Kutadgu Bilig'de Tespit Edilen Bazı Duygu Fiilleri

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 247 - 257, 30.04.2021

Serpil Soydan Aslı Özkan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.860502

Cited By: 4

Öz

Mutluluk veren bilgi anlamına gelen, 6645 beyitten oluşan Kutadgu Bilig, mesnevi türüne örnek teşkil eden önemli bir eseridir. Bu eser, insana her iki dünyada kutlu olma yolunu göstermek amacıyla yazılmıştır. Bu çalışmada, bir ahlâk, öğüt kitabı olan Kutadgu Bilig’deki mental fiillerden duygu fiilleri incelenmeye çalışılmıştır. Mental fiiller, anlambilim temeline dayalı olarak incelenmektedir. Anlambilim, dilde kodlanmış anlamlarla ilgilenmektedir. Mental fiillerden durum ifade eden duygu fiilleri beş başlık altında değerlendirilmiştir. Toplamda otuz bir fiil tespit edilmiştir. Tespit edilen bu fiillerin tarihî dönemlere ait sözlüklerde tanıklanıp tanıklanmadığı incelenmiştir. Bu fiillerin tasnifi ve sayısal verileri şöyledir: 1)Dilek ve istek ifade eden 17 fiil tespit edilmiştir. Kök hâlinde olan:1, Gövde hâlinde olan: 8, Birleşik fiiller: 8, 2) Mutluluk ve birliktelik ifade eden 8 fiil tespit edilmiştir. Bu fiiller şöyledir: Gövde hâlinde: 7, Birleşik fiiller: isim + yrd. eylemle oluş. bir. f. 1, 3) Coşku ve neşe ifade eden 4 fiil tespit edilmiştir. Bu fiillerin tasnifi ve sayısal verileri şöyledir: Kök hâlinde olan: 1, Gövde halinde olan: 3. 4) Saygı ve hürmet ifade eden kök hâlinde bir (1) fiil, 5) Öfke ve nefret ifade eden kök hâlinde bir (1) fiil tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, ,duygu fiilleri, dilek fiilleri, ,mutluluk fiilleri, ,birleşik fiiller

Some Emotıon Verbs Detected In Kutadgu Bilig

Öz

Kutadgu Bilig, which menas konuwledge that gives happiness, consists of 6645 couplets, is an important work that sets an example fort he type of masnavi.This work was written in order to show man the way to be happy in both worlds. Mental verbs are examined on the basis of semantics. Semantics deals with language-coded meanings. Emotional verbs, which express a situation from mental verbs, are evaluated under five headings. In total, thirty-two verbs were identified. It was examined whether these verbs were witnessed in historical dictionaries. The classification and numerical data of these verbs are as follows: 1) Seventeen verbs expressing wishes and wishes have been identified. Verb in the form of base: one, Verbs in the form of a stem: eight, Combined verbs: eight, 2) Eight verbs that express happiness and unity have been identified. These verbs are: Verbs in the form of a stem: seven, Combined verbs: noun + assist. combined verbs: one. 3) Five verbs expressing enthusiasm and joy were identified. The classification and numerical data of these verbs are as follows: base form: one, Verbs in the form of a body: three. 4) One verb has been identified as a verb in the form of base which expresses respect and deference. 5) One verb (1) which expresses anger and hatred has been identified.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig,, emotion verbs,, wish verbs,, hapiness verbs, ,compound verbs.

Kaynakça

• 1. Arat, Reşit Rahmeti (1979). Kutadgu Bilig I-Metin. Ankara: TDK Yay.
• 2. Arat, Reşit Rahmeti (1994). Kutadgu Bilig II-Çeviri. Ankara: TDK Yay.
• 3. Atalay, Besim (1999). Divanü Lûgat-İt-Türk- Dizini. Cilt IV. Ankara: TDK Yay.
• 4. Clauson, Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary Of Pre- Thirteenth-Century Turkish. İngiltere: Oxford Unıversıty.
• 5. Develioğlu, Ferit (2016). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
• 6. Eraslan, Kemal (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yay.
• 7. Ercilasun, Ahmet Bican (2011).Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yay.
• 8. Erdal, Marcel (1991). Old Turkıc Word Formatıon. Almanya: Wıesbaden.