A Compulsive Bandit, A Narrative Full of Disaster: İnce Memed 1 And Tragedy

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 807 - 824, 30.12.2023

Turhan Koç

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1384562

Öz

This study is about the evaluation of İnce Memed 1, written by Yaşar Kemal, in terms of tragedy, both in terms of the plot and the prominent characters of the novel. In the light of Aristotle's principles on tragedy in Poetics, the study will question whether İnce Memed 1 can be considered as a tragedy. While developing this view, it will be argued that while classical tragedies in Ancient Greece were embodied by the interventions of the gods, in modern times, narratives take on the character of tragedy under the pressure of social, political, cultural or historical conditions and boundaries (in other words, norms). The place of structural elements such as “catharsis” (emotional purification), “anagnorisis” (recognition, enlightenment, learning), “peripetie” (turn of fortune), “hamartia” (fatal mistake), “hübris” (personal weakness, bad temper) and “pathos” (bitter event), which constitute a tragedy, in the novel that constitutes the sample of the article will be examined, and at the same time, the functionality of these elements in a modern literary narrative will be investigated. In this context, it will be argued that İnce Memed 1 is constructed with a tragic plot and this quality of the novel makes the author's socialist message more effective. Furthermore, by focusing on İnce Memed and Hatçe, it will be claimed that these two are tragic heroes. In this way, it is aimed to place İnce Memed 1 in a universal framework.

Anahtar Kelimeler

Tragedy, Novel, Disaster, İnce Memed, Aristotle, Catharsis

Mecbur Bir Eşkıya, Felaketle Dolu Bir Anlatı: İnce Memed 1 ve Trajedi

Öz

Bu çalışma, Yaşar Kemal’in kaleme aldığı İnce Memed 1’in hem olay örgüsü hem de öne çıkan roman kişilerinin trajedi açısından değerlendirilmesi hakkındadır. Çalışmada, Aristoteles’in Poetika başlıklı eserde tragedyaya dair ortaya koyduğu ilkeler ışığında, İnce Memed 1 romanının bir trajedi olarak ele alınıp alınamayacağı sorgulanacaktır. Bu görüş geliştirilirken Antik Yunan’daki klasik tragedyaların tanrıların müdahaleleriyle vücut bulmasına karşın, modern dönemlerde sosyal, siyasi, kültürel ya da tarihsel şartların ve sınırların (diğer deyişle normların) baskısıyla anlatıların trajedi hüviyetine büründüğü savından hareket edilecektir. Bir trajediyi meydana getiren “katarsis” (duygusal arınma) “anagnorisis” (tanınma, aydınlanma, öğrenme), “peripetie” (baht dönüşü), “hamartia” (ölümcül hata), “hübris” (kişisel zaaf, kötü huy) ve “pathos” (acı olay) gibi yapısal unsurların, makalenin örneklemini oluşturan romandaki yeri irdelenecek, aynı zamanda söz konusu unsurların modern bir edebî anlatı özelinde nasıl bir işlevselliğe sahip olduğu araştırılacaktır. Bu bağlamda, İnce Memed 1’in trajik bir olay örgüsüyle kurulduğu ve romanın bu niteliğinin, yazarın toplumcu mesajını daha etkili kıldığı öne sürülecektir. Ayrıca, İnce Memed ve Hatçe’ye odaklanılarak bu ikisinin birer trajik kahraman olduğu iddia edilecektir. Böylelikle İnce Memed 1’in, evrensel bir çerçeveye yerleştirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Trajedi, Roman, Felaket, İnce Memed, Aristoteles, Katarsis

Kaynakça

• Akbulut, Halil İbrahim (2019). “Türk Romanında Eşkıya Tipolojisi: Yaşar Kemal ve Kemal Tahir”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Medeniyet Üniversitesi.
• Akgül, Alphan (2017). “Osmanlı-Türk Romanında Trajik Bir Olay Örgüsü ve Bir Prototip Olarak Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat”. Osmanlı Araştırmaları: 153-174.
• Akgül, Alphan (2021). Kim Egemen Olabilir Yazgısına Türk Romanında Trajedi ve Özgür İrade. Ankara: Çolpan Kitap.
• Aristoteles (1987). Poetika. Çev. İsmail Tunalı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ayaydın Cebe, Günil Özlem (2020). “Trajik ve Alegorik Açıdan ‘Diyet’te Ulus İnşası”. Sonsuza Uzanan Ses Ömer Seyfettin. Ed. Hülya Argunşah, Abdullah Şengül ve Murat Gür. İstanbul: Dergâh Yayınları: 425-443.
• Balı Kaplan, Zehra (2014). “Türk Tiyatrosunda Trajedi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eagleton, Terry (2021). Trajedi. Çev. Cem Alpan. İstanbul: Tellekt.