Dede Korkut Kitabı Azerbaycan Türkçesiyle mi Yazıldı?

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 1082 - 1105, 30.12.2023

Murat Doğan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1358536

Öz

Dede Korkut Kitabı Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Bulunuşunun üzerinden 200 yıl gibi bir süre geçmiş olmasına rağmen hâlen bu eserin Türkçenin hangi lehçesiyle yazıldığı tartışılmaktadır. Özellikle Azerbaycan sahasındaki birçok bilim adamı eserin Azerbaycan Türkçesiyle yazıldığını iddia etmektedir Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı’nın hangi Türk lehçesiyle yazıldığına dair açıklamalar öne sürülmektedir. Dede Korkut Kitabı’nın Azerbaycan Türkçesiyle yazılmadığının kanıtları sözvarlığından hareketle verilmiştir.
Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı ve Türkiye Türkçesinde kullanılan, fakat Azerbaycan Türkçesinde kullanılmayan 71 madde başı incelenmiştir. Bu madde başlarının Türkiye Türkçesinde hangi anlamlarla kullanıldığı örnekler verilerek açıklanmıştır. Buna ek olarak bu madde başları Türkmen ve Gagavuz Türkçelerinde kullanılıyorsa bu lehçelerdeki kullanımları ve örnekleri de verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, dil, lehçe, söz varlığı.

WAS DEDE KORKUT KITABI WRITTEN IN AZERBAIJANI TURKISH?

Öz

The Dede Korkut Kitabı holds significant prominence within the realm of Turkish literature. The dialect of Turkish in which this work was written remains a subject of ongoing debate, despite the passage of two centuries since its discovery. Numerous scholars, particularly those specializing in the domain of Azerbaijan, assert that the composition was authored in Azerbaijani Turkish. This study aims to explain the Turkish dialect in which the Dede Korkut Kitabı, a prominent literary work, was written. The examination of the vocabulary of Dede Korkut Kitabı provided evidence suggesting that it was not authored in Azerbaijani Turkish.
In this study, the Dede Korkut Kitabı and 71 words used in Turkey Turkish but not in Azerbaijani Turkish were examined. The meanings of these entries in the Turkic are clarified by giving instances. In addition, if these entries exist in Turkmen and Gagauz Turkish, their usage and examples in these dialects are also given.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, language, dialect, vocabulary.

Kaynakça

• Ajap Sözlük. (2023). erişim adresi: https://www.ajapsozluk.com/dictionary/turkmen-turkish/s%C3%B6zl%C3%BCk
• Akalın, Mehmet. (2007). Eski Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Alkaya, Ercan. (2020). “Dede Korkut Kitabında Geçen Butun Binmek ve Sıçrayıp Binmek Deyimleri Üzerine”. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9/23, s. 225-232.
• Alkaya, Ercan. (2020). “Dede Korkut Kitabındaki Söz Varlığının Kazak Türkçesindeki İzleri”. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad), 4(2), 153-188.