylemler üzerine kurgulamıştır. Eşyaları
parnasizimde olduğu gibi mutlak gerçeklik ilkesiyle değil, onlara bir duygu
hâli yükleyerek sembolik bir anlatımla kullanan Tanpınar, aynı zamanda
eşyalarla şiir öznesi arasında bir özdeşleyim kurarak öznenin duygu durumunu
nesne üzerinden anlatmış; nesneyi de anlatının dinamik bir unsuru, odak noktası
olarak anlatının merkezine koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Özdeşleyimci Kuram, Her Şey Yerli Yerinde, Ahmet Hamdi Tanpınar, Özne, Nesne-Eşya

THE ANALYSIS OF AHMET HAMDİ TANPINAR’S POEM “HER ŞEY YERLİ YERİNDE” IN THE CONTEXT OF THE EİNFÜLUNG THEORY

Öz

The Einfülung Theory, which examines the correlation between
subject and object and the identification of the subject with the object
arising from this correlation, focuses on the transfer of a state of feeling by
the subject to the object. According to Einfülung theory, whose main principles
are created by Thodore Lips, people expose to many objects, cases and events,
and are effected by them. Subject loads a state of feeling on the object in
which it interacts and object is also sensed by the emotions of the subject who
looks to it. Ahmet Hamdi Tanpınar also loads a state of feeling on his poem
titled “Her Şey Yerli Yerinde” and fictionalized it through  “object” oriented discourses. Tanpınar, who
uses the objects with a symbolic expression as in Parnassism by loading a state
of feeling on them instead of having an absolute realism principle, explains
the subject’s emotional state through the object and locates object -as a
dynamic component of the narrative or a focal point- in the center of narrative
by establishing an identification between poem’s subject and objects.

Anahtar Kelimeler

Einfülung Theory, “Her Şey Yerli Yerinde”, Ahmet Hamdi Tanpınar, subject

Kaynakça

• Ayvazoğlu, Beşir (2002). Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Berger, John (2013). Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Göknil, Nazan (1945). “Estetik Haz, Psikolojik ve Fenomenolojik Estetik Hakkında Bir Araştırma”. Felsefe Arkivi. Sayı 1. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Hitchcock, Louise (2013). Kuramlar ve Kuramcılar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kolcu, Ali İhsan (2011). “Einfühlung Kuramı”. Edebiyat Kuramları. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Moran, Berna (2013). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Uçar, Aslı (2012). Teselliyi Eşyada Aramak: Türkçe Romanda Nesneler. Doktora Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.
• Worringer, Wilhelm (1985). Soyutlama ve Özdeşleyim. Çev: İsmail Tunalı. İstanbul: Remzi Kitabevi.