Sicilya İlk Dönem Çeviri Hareketleri ve Çevirmenleri

Zeynep Arkan

doi:10.29110/soylemdergi.1194351

Araştırma Makalesi

Sicilian Early Translation Movements and Translators

Yıl 2023, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı, 190 - 215, 25.02.2023

Zeynep Arkan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1194351

Cited By: 1

Öz

The island of Sicily, which is a crossroads of historical events due to its strategic location in the center of the Mediterranean, has become a center where Greek and Arabic literary and scientific works are translated into Latin with the translation activities that have developed depending on these processes. Thus, it played an important role in transferring the accumulation of these cultures to Europe and took the second place after Andalusia with the translations of a small number but very important works. In this context, the aim of this study is to shed light on the translation activities and translators that have been put forward in the island of Sicily. As a result of the research conducted in line with this goal, it was found that translation activities peaked depending on the historical processes of the island. These processes, in which translation activities increase; It was divided into three groups: the House of Hauteville (the reign of William I), the Hohenstaufen Dynasty (the reign of Frederik II and his son Manfred), and the Kingdom of France (the reign of Charles d'Angou). In this context, the focus of this study is on first period translation activities and translators. These translators are noted in the preface to a manuscript found in the Vatican Library (Vat. lat. 2056) (the earliest Latin version of the Almagest, the most important work of Ptolemy, translated from the Greek original in about 1160). A chapter in this preface (lines 24-38) conveys the conditions of the manuscript's arrival and the processes of its translation into Latin, and provides a direct connection to Admiral Eugenius, Henry Aristippus, and the Medical Student of Salerno as the leading actors of this period. In this context, the data obtained in this study were collected using qualitative research methods and analyzed by descriptive analysis method. The findings are discussed in two sections: the historical processes of the Island of Sicily and the translation activities and translators of the Hauteville Dynasty (Reign of William I). In the discussion section, the researches made about this period were evaluated. The research was complemented by proposals for translation activities on the island of Sicily for the first semester.

Anahtar Kelimeler

Translation studies, Translation Activities, Sicily, Norman Kingdom, Almagest. Amiral Eugenius, Aristippus, Medical Student of Salerno.

Kaynakça

KAYNAKÇA Abbas, İhsan. (1975). el-‘Arab fî-Sıkılliye: Dirâse fî’t- Târîh ve’l-Edeb. Beyrut: Dârü’s-Sekâfe.
Abdullah, Vedî Fethi. (1992). Bizanta ve Müslimu Cenubi İtalya ve Sıkılliye. İskenderiye: Müessesetu Şebabi'l-Câmia.
Ahmad, Aziz. (1980). Târîhu Sıkıliyeti’l-İslâmiyye. Arapça’ya çev: Emîn Tevfîk et-Tayyibî, Tunus: Dâru’l-Arabiyyeti lil-Kitâb.
Altan, İbrahim. (1993). İslam tarihinde Sicilya Adasının Yeri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
Altunışık, Remzi vd., (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (6.Baskı), Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Amari, Michele. (1857). el-Mektebetü’l-Arabiyyeti’s-Sıkıliyye. tahk. Kâsım Muhammed er-Receb. Leibzig.
Angold, Michael. (2020). The Norman Sicilian Court as a Centre for the Translation of Classical Texts. Mediterranean Historical Review, 35, (2), 147–167. https://doi.org/10.1080/09518967.2020.1816653
Azimli, Mehmet. (2009). Sicilya’daki İslam Medeniyetinin Avrupa’ya Etkileri. Marife, 9, (2), 63-82
Baltacı, Ali. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231– 274.
Britanicca Dictionary. “Norman”. 10.08.2022 tarihinde erişim sağlanmıştır.https://www.britannica.com/topic/Norman-people
Britannica,Dictionary. “Sicily”. 20.08.2022 tarihinde erişim sağlanmıştır.https://www.britannica.com/place/Sicily
Burnett, Charles. (1988). “Hermann of Carinthia”. In P. Dronke (Ed.), A History of Twelfth-Century Western Philosophy (pp. 386-404). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511597916.017
Chiarelli, Leonard C. (2011). A History of Muslim Sicily. Malta: Midsea Books.
el-İdrisî, Ebû Abdullah Muhammed eş-Şerîf. (2002). Kitâbü Nüzheti’l-Müştâk fî-İhtirâki’l-Âfâk, c. 2, Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.
el-Medenî, Ahmet Tevfik. (1945). El-Müslimûne fî Cezîreti Sıkıliye ve Cenûbi İtalya. Tunus: Mektebeti’l-İstikâme.
Emin Tevfik Et-Tîbî. (1990). Devru’s-Sakaliyye fi intikali’l-Ulum ve’l-Mearif el- Arabiyye ila Avrupa, Tarihu’l Ulum inde’l-Arab, c.2. Trablus: Mektebetü’ş-Şamile.
ez-Zehrani, Ali bin Muhammed. (1993). el-Hayat’ul- İlmiyye fi Sıkiliyye el-İslâmiyye. Mekke: Umm al-Kurra Üniversitesi yayınları.
Faruqi,Yasmeen Mahnaz. (2006). Contributions of Islamic Scholars to the Scientific Enterprise, International Education Journal, c. 7, sayı: 4, 396-397.
Finley, Moses I. (1968). A History of Sicily: Ancient Sicily to the Arab Conquest. New York: Viking.
Granara, William. (2019). Narrating Muslim Sicily: War and Peace in the Medieval Mediterranean World. London: I. B. Tauris.
Freeman, A., E. (1891). History of Sicily. Oxford: Clarendon Press.
Hallak, Hasan. (1986). Alagatu’l-Hadariyye Beyne’ş-Şark ve’l- Garb fi’l-Usuri’l- Vusta. Kahire: Dar’un-Nahda Arabiyyah.
Haskins, H. C. ve Lockwood, P. D. (1910). “The Sicilian Translators of the Twelfth Century and the First Latin Version of Ptolemy's Almagest”. Harvard Studies in Classical Philology. Vol. 21. 75-102.
Haskins, C. (1912). “Further Notes on Sicilian Translations of the Twelfth Century”. Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 23. 155-166.
---------- (1927). Studies in the History of Medieval Science. Cambridge: Harvard University Press.
Hayyat, Halife bin. (1967). Tarîh’u Halife bin Hayyat. Arabic Collection Online.New Jersey: Princeton University Libraries.
Hitti, Philip. K. (2002). History of the Arabs: From the Earliest Times to the Present. (10. Baskı). Hampshire: Palgrave Macmillan.
Holliester, C. Warren. (1974). Medieval Europe: A Short History. New York: John Willey & Sons.
Houben, Hubert. (2002). Roger II of Sicily: A Ruler Between East and West. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
Işıltan, Fikret. (1997). “Sicilya”. Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, X, s: 589–596.
İbnü’l-Esîr, İ. (1987). el-Kâmil fî’t-Târîh. VII (s.61), VI (s.333), X (s.176-177). tahk. Muhammed Yûsuf er-Rakâk, Beyrut: Dârü’lKütübi’l-İlmiyye.
Jamison, Evelyn. (1957). Admiral Eugenius of Sicily, His Life and His Work. London: The British Academy by the Oxford University Press.
Kıral, Bilgen. (2020). "Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi." Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189.
Knight, Henry Galley. (1838).The Normans in Sicily. London: John Murray.
Kürd Ali, Muhammed. (2017). el-İslâm ve’l-hadaratu’l-arabiyye. Birleşik Kralık: Hindawi Press.
Matthew, Donald. (2012). The Norman kingdom of Sicily: Intellectual and Artistic Aspects of the Kingdom. Cambridge: Cambridge University Press.
Metcalfe, Alex. (2003). Muslims and Christians in Norman Sicily: Arabic Speakers and the End of Islam. New York: Routledge Curzon.
----------------(2009). The Muslims of Medieval Italy. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Molinini, Daniele. (2009). “The First Sicilian School of Translators”. Nova Tellvs, 27(1), 191-205.
Moreno, Martino Mario. (1968). Sicilya’da Müslümanlar. 2. Baskı. Lübnan Üniversitesi Tarih Çalışmaları Bölümü Yayınları.
Neuman, W. Lawrence. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. çev. Sedef Özge. İstanbul: Yayın Odası Yayınları.
Rose, Valentin. (1874). Hermes. Suttgard: Franz Steiner Verlag.
Smith, Denis Mack. (1968). A History of Sicily: Medieval Sicily (800-1713). New York: The Wiking Press.
Şahin, Seyhun. (2016). Sicilya’da Normanlar ve Müslümanlar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Şakiroğlu, Mahmut (2009). “Sicilya”. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt 37. S. 138-139.
Takayama, Hiroshi. (1992). “The Fatimid and Kalbite Governors in Sicily 909-1044”, Mediterranean World, Tokyo The Mediterranean Studies Group Hitotsubashi. (13), 21-30.
The New Cambridge Medieval History. (2005). III. editör: Timothy Reuter, Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
Traini, Renato. (1997). “Sikilliya”. Encyclopedia of İslam. c. 9, ed. Clifford Edmund Bosworth vd., Leiden: E. J. Brill. 582-591.

Sicilya İlk Dönem Çeviri Hareketleri ve Çevirmenleri

Yıl 2023, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı, 190 - 215, 25.02.2023

Zeynep Arkan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1194351

Cited By: 1

Öz

Akdeniz’in merkezindeki stratejik konumu nedeniyle tarihi olayların bir kavşağı olan Sicilya Adası, bu süreçlere bağlı olarak gelişen çeviri faaliyetleri ile Yunanca ve Arapça edebî ve bilimsel eserlerin Latinceye çevrildiği bir merkez olmuştur. Böylelikle bu kültürlerin birikiminin Avrupa’ya aktarılmasında önemli rol oynamış ve az sayıda ama çok önemli eserlerin çevirileri ile Endülüs’ten sonra ikinci sırayı almıştır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı Sicilya Adası’nda ortaya konmuş olan çeviri faaliyetlerine ve çevirmenlerine ışık tutmaktır. Bu hedef doğrultusunda yapılan araştırma sonucunda çeviri etkinliklerinin adanın tarihsel süreçlerine bağlı olarak zirve yaptığı bulunmuştur. Çeviri etkinliklerinin arttığı bu süreçler; Hauteville Hanedanlığı (I. William Dönemi), Hohenstaufen Hanedanlığı (II. Frederik ve oğlu Manfred Dönemi) ve Fransa Krallığı (Charles d'Anjou Dönemi) dönemleri olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Bu kapsamda bu çalışmanın odak noktasını ilk dönem çeviri faaliyetleri ve çevirmenleri oluşturmaktadır. Bu çevirmenlere Vatikan Kütüphanesinde (Vat. Lat. 2056) bulunan bir el yazmasının (yaklaşık olarak 1160 yılında Yunanca orijinalinden çevrilmiş Batlamyus’un en önemli eseri olan Almagest’in en eski Latince versiyonunun) önsözünde dikkat çekilmiştir. Bu önsözde bir bölüm (24-38. satırlar), el yazmasının geliş koşullarını ve Latinceye çevriliş süreçlerini aktarmış ve bu dönemin önde gelen aktörleri olarak Amiral Eugenius, Henry Aristippus ve Salerno’lu Tıp Öğrencisine doğrudan bir bağlantı sağlamıştır. Bu bağlamda bu çalışmada elde edilen veriler nitel araştırma yöntemleri kullanılarak toplanmış ve betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Ulaşılan bulgular Sicilya Adası tarihi süreçleri ve Hauteville Hanedanlığı (I. William Dönemi) çeviri faaliyetleri ve çevirmenleri olmak üzere iki bölümde ele alınmıştır. Tartışma bölümünde bu dönem ile ilgili yapılmış araştırmalar değerlendirilmiştir. Araştırma, Sicilya Adasındaki ilk dönem çeviri faaliyetlerine yönelik olarak sunulan öneriler ile tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviribilim, Çeviri Faaliyetleri, Sicilya, Norman Krallığı, Almagest. Amiral Eugenius, Aristippus, Salerno’lu Tıp Öğrencisi., Çeviribilim, Çeviri Faaliyetleri, Sicilya, Norman Krallığı, Almagest. Amiral Eugenius, Aristippus, Salerno’lu Tıp Öğrencisi.

Kaynakça

KAYNAKÇA Abbas, İhsan. (1975). el-‘Arab fî-Sıkılliye: Dirâse fî’t- Târîh ve’l-Edeb. Beyrut: Dârü’s-Sekâfe.
Abdullah, Vedî Fethi. (1992). Bizanta ve Müslimu Cenubi İtalya ve Sıkılliye. İskenderiye: Müessesetu Şebabi'l-Câmia.
Ahmad, Aziz. (1980). Târîhu Sıkıliyeti’l-İslâmiyye. Arapça’ya çev: Emîn Tevfîk et-Tayyibî, Tunus: Dâru’l-Arabiyyeti lil-Kitâb.
Altan, İbrahim. (1993). İslam tarihinde Sicilya Adasının Yeri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
Altunışık, Remzi vd., (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (6.Baskı), Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Amari, Michele. (1857). el-Mektebetü’l-Arabiyyeti’s-Sıkıliyye. tahk. Kâsım Muhammed er-Receb. Leibzig.
Angold, Michael. (2020). The Norman Sicilian Court as a Centre for the Translation of Classical Texts. Mediterranean Historical Review, 35, (2), 147–167. https://doi.org/10.1080/09518967.2020.1816653
Azimli, Mehmet. (2009). Sicilya’daki İslam Medeniyetinin Avrupa’ya Etkileri. Marife, 9, (2), 63-82
Baltacı, Ali. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231– 274.
Britanicca Dictionary. “Norman”. 10.08.2022 tarihinde erişim sağlanmıştır.https://www.britannica.com/topic/Norman-people
Britannica,Dictionary. “Sicily”. 20.08.2022 tarihinde erişim sağlanmıştır.https://www.britannica.com/place/Sicily
Burnett, Charles. (1988). “Hermann of Carinthia”. In P. Dronke (Ed.), A History of Twelfth-Century Western Philosophy (pp. 386-404). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511597916.017
Chiarelli, Leonard C. (2011). A History of Muslim Sicily. Malta: Midsea Books.
el-İdrisî, Ebû Abdullah Muhammed eş-Şerîf. (2002). Kitâbü Nüzheti’l-Müştâk fî-İhtirâki’l-Âfâk, c. 2, Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.
el-Medenî, Ahmet Tevfik. (1945). El-Müslimûne fî Cezîreti Sıkıliye ve Cenûbi İtalya. Tunus: Mektebeti’l-İstikâme.
Emin Tevfik Et-Tîbî. (1990). Devru’s-Sakaliyye fi intikali’l-Ulum ve’l-Mearif el- Arabiyye ila Avrupa, Tarihu’l Ulum inde’l-Arab, c.2. Trablus: Mektebetü’ş-Şamile.
ez-Zehrani, Ali bin Muhammed. (1993). el-Hayat’ul- İlmiyye fi Sıkiliyye el-İslâmiyye. Mekke: Umm al-Kurra Üniversitesi yayınları.
Faruqi,Yasmeen Mahnaz. (2006). Contributions of Islamic Scholars to the Scientific Enterprise, International Education Journal, c. 7, sayı: 4, 396-397.
Finley, Moses I. (1968). A History of Sicily: Ancient Sicily to the Arab Conquest. New York: Viking.
Granara, William. (2019). Narrating Muslim Sicily: War and Peace in the Medieval Mediterranean World. London: I. B. Tauris.
Freeman, A., E. (1891). History of Sicily. Oxford: Clarendon Press.
Hallak, Hasan. (1986). Alagatu’l-Hadariyye Beyne’ş-Şark ve’l- Garb fi’l-Usuri’l- Vusta. Kahire: Dar’un-Nahda Arabiyyah.
Haskins, H. C. ve Lockwood, P. D. (1910). “The Sicilian Translators of the Twelfth Century and the First Latin Version of Ptolemy's Almagest”. Harvard Studies in Classical Philology. Vol. 21. 75-102.
Haskins, C. (1912). “Further Notes on Sicilian Translations of the Twelfth Century”. Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 23. 155-166.
---------- (1927). Studies in the History of Medieval Science. Cambridge: Harvard University Press.
Hayyat, Halife bin. (1967). Tarîh’u Halife bin Hayyat. Arabic Collection Online.New Jersey: Princeton University Libraries.
Hitti, Philip. K. (2002). History of the Arabs: From the Earliest Times to the Present. (10. Baskı). Hampshire: Palgrave Macmillan.
Holliester, C. Warren. (1974). Medieval Europe: A Short History. New York: John Willey & Sons.
Houben, Hubert. (2002). Roger II of Sicily: A Ruler Between East and West. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
Işıltan, Fikret. (1997). “Sicilya”. Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, X, s: 589–596.
İbnü’l-Esîr, İ. (1987). el-Kâmil fî’t-Târîh. VII (s.61), VI (s.333), X (s.176-177). tahk. Muhammed Yûsuf er-Rakâk, Beyrut: Dârü’lKütübi’l-İlmiyye.
Jamison, Evelyn. (1957). Admiral Eugenius of Sicily, His Life and His Work. London: The British Academy by the Oxford University Press.
Kıral, Bilgen. (2020). "Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi." Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189.
Knight, Henry Galley. (1838).The Normans in Sicily. London: John Murray.
Kürd Ali, Muhammed. (2017). el-İslâm ve’l-hadaratu’l-arabiyye. Birleşik Kralık: Hindawi Press.
Matthew, Donald. (2012). The Norman kingdom of Sicily: Intellectual and Artistic Aspects of the Kingdom. Cambridge: Cambridge University Press.
Metcalfe, Alex. (2003). Muslims and Christians in Norman Sicily: Arabic Speakers and the End of Islam. New York: Routledge Curzon.
----------------(2009). The Muslims of Medieval Italy. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Molinini, Daniele. (2009). “The First Sicilian School of Translators”. Nova Tellvs, 27(1), 191-205.
Moreno, Martino Mario. (1968). Sicilya’da Müslümanlar. 2. Baskı. Lübnan Üniversitesi Tarih Çalışmaları Bölümü Yayınları.
Neuman, W. Lawrence. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. çev. Sedef Özge. İstanbul: Yayın Odası Yayınları.
Rose, Valentin. (1874). Hermes. Suttgard: Franz Steiner Verlag.
Smith, Denis Mack. (1968). A History of Sicily: Medieval Sicily (800-1713). New York: The Wiking Press.
Şahin, Seyhun. (2016). Sicilya’da Normanlar ve Müslümanlar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Şakiroğlu, Mahmut (2009). “Sicilya”. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt 37. S. 138-139.
Takayama, Hiroshi. (1992). “The Fatimid and Kalbite Governors in Sicily 909-1044”, Mediterranean World, Tokyo The Mediterranean Studies Group Hitotsubashi. (13), 21-30.
The New Cambridge Medieval History. (2005). III. editör: Timothy Reuter, Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
Traini, Renato. (1997). “Sikilliya”. Encyclopedia of İslam. c. 9, ed. Clifford Edmund Bosworth vd., Leiden: E. J. Brill. 582-591.

Toplam 48 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Dil Çalışmaları
Bölüm	ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar	Zeynep Arkan 0000-0003-0534-186X
Yayımlanma Tarihi	25 Şubat 2023
Gönderilme Tarihi	25 Ekim 2022
Kabul Tarihi	1 Ocak 2023
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2023 Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı

Kaynak Göster

APA	Arkan, Z. (2023). Sicilya İlk Dönem Çeviri Hareketleri ve Çevirmenleri. Söylem Filoloji Dergisi(Çeviribilim Özel Sayısı), 190-215. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1194351

Cited By

ÇOK KÜLTÜRLÜLÜKTE KİMLİK ANLAYIŞI VE ENDÜLÜS İSPANYASINDAKİ YANSIMALARI

Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi

https://doi.org/10.37999/udekad.1372217

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.