A Semiotic Evaluation Based on Dream Metaphore on Ruya Tâbirnâmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 586 - 609, 30.08.2022

Abdulkadir Bayram

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1111905

Öz

Works with old letters are important texts that form the basis of contemporary Turkish literature. These works not only reflect the language characteristics of the period in which they were written, but also contain structures that have depth in terms of meaning. The lack of writing facilities has led to the need to tell a lot with few words. This stuation has increased the semantic depth of ancient works.
Dream interpretations are common works with many copies in manuscript libraries throughout Turkey. Many of these copies ara works created by translation from the interpretation that belongs to İbni Sîrîn. These works have been copyrighted with the contributions of their authors. İnterpretations are generally divided into sections in the form of chapters and different subjects related to dreams are mentioned in each section. The main metaphor is the dream. By using the language skillfully, works were created around the dream metaphor.
The semiotic view, on the other hand, aims to reach the main meaning by revealing the layers of meaning of the works. By using text semiotics, the reader’s reading experience is focused.
In our study, the copy of the work named “Rüya Tâbirnâmesi”, which is registered in the Kayseri Raşit Efendi Manuscript Library with the fixture number 1374, is based on. While examining the text, the concept of “exemplary reader” was used as the basis of the deram metaphor and the semantic structure was tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

dream, interpretation, semiotic, analyzing, old letters text, ibni sîrîn

Rüya Tâbirnâmesi Üzerine Düş Metaforu Temelinde Göstergebilimsel Bir Değerlendirme

Öz

Eski harfli eserler güncel Türk edebiyatının temelini oluşturan önemli metinlerdir. Bu eserler yazıldığı dönemin dil özelliklerini yansıttığı gibi anlam açısından da derinliği olan yapılar barındırmaktadır. Yazım imkânlarının da gelişmemiş olması az sözle çok şey anlatma ihtiyacını doğurmuştur. Bu durum eski eserlerin anlamsal derinliğini arttırmıştır.
Rüya tabirnâmeleri ise Türkiye genelinde yazma eserler kütüphanelerinde birçok nüshası bulunan yaygın eserlerdir. Bu nüshaların birçoğu İbni Sîrîn’e ait olan Tâbirnâme’den tercüme yoluyla oluşturulmuş eserlerdir. Bu eserler yazarlarının da katkılarıyla telif hâlini almıştır. Tâbirnâmeler genellikle bab veya fasıl şeklinde bölümlere ayrılmış ve her bölümde rüya ile ilgili farklı konulara değinilmiştir. Temel metafor rüyadır. Dil ustaca kullanılarak rüya-düş metaforu etrafında eserler oluşturulmuştur.
Göstergebilimsel bakış ise eserlerin anlam katmanlarını ortaya çıkararak asıl anlama ulaşmayı amaçlar. Metin göstergebilimi kullanılarak okurun okuma deneyimine odaklanılır.
Çalışmamızda “Rüya Tâbirnâmesi” isimli eserin Kayseri Raşit Efendi Yazma Eser Kütüphanesi’nde 1374 demirbaş numarasıyla kayıtlı bulunan nüshası esas alınmıştır. Metin incelenirken “örnek okur” kavramı kullanılarak düş metaforu temel alınmış ve anlamsal yapı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

rüya, tabirnâme, göstergebilim, çözümleme, eski harfli metin, ibni sîrîn

Kaynakça

• Bahadır, Savaşkan Cem (2017). İbn Sîrîn Rüyalar Kitabı. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
• Balaban, Adem (2014). “Türkçe Yazma Tabirnameler”. Dil Edebiyat Eğitimi Dergisi. 9, 112-132.
• Baştürk, Şükrü (2008). Tüş Tabirnamesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Eco, Umberto (2021). Açık Yapıt. Tolga Esmer (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Eminoğlu, Hatice (2003). Müşgil-güşa (Ta’bir-name) (Dil bilgisi-metin-dizin). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Günay, Umay (1993). Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Motifi Ankara: Akçağ Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (1982). Bilinç ve Bilinçaltının İşlevi. İstanbul: Say Yayınları.
• Kalelioğlu Murat (2020). Yazınsal Göstergebilim Bir Kuram Bir Uygulama Anlam Üretim Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Lee, Barry (2019). Dil Felsefesi. Mert Ak vd. (Çev.). Ankara: Fol Kitap Yayınları.
• Rifat, Mehmet (2020). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları I Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rüya Tabirnamesi (1585-1586). Kayseri: Raşit Efendi Yazma Eser Kütüphanesi.
• Soygüder Baturlar, Şebnem (2021). Görsel Düşünmek Metafor ve Oksimoron. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Türkçe Sözlük (2005). Ankara: TDK Yayınları. Uçan Eke, Nagehan (2019). “Edebiyatın Metaforik Gücü”. Söylem Filoloji Dergisi. C.4. S.2. 238-253.
• Yücel, Ahmet (1999). “İbn Sirin”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. XX, 358-359.
• Yüksel, Hasan Avni (1996). Türk İslam ve Tasavvuf Geleneğinde Rüya. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Zengin, Ahmet Yaşar (1997). Seyyid Süleyman’ın Tabirnamesi Üzerine Bir Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.