Nedim Gürsel'in Şeytan, Melek ve Komünist'ini Bir Siyasal Roman Olarak Okumak

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 43 - 56, 29.04.2024

Haluk Turğut , Ali Tilbe

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1412580

Öz

Bu çalışmada, Nedim Gürsel’in Şeytan, Melek ve Komünist adlı romanı siyasal roman kuramı çerçevesinde incelenecektir. Siyasal roman, siyasi bir düşünce üretme ve bunu okura benimsetme gibi ereği olmayan, bunun yerine tarihsel bir dönemin siyasi olay ve kişilerden devinimle egemen olan siyasi bakış açılarını sanatsal bir kaygıyla sorunsallaştıran bir tür olarak tanımlanır. Bu bağlamda Gürsel’in romanı, bir yandan bütünüyle siyasal bir uzam olan Berlin Duvarı özelinde dönemin iki kutuplu dünyasını, öte yandan da şair Nazım Hikmet’in kişiliğinde o dönem Türkiye’sinin siyasal olaylarını anlatısının odağına yerleştirir. Şair Nazım Hikmet’in yaşamöyküsünü yazmak isteyen bir yazarın İstanbul’dan Berlin’e gelmesiyle başlayan olay örgüsü, yazarın geçmişteki Berlin serüvenleriyle ilerlerken adının Ali Albayrak olduğunu öğrendiğimiz eski bir komünistin yazara verdiği bazı belgelerle yapıt siyasal bir içeriğe bürünür. Söz konusu bu eski komünistin kendi geçmişiyle yüzleşmesi ve hesaplaşması olarak görebileceğimiz edimleri, okura Türkiye’de yapılan darbeye ve bir dönemin düşülkesi olan komünizme içerden bakma olanağı sunar. Yazar yeri geldikçe adı geçen olay ve kavramları eleştirmekten geri durmaz. Romandaki yapı, olay örgüsü, kişiler ve uzamlar, yukarıda kısaca tanımını yapmaya çalıştığımız siyasal roman kavramı çerçevesinde işlevselleştiğinden, yapıtı tür olarak siyasal roman ulamında değerlendirmemize olanak tanır. Bu doğrultuda yapıt, yapısal ögelerden olay örgüsü gibi içeriğe ilişkin tüm düzlemlerde siyasal roman kuramı çerçevesinde irdelenecek ve tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Roman, Nedim Gürsel, Komünizm, Nazım Hikmet, Eleştiri

A Reading of a Political Novel in Nedim Gürsel's Devil, Angel, and Communist

Öz

In this study, Nedim Gürsel's novel Satan, Angel and Communist will be analysed within the framework of political novel theory. The political novel is defined as a genre that does not aim to produce a political thought and make the reader adopt it, but instead problematises the political perspectives that dominate the political events and people of a historical period with an artistic concern. In this context, Gürsel's novel places the bipolar world of the period at the centre of its narrative, on the one hand through the Berlin Wall, a purely political space, and on the other hand through the personality of the poet Nazım Hikmet, the political events of Turkey of that period. The plot begins when a writer who wants to write the biography of the poet Nazım Hikmet travels from Istanbul to Berlin and progresses with the writer's past adventures in Berlin, while the work takes on a political content with some documents given to the writer by a former communist, whose name we learn is Ali Albayrak. The actions of this former communist, seen as a confrontation and reckoning with his own past, offer the reader the opportunity to look at the coup d'état in Turkey and communism, once a dream country, from the inside. The author does not refrain from criticising the events and concepts mentioned from time to time. Since the structure, plot, people, and spaces in the novel are functionalised within the framework of the concept of political novel, which we have tried to briefly define above, it allows us to evaluate the work in the genre of political novel. In this direction, the work will be analysed and discussed within the framework of the theory of the political novel on all levels related to content such as structural elements and plot.

Anahtar Kelimeler

Political Novel, Nedim Gürsel, Communism, Nazım Hikmet, Criticism

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (1999). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Eyigün, Sabri (2003). Edebiyatta Politik Roman. İstanbul: Aktif Yayınları.
• Eyigün, Sabri (2005). Edebiyat ne zaman “politik” olabilir? Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sa. 14(1), ss. 247-252, Adana.
• Eyigün, Sabri (2007). Modern ve geleneksel romanın temel farkları ve politik güdümlü romanın modern roman içindeki yeni konumu. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sa. 16 (2), ss. 261-268, Adana.
• Gürsel, Nedim (2011). Şeytan Melek ve Komünist. İstanbul: Doğan Kitap.
• Güven, Banu (2011). “Nedim Gürsel’in son romanı Seytan, Melek ve Komünist” üzerine Banu Güven ile söyleşi, Banu Güven’le Artı, ntvmsnbc televizyonu, saat: 17:30-18:00, http://video.ntvmsnbc.com/#banu-guvenle-arti-2-subat-2011.html:02.03.2011 http://www.kizilbayrak.net/makaleler-yazarlar/haber/arsiv/2007/11/14/artikel/112/almandevrimi-v.html. (13 Ekim 2023).
• Hegel, G.W.F. (1977). Phenomenology of Spirit, Translated by A. V. Miller. London: Oxford Unıversity Press.
• Howe, Irving (1987). Politik roman kavramı. (Çev. Nesrin Kasap), Adam Sanat Dergisi, No:15, s. 70– 77, Ankara.
• https://tr.euronews.com/ (10 Ekim 2023).
• Kıran, Zeynel ve Kıran, Ayşe (2007) Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Kovac, Nikola (2002). Le roman politique, fictions du totalitarisme. Paris: Edition Michalon.
• Tilbe, Ali (2017). Siyasal Roman Kuramı: Türk Yazını Örneği. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 77-96.