A Carnivalesque Reading of The Turkish Translation of Dr Jekyll and Mr Hyde

Yıl 2023, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı, 332 - 343, 25.02.2023

Ayşenur İplikçi Özden

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1187036

Cited By: 1

Öz

Mikhail Bakhtin, a prominent Russian philosopher of the 20th century, contributed to the field of philology and literary studies by propounding conceptions in several domains one of which is the foremost term ‘carnivalesque’. As it is a locution related to the ‘carnival’, it is of utmost significance to define this term. The ‘carnival’, deriving from the Lantern period at the time of the Romans, is a phenomenon in which all the rules in our daily lives, restrictions, regulations, and hierarchical forms are put aside; everyone is free and there are no restrictions in this sphere. The aim of this study is to read and analyse the Turkish translation of Robert Louis Stevenson’s The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde – with its full name –in the light of Bakhtin’s carnivalesque approach, and the Turkish translation of the work is evaluated particularly by taking Bakhtin’s main categories of the term ‘carnivalesque’, which are free and familiar interaction between people, eccentric behaviour by which the human nature in the work is revealed, and carnivalistic misalliances, all of which are considered to be abstract notions of freedom and equality. While taking the carnivalesque way of thinking into consideration, specifically the diverse characteristics of the protagonist in the novel are brought forth such as being respectable and well-liked but also hideous and depraved in conformity with the free and unrestricted world of the carnival.

Anahtar Kelimeler

carnivalesque, human nature, eccentric behaviour, unrestricted

Dr. Jekyll ile Bay Hyde Eserinin Türkçe Çevirisinin Karnavalesk Bir İncelemesi

Öz

20. yüzyılın önde gelen Rus düşünürü Mikhail Bakhtin, çeşitli alanlarda, içlerinden biri de ‘karnavalesk’ terimi olan kavramlar öne sürerek, filoloji ve edebiyat çalışmalarına katkı sağlamıştır. Bu kavram ‘karnaval’ olgusu ile yakından ilgili olduğundan, ‘karnaval’ olgusunu tanımlamak önem arz etmektedir. Kökeni Romalılar zamanındaki Lantern isimli dönemden gelen ‘karnaval’; günlük hayattaki bütün kuralların, kısıtlamaların, düzenlemelerin ve hiyerarşik formların bir kenara koyulduğu bir olgudur; bu alanda herkes özgürdür ve hiçbir kısıtlama yoktur. Bu çalışmanın amacı, Robert Louis Stevenson’ın tam ismiyle Dr Jekyll ile Bay Hyde: Tuhaf bir Vaka eserinin Türkçe çevirisini, Bakhtin’in karnavalesk yaklaşımı ışığında incelemek ve analiz etmektir. Eserin Türkçe çevirisi Bakhtin’in karnavalesk teriminin özellikle ana kategorilerini ele alarak değerlendirilmektedir; bu kategori içinde değerlendirilebilecek öğeler, özgürlük ve eşitliğin soyut kavramları olarak düşünülen insanlar arasında özgür ve yakın etkileşim, insan doğasının eserde ortaya çıkma yolu olan olağandışı davranış ve karnavalist uyumsuzluklardır. Karnavalesk düşünce tarzını ele alırken, romandaki baş karakterin, karnavalın özgür ve kısıtlanmamış dünyasına uygun olarak özellikle hem saygın ve sevilen biri olma hem de korkunç ve ahlakı bozulmuş olma gibi çeşitli özellikleri ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

karnavalesk, insan doğası, olağandışı davranış, kısıtlanmamış

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Bakhtin, M. (1984). Rabelais and His World. Bloomington: Indiana University Press.
• Holquist, M. (2002). Dialogism: Bakhtin and His World. London and New York: Routledge.
• Lachmann, R. (1989). Bakhtin and Carnival: Culture as Counter-Culture. Cultural Critique, 1 (11), 115-152.
• MacMillan, C. (2017). Welcome to the Carnival? Podemos, Populism and Bakhtin’s Carnivalesque. Journal of Contemporary European Studies, 25(2), 258-273.
• Massyn, P.J. (2007). Dialogism and Carnival: Reflections on Bakhtin, Language and the Body. Journal of Literary Studies, 7(2), 132-145.
• Nikulin, D. (1998). Mikhail Bakhtin: A Theory of Dialogue. Constellations, 5(3), 381-402.
• Petrilli, S. (2013). Communication, Dialogue and Otherness in Mikhail Bakhtin’s Metalinguistics. Russian Journal of Communication, 1(3), 266-279.
• Stevenson, R.L. (1999). The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde. Hertfordshire: Wordsworth Classics.
• Stevenson, R.L. (2021). Dr. Jekyll ile Bay Hyde: Tuhaf Bir Vaka. (Çev: Celal Üster). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.