Öz
Ahmet Hamdi Tanpınar’s novel Mahur Beste is a work intricately woven with a network of complex yet rich relationships and situations, making it open to multiple interpretations. The novel progresses not through events but through characters and the ways they are interconnected, thus breaking away from the traditional event-driven narrative form. Mahur Beste, which could almost be read as a handbook for Tanpınar's other novels, Sahnenin Dışındakiler and Huzur -both of which draw from similar leitmotifs, situations, and characters- focuses on everything and everyone who shapes and constructs the life of the main character, Behçet Bey, turning him into what Tanpınar calls a mixture (halita).
This study argues that, due to the characteristics mentioned above, Mahur Beste provides suitable material for applying various literary criticism theories. Criticism theories, which have emerged to analyze literary texts from all angles, can be used to reveal the deep structure and underlying meanings of the text by drawing on the novel's rich cast of characters and complex situations. In this article, Mahur Beste is evaluated within the frameworks of psychoanalytic criticism, poststructuralist theory, and social theory, thereby highlighting the novel's functionality as material for literary criticism.
Anahtar Kelimeler
Ahmet Hamdi Tanpınar novel literary theories criticism psychoanalysis post-structuralism sociology
Kaynakça
- Althusser, Louis (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Aydın Satar, Nesrin (2015). “The Problems and Intentions of Structuralist Theory: The Mathematics of Mahur Beste”. Journal of History, Culture and Art Research 4/2, 113-122.
- Emre, İsmet ve Zeynep Gözde Kozlu (2020).” Edebiyat Kuramlarının Ontolojisi”. Journal of Social and Humanities Sciences Research 7/63, 3834-3846.
- Freud, Sigmund (2014). Cinsellik Üzerine. İstanbul: Tutku Yayınevi.
- Moran, Berna (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şahin, Seval (2010). “Mahur ve Mahmur Bir Beste: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste Romanı Üzerine.” Ahmet Hamdi Tanpınar içinde. (ed.) Abdullah Uçman ve Handan İnci. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi (2005). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi (2017). “Antalyalı Genç Kıza Mektup.” Mektuplar içinde. (haz.) Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Waugh, Patricia (1984). Metafiction: The Theory and Practice of Self-Conscious Fiction. London and Newyork: Routledge.
Öz
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste isimli romanı, tam anlamıyla karmaşık ancak zengin ilişkiler ve durumlar ağıyla örülmüş bir eserdir ve bu nedenle birçok farklı okumaya elverişlidir. Roman özellikle olaylarla değil, yalnızca kişiler ve birbirleriyle bağlandıkları yönler üzerinden ilerler ve böylelikle klasik olaylara dayanan roman şeklini kırar. Yazarın aynı leitmotif, durumlar ve kişilerden beslenen Sahnenin Dışındakiler ve Huzur romanları için neredeyse bir el kitabı şeklide okunabilecek Mahur Beste, romanın ana karakteri Behçet Bey’in hayatını kuran, şekillendiren, onu Tanpınar’ın deyimiyle bir halita haline getiren şartları yaratan herkes ve her şey hakkındadır.
Bu çalışma, yukarıda da anılan özellikleri nedeniyle birçok edebî eleştiri kuramını uygulamak için Mahur Beste’nin elverişli bir malzeme sunduğunu iddia eder. Edebî metinleri tüm yönleriyle analiz etmek için ortaya çıkan eleştiri kuramları, romanın zengin karakter kadrosu ve durum örgüsünden yararlanarak metnin derin yapısını ve alt anlamlarını ortaya çıkarmada kullanılabilir. Makalede Mahur Beste; psikanalatik eleştiri, postyapısalcı kuram ve toplumsal kuram çerçevesinde değerlendirilmiş, böylece romanın bir edebî eleştiri uygulama malzemesi olarak işlevselliğine dikkat çekilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ahmet Hamdi Tanpınar roman edebiyat kuramları eleştiri psikanaliz post-yapısalcılık sosyoloji
Kaynakça
- Althusser, Louis (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Aydın Satar, Nesrin (2015). “The Problems and Intentions of Structuralist Theory: The Mathematics of Mahur Beste”. Journal of History, Culture and Art Research 4/2, 113-122.
- Emre, İsmet ve Zeynep Gözde Kozlu (2020).” Edebiyat Kuramlarının Ontolojisi”. Journal of Social and Humanities Sciences Research 7/63, 3834-3846.
- Freud, Sigmund (2014). Cinsellik Üzerine. İstanbul: Tutku Yayınevi.
- Moran, Berna (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şahin, Seval (2010). “Mahur ve Mahmur Bir Beste: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste Romanı Üzerine.” Ahmet Hamdi Tanpınar içinde. (ed.) Abdullah Uçman ve Handan İnci. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi (2005). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi (2017). “Antalyalı Genç Kıza Mektup.” Mektuplar içinde. (haz.) Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Waugh, Patricia (1984). Metafiction: The Theory and Practice of Self-Conscious Fiction. London and Newyork: Routledge.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebi Teori, Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı |
| Bölüm | DİLBİLİM / ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 30 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 9 Sayı: 3 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.