MEANING TRANSFORMATION IN TRANSLATION OF RELIGIOUS SIGNS AS CULTURE SPECIFIC ITEMS IN LITERARY TRANSLATION: THE CASE OF THE RED-HAIRED WOMAN

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 969 - 990, 30.12.2023

Mesut Kuleli

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1355889

Öz

Literary texts reflect the cultural values and norms of the culture they are produced in. Various categorizations have been proposed as to the classification of culture specific items already available in a wide spectrum in literary texts. Religious signs turn out to be among the common culture specific items in those categorizations. In this study, the contexts with religious signs in the novel titled Kırmızı Saçlı Kadın by Orhan Pamuk are determined. The signs in these contexts are found to refer to the teachings in holy books, hadith, religious rituals and religious discourse. The translations of these contexts and particular signs are evaluated based on “Systematics of Designification in Translation” proposed by Öztürk Kasar (2021). The meaning transformations resulting from designificative tendencies identified in translation of religious signs are discussed in relation to their effects on translator decisions. As a result, it is suggested that the meaning transformations resulting from the application of the relevant translation strategies in translation of religious signs as culture specific items in literary texts could be minimized with a thorough command of “Systematics of Designification in Translation” by literary translators.

Anahtar Kelimeler

literary translation, meaning transformation, culture specific items, religious signs, The Red-Haired Woman

Yazınsal Çeviride Kültürel Ögeler Olarak Dinsel Göstergelerin Çevirisinde Anlam Evrilmesi: Kırmızı Saçlı Kadın Örneği

Öz

Her yazınsal metin, üretildiği kültürün değerlerini ve normlarını yansıtmaktadır. Çok geniş bir yelpazeye sahip olan kültürel ögelerin yazınsal metinlerdeki yansıması üzerine çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Bu sınıflandırmalarda ortak olan ögelerden biri dinsel göstergelerdir. Bu çalışmada, Orhan Pamuk’ın Kırmızı Saçlı Kadın başlıklı romanındaki dinsel göstergelerin olduğu bağlamlar saptanmıştır. Bu bağlamların, kutsal kitaplardaki öğretilere, hadislere, dini ritüellere ve dini söylemlere yapılan göndergelerden oluştuğu görülmüştür. Bu bağlamlar ve göstergeler, romanın The Red-Haired Woman başlıklı İngilizce çevirisindeki göstergelerle karşılaştırılmış ve Öztürk Kasar (2021) tarafından öne sürülen “Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği” kapsamında yapılan çeviri değerlendirmesinde dinsel göstergelerin çevirisinde saptanan anlam evrilmelerinin çevirmen kararlarındaki etkisi ve sonucu tartışılmıştır. Sonuç olarak, yazınsal metinlerdeki kültürel ögeler olan dinsel göstergelerin çevirisinde kullanılabilecek çeviri stratejilerinin ortaya çıkaracağı anlam evrilmelerini en aza indirgemek için yazın çevirmenlerinin anlam evrilmesi dizgeselliğine hakim olmasının çeviri ediminde faydalar sağlayacağı öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

yazın çevirisi, anlam evrilmesi, kültürel ögeler, dinsel göstergeler, Kırmızı Saçlı Kadın

Kaynakça

• Bassnett, S., ve Lefevere, A. (1990). Translation, history and culture. London: Printer Publishers.
• Çığ, M. İ. (2013). Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki kökeni. (34. Baskı). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Davies, E. E. (2003). A goblin or a dirty nose? The treatment of culture-specific references in translations of the Harry Potter books. The Translator, 9(1), 65-100.
• DeCapua, A. (2008). Grammar for teachers: A guide to American English for native and nonnative speakers. New York: Springer Science & Business Media.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. (12.07.2017). Cenaze namazının hükmü nedir? https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/337/cenaze-namazinin-hukmu-nedir Erişim Tarihi: 28.08.2023.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (t.y.). Kur’an-ı Kerim. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-tefsir-1/fatiha-suresi-1/ayet-1/kuran-yolu-meali-5 Erişim tarihi: 20.08.2023-29.08.2023 arası