İstanbul’un Koruma Planlaması Sorunsalı: Yıkma/Yapma Çelişkisi

Yıl 2019, Sayı: 9, 15 - 27, 28.05.2019

Ömer Faruk Gençkaya , Fadime Boztaş

https://doi.org/10.25069/spmj.552860

Öz

Kentsel planlama, kentsel çağın rekabetçi kent kavramsallaştırmasına uygun olarak, kenti yenilemek ya da dönüştürmek üzere yeni bir kent imajı yaratmak ya da kentin özgün dokusunu korumaya çalışan iki yaklaşımdan etkilenmektedir.  Bu çalışmanın temel sorusu, uluslararası normlara atıfla, Türkiye’de modernleşmenin planlamayı nasıl araçsallaştırdığıdır. Kentsel planlama disiplininin İstanbul'daki yıkım / yeniden yapılanma temel çelişkileri ile tanımlanacak olan bu süreç, ilgili uluslararası sözleşmeler kapsamında değerlendirilmiştir. Planlama yaklaşımının sürdürülebilir bir koruma anlayışından yoksun olduğu görülmektedir. Kentsel çağın saldırgan ekonomik, siyasi ve kültürel araçları karşısında İstanbul’un tarihi ve kültürel mirasının uluslararası normlara uygun bir biçimde korunması tehdit altındadır. 

Anahtar Kelimeler

Kentsel planlama, kentsel koruma, modernleşme

The Problem of Conservation Planning: Destruction / Reconstruction Paradox in İstanbul’s Conservation Planning

Öz

Urban planning is influenced by two approaches, one of which attempts to create a new urban image, to renew or transform the city in accordance with the competitive city conceptualization of the urban age, and the other which tries to protect the city’s original structure. The basic question of this study is how planning has been instrumentalized by modernization of Turkey with special reference to international standards. This process, which will be defined through the basic paradox of urban planning discipline in terms of destruction/reconstruction on Istanbul case, is evaluated within the scope of relevant international conventions. The planning approach seems to lack a sustainable understanding of conservation. The protection of Istanbul's historical and cultural heritage in accordance with international norms is threatened by the aggressive economic, political and cultural tools of the urban age. 

Anahtar Kelimeler

Urban planning, urban conservation, modernization

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (1999), Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Y.E.M. Yayınları, İstanbul.
• Aygen, Z. (1996), “Kentlerin Tarihi Dokusu Korunmalı mı?”, Cogito, Sayı 8.
• Ayrancı, İ. (2007), Koruma Alanlarının Yönetimi ve Yönetim Planı Süreçlerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bademli, R. (2008), “Kentsel Planlama İşliği Notları”, Kentsel Planlama Kuramları, (Edt. Melih Ersoy), İmge Kitabevi, Ankara.
• Bilgin, İ., Akın, G., Koysan,B., Bozdoğan, S. Güvenç, M., Korkmaz, T. Ünlü-Yücesoy, E. (2010), İstanbul 1910-2010 Kent, Yapılı Çevre ve Mimarlık Kültürü Sergisi Kitabı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Binan, C. (1999), Mimari Koruma Alanında Günümüze Düşünsel Gelişmenin Uluslararası Evrim Süreci, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Basım-Yayın Merkezi Matbaası, İstanbul.
• Cameron, C. (2008), “From Warsow to Mostar: The World Heritage Committee and Authenticity”, APT Bulletin, Vol.39, No:2/3.
• Çeçener, B. (2006), “5366 Sayılı Yasada Koruma Kavramı”, (Edt. Doğan Kuban), Yapı: İstanbul MüzeKent Projesi Bağlamında Gözlemler Eki, No:292.
• Dinçer, İ. (2009), “İstanbul’un Tarihi Alanları: Bir Dünya Miras Varlığının Dünya Adına Korunma Problematiği”, Yeni Mimar, No:76.
• Erder, C. (1975), Tarihi Çevre Bilinci, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Ertürk, H. ve Sam, N. (2009), Kent Ekonomisi, Ekin Yayınları, Bursa.
• Fielden, B. and Jokhileto, J. (1998), Management Guidelines for World Cultural Sites, ICCROM, Roma.
• Gülersoy, Z. N. (Edt.) (2004), İstanbul Project, İstanbul Historic Peninsula Consevation Study, İstanbul Teknik Üniversitesi, Urban and Environment Planning and Research Center, İstanbul.
• Harvey, D. (2006), Postmodernliğin Durumu, Metis Yayınları, İstanbul.
• Helland, J., Lemire, B. and Buis, A. (2014), Craft, Community and the Material Culture of Place and Politics, 19th-20th Century, Ashgate, Surrey.
• Hürriyet (29 Aralık 2012), “Haliç’in yeni köprüsüne UNESCO’dan denetim”, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/22034909.asp
• ICOMOS (1964), International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (The Venice Charter 1964), https://www.icomos.org/charters/venice_e.pdf.
• Keleş, R. (2006), Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
• Kuban, D. (2006), “En Kötü Tarih Yorumu İdeolojik Amaçlarla Tahrif Edilendir”, (Edt. Doğan Kuban), Yapı: İstanbul Müze-Kent Projesi Bağlamında Gözlemler Eki, No:292.
• OECD Policy Brief (2008), OECD Territorial Reviews: İstanbul, Turkey, OECD, Paris.
• Okyay, İ. (2001), Fransa’da Sit Alanlarının Korunması: Malraux Yasaları, Y.E.M. Yayıncılık. Sennet, R. (2009), “İstanbul within a Europe of Citizens,” İstanbul City of Intersections - Urban Age Conference, November.
• Serdaroğlu, Ü. (1988), “Şehir”, Kent Kültürü Dergisi, Sayı 11.
• Tekeli, İ. (1991), Kent Planlaması Konuşmaları, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara.
• Tekeli, İ. (2001), Modernite Aşılırken Kent Planlaması, İmge Kitabevi, Ankara.
• Tekeli, İ. (2009), Modernite ve Türkiye’de Kent Planlama Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• UNESCO (1990), World Cultural and Natural Heritage, Global Study, 7-12 December, http://whc.unesco.org/archive/1990/cc-90-conf004-9e.pdf
• UNESCO – DMK (2003), http://whc.unesco.org/archive/2003/whc03-27com-24e.pdf#decision.7B.79
• UNESCO – DMK (2004), http://whc.unesco.org/archive/2004/whc04-28com-26e.pdf#decision.15B.80
• UNESCO – DMK (2005), http://whc.unesco.org/archive/2005/whc05-29com-22e.pdf#decision.7B.70
• UNESCO – DMK (2006), http://whc.unesco.org/archive/2006/whc06-30com-19e.pdf#decision.7B.73
• UNESCO – DMK (2007), http://whc.unesco.org/en/sessions/31COM UNESCO – DMK (2008), http://whc.unesco.org/en/sessions/32COM
• UNESCO – DMK (2009), http://whc.unesco.org/en/sessions/33COM/
• UNESCO – DMK (2010), http://whc.unesco.org/en/sessions/34COM/
• UNESCO – DMK (2011), http://whc.unesco.org/en/sessions/35COM/
• UNESCO – DMK (2012), http://whc.unesco.org/en/sessions/36COM/
• Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/12/20051214- 6.htm