Osmanlı Devleti’nde 1840 – 1858 Yılları Arasında Taşra Yönetimini Düzenleyen Nizamnameler Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 10, 54 - 62, 26.12.2019

Burak Eryiğit Cansu Kalafat

https://doi.org/10.25069/spmj.657847

Öz

Osmanlı Devleti, 1839 Gülhane – i Hatt – ı Hümayûn’un ilanından sonra 1840 yılından itibaren vilayetlerde çeşitli değişiklere ve yeniliklere ihtiyaç duymuştur. Bu çalışmada taşra yönetim ile ilgili 1840 – 1842, 1846, 1849, 1852 ve 1858 yıllarında yayınlanan nizamnamelere değinilmiş ve vilayet yönetimi ile ilgili var olan gelişmeler hukuki ve yönetsel açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır. İçerik ve literatür analizi yöntemleri kullanılarak yapılan çalışmada, vilayetlere yönelik düzenlemelerin zaman içinde taşrada merkezi yönetimi güçlendirdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eyalet, Sancak, Liva, Kaza, Eyalet Yönetimi

An Evaluation on the Regulations Regarding the Provincial Administration of Ottoman State Between 1840-1858

Öz

After the
declaration of Gulhane - i Hatt – i Humayun in 1839, the Ottoman Empire was in
need of various alterations and innovations in the provinces from 1840 onward.
In this study, the regulations which are related to provinces were published in
1840 - 1842, 1846, 1849, 1852, 1858, 1864 and 1871, and  the existing improvements about the
provincial administration have been tried to be evaluated within the scope
of  legal and administrative aspects. In
the study conducted by using content and literature analysis methods, it was
concluded that the regulations for the provinces reinforced the central
government in the provinces over time.

Anahtar Kelimeler

Province, Starboard, District, State Administration

Kaynakça

• ÇADIRCI, Musa (1985). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ülke Yönetimi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt I, İletişim Yayınları, İstanbul, s.s. 210 – 230. ÇADIRCI, Musa (1989). “Türkiye’de Kaza Yönetimi”, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1989, [Belleten, C.LIII/206, Nisan 1989’dan ayrı basım]. ÇADIRCI, Musa (1991). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını. ÇADIRCI, Musa (1993). “Osmanlı Döneminde Yerel Meclisler”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, s.s. 3 – 12. ÇADIRCI, Musa (1997). Tanzimat Döneminde Osmanlı Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ÇADIRCI, Musa (2007). “Osmanlı İmparatorluğunda Eyalet ve Sancaklarda Meclislerin Oluşturulması 1840 – 1864”, Tanzimat Sürecinde Ülke Yönetimi, Ankara: İmge Yayınevi s.s. 259 – 287. DAVISON, Roderic Hollett. (1997). Osmanlı İmparatorluğu'nda Reform (1856-1876), Çev.: Osman Akınhay, Cilt 1, İstanbul: Papirus Yayınevi. DAVİSON, Roderic Hollett. (2004), Osmanlı – Türk Tarihi (1774-1923), Çev.: Mehmet Moralı, İstanbul: Alkım Yayınevi. EFE, Ayla (2009). “Tanzimat’ın Eyalet Reformları 1840 – 64: Silistre Örneği”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 22, Yaz, s.s. 87 – 113. Gülhane Hattı Hümayunu ve Onu Takiben Neşr Olunan Talimat ve Nizamnameleri İçeren Matbu Kitap, Divanı Hümayun no: 82, s.s. 83-85. KARAL, Enver Ziya (1988). Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri (1861-1876), Cilt VII, (1956) 4.baskı, , Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi KARTAL, Nazım (2013). “Tanzimat’tan Cumhuriyete Osmanlı’da Mülki İdare”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, İlkbahar, Cilt 4, Sayı 1. KILIÇ, Selda (2005). “1864 Vilayet Nizamnamesinin Tuna Vilayetinde Uygulanması ve Mithat Paşa”, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara, s.s. 99 – 111. ONAR, Sıddık Sami (1966). Amme Hukukunun Umumi Esasları, Cilt 2, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası. ORTAYLI, İlber (1974). “Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler (1840-1878)”. TODAİE, s.s. 13 – 36. ORTAYLI, İlber (1985). Tanzimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, İstanbul, Hil Yayını. ORTAYLI, İlber (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840-1880), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ÖNEN, Nizam ve REYHAN, Cenk (2009). “Osmanlı Mülkî İdaresinde Tazminat Düzenlemeleri Üzerine Bir Değerlendirme (1939 – 1859)”, KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, Bahar, s.s. 9 – 23. REYHAN, Cenk. (2015), “1864 – 1871 Vilayet Nizamnamelerinde İdare Meclisleri: Osmanlı Taşrasında “Bir Örnek Yönetim Modelinin Kuruluş Sorunu”, 1864 Vilayet Nizamnamesi, Ed.: Erkan Tural, Selim Çapar, Türk İdari Araştırmalar Vakfı, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınevi, Ankara. SHAW, Stanford Jay (1969). “The Origins of Represantative Government in the Ottoman empire: An Introduction to the Provincial Councils, 1839-1876”, Near Eastern Round Table 1967 – 68, Ed.: R. Bayly WİNDER, New York. SHAW, Stanford Jay – SHAW, Ezel Kural (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt II, Çev.: Mehmet Harmancı, İstanbul: E Yayınları. SHAW, Stanford Jay (1994). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt 2, Çev.: Mehmet Harmancı, İstanbul: E Yayınları. TORUN, Sadık Fatih (2018). “Tanzimat Sonrası Osmanlı Taşra İdaresi Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 11, Sayı: XXXIV, s.s. 421 – 451. TÖNÜK, Vecihi (1945). Türkiye’de İdare Teşkilâtı, İçişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara: Kanaat Basım ve Ciltevi. YAMAN, Talât Mümtaz (1940), Osmanlı İmparatorluğu Mülkî İdaresinde Avrupalılaşma Hakkında “Bir Kalem Tecrübesi”, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası. YERASİMOS, Stefanos (2001). Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, II, Tanzimattan 1. Dünya Savaşına, Çev.: Babür Kuzucu, Cilt 2, İstanbul: Belge Yayıncılık, YILMAZ, Özgür (2014). “Tanzimat Döneminde Osmanlı Taşra İdare Meclisleri (1840 – 1871)”, History Studied Internatıonal Journal Of Hıstory, Ed.: Prof. Dr. Osman Köse, Aralık, Cilt 6, Sayı 6, Ankara, s.s. 253 – 280. YÜCEL, Yaşar. ve SEVİM, Ali. (1992). Türkiye Tarihi, Cilt 4, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.