Gotik (Korku) Edebiyatı Çevirisinde İnsan Aracının Rolü

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 1047 - 1066, 30.12.2023

Sevcan Seçkin

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1356840

Öz

Çeviribilimde sosyolojik dönüşle birlikte, çeviri toplumsal bir eylem ve ürün olarak ele alınmış ve araştırmacıların odak noktası metinlerden ziyade çevirinin arka planında yer alan ve çeviri sürecine yön veren eyleyiciler olmuştur. Toplumsal bir eyleyici olarak çevirmen de sosyal ve kültürel bir çevre içinde konumlanmakta ve tercihlerini çeviri ürüne yansıtmaktadır. Bu çalışmanın amacı ünlü gotik (korku) edebiyatı yazarı Stephen King’in “1408” (1408), “L.T.’s Theory of Pets” (L.T.’nin Evcil Hayvanlar Teorisi) ve “Riding the Bullet” (Lunapark Treni) adlı üç kısa öyküsünün İngilizce-Türkçe çevirilerini karşılaştırmalı olarak incelemek ve bu analizden yola çıkarak çevirmen kararlarını etkileyen sosyo-kültürel faktörleri ortaya koymaktır. Karşılaştırmalı çeviri incelemesinde hedef kültür okurlarının sosyal ve kültürel farklılıklarına atfedilebilecek örnekler incelenecektir. Bulunan örnekler Pierre Bourdieu’nün habitus kavramı temelinde analiz edilecek ve habitusun toplumsal yönünün çeviriye olan etkileri açığa çıkarılacaktır. Araştırma nesnesi olarak korku edebiyatının seçilmesinin nedeni, bu türün çeviri incelemelerinde daha az yer edinmesi ve olay örgüsü çoğunlukla psikolojik öğelere yapılan göndermelerden oluşsa da toplumsal ve kültürel bir yönünün de olduğunun düşünülmesidir. Çalışmaya konu olan üç öykü 2002 yılında yayımlanan Karanlık Öyküler (Everything’s Eventual) koleksiyonu içinde yer almaktadır. Bu eser 2002 yılında Canan Kim tarafından çevrilmiş ve Altın Kitaplardan yayına çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Stephen King, kısa öykü, korku edebiyatı, çevirmen kararları, çevirmen sosyolojisi

The Role Of Human Agent in Gothic (Horror) Literature Translation

Öz

With the sociological turn in translation studies, translation has been treated as a social action and product, and rather than the texts themselves, the focus of researchers has been on the agents that take place in the background of translation and shape the translation process. As a social agent, the translator is positioned within a social and cultural environment and reflects his/her preferences on the translation product. The aim of this study is to comparatively examine the English-Turkish translations of the famous gothic (horror) writer Stephen King's three short stories, “1408”, “L.T.'s Theory of Pets” and “Roller Coaster”, and to reveal the socio-cultural factors that affect the translator's decisions based on this analysis. In the comparative translation analysis, examples that can be attributed to the social and cultural differences of the target culture readers will be examined. The examples found will be analyzed on the basis of Pierre Bourdieu's concept of habitus and the effects of the social aspect of habitus on translation will be revealed. The reason for choosing horror literature as the object of research is that this genre is less common in translation studies and although the plot mostly consists of references to psychological elements, it is thought to have a social and cultural aspect as well. The three stories that are the subject of this study are included in the collection of Everything's Eventual, published in 2002. This work was translated by Canan Kim in 2002 and published in Altin Kitaplar.

Anahtar Kelimeler

sociology of translation, Stephen King, short story, translator decisions, gothic (horror) literature

Kaynakça

• Altıntaş, Özge (2020). “Bir Çeviri Eylemi Olarak Romanlaştırma Yoluyla Frankenstein’ın Türk Okurlarla Buluşması”. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (ASOBİD). Çeviribilim Özel Sayısı, s. 01-16.
• Ayhan, Ayşe. (2022). Türkçede Frankenstein çevirileri ve bir kültürel aracı olarak yazar – çevirmen Giovanni Scognamillo . RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (31), 1731-1747. DOI: 10.29000/rumelide.1222092
• Balık, Macit. (2014). Korku Edebiyatı ve 1002. Gece Masallarında Tekinsiz Mekanlar. E. G. Naskali (Der.), Korku Kitabı içinde. (165-191). İstanbul, Kitabevi.
• Bourdieu, Pierre. (1983). Habitus and Field: General Sociology. Vol 2. Lectures at the College de France, 1982–83.
• Bourdieu, Pierre. (1993) The Field of Cultural Production: Essays on Art and Literature. Columbia University Press, New York.
• Bourdieu, Pierre. (1998). Practical Reason on the Theory of Action. Stanford, California: Stanford University Press.
• Chesterman, Andrew. (2009). The Name and Nature of Translator Studies. Hermes – Journal of Language and Communication Studies 42, 13-23.